Deze verwardheid wordt uitgelokt door een lichamelijke oorzaak of overmatige stress. Mogelijke oorzaken zijn een ernstige infectie, het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, een hart- of bloedvatenziekte, een hersenaandoening, een ernstig ongeval of het plots stoppen van overmatig alcoholgebruik.
Andere mogelijke oorzaken zijn 'grote' operaties, ziekten aan het hart of de longen, ontstekingen, en stoornissen in de stofwisseling of hormonen. Ook kan een ongeluk (hersenschudding/kneuzing), medicijngebruik (bijvoorbeeld tegen de pijn), stress, angst of te weinig slaap bijdragen aan het ontstaan van de verwardheid.
De arts zal proberen zo snel mogelijk de oorzaak van de verwardheid vast te stellen en deze te behandelen. Behandeling met specifieke medicijnen kan de verschijnselen verminderen en is belangrijk voor het herstel. Zo nodig wordt een andere specialist (internist-ouderengeneeskunde of psychiater) om advies gevraagd.
Acuut optredende verwardheid (= delier)
Hij is verward en praat soms onsamenhangend, of is gedesoriënteerd in plaats en tijd, is onrustig en doet/zegt dingen die hij normaal niet zou doen. De mate van verwardheid is het ene moment erger dan het andere. In de avond en nacht nemen de verschijnselen vaak toe.
Overdag kan de verwardheid veel minder of zelfs helemaal verdwenen zijn. Vaak weet een patiënt overdag niet meer wat hij de voorgaande nacht heeft gedaan. Het delier kan enkele uren tot enkele dagen duren en soms zelfs enkele weken.
Deze verwardheid wordt uitgelokt door een lichamelijke oorzaak of overmatige stress. Mogelijke oorzaken zijn een ernstige infectie, het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, een hart- of bloedvatenziekte, een hersenaandoening, een ernstig ongeval of het plots stoppen van overmatig alcoholgebruik.
Als iemand zich zorgen maakt, veel stress heeft of veel piekert, is er in de hersenen tijdelijk minder ruimte voor andere dingen. De geheugenklachten verdwijnen weer als de zorgen minder worden.
Af en toe iets vergeten of dementie hebben is niet hetzelfde. Vergeetachtigheid is onschuldig en vaak tijdelijk. Bij alzheimer en andere vormen van dementie is de vergeetachtigheid veel ernstiger. De huisarts kan de diagnose dementie stellen.
Stil delier
De patiënt kan ook lusteloos, apathisch gedrag vertonen: hij trekt zich terug en sluit zich af voor zijn omgeving. Dit noemen we ook wel een 'stil' delier. De patiënt in een stil delier kan ook dingen zien, horen of ruiken die er niet zijn. De patiënt kan hierdoor angstig zijn, maar kan dit niet uiten.
Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken. Een delier komt meestal voor bij mensen die al ziek zijn.
Kwetsbare ouderen die besmet zijn met het coronavirus, hebben vaak niet de gangbare symptomen die daarbij horen. Geriaters waarschuwen daarom om alert te zijn bij verwarring (delier) en valpartijen. Vaak gaat daaronder een infectie schuil, en dat kan dus ook Covid-19 zijn.
Wanneer moet ik bellen bij een delier? Bel direct de huisarts of huisartsenpost: als iemand opeens in de war is of andere klachten krijgt van een delier. als iemand die al langer een beetje in de war is (bijvoorbeeld door dementie) ineens veel erger verward raakt.
Uw naasten kunnen het beste met elkaar afspreken wie wanneer bij u op bezoek komt en hoe lang. Zij kunnen u ook helpen met oriënteren, door bij binnenkomst te zeggen wie zij zijn, waar uzelf bent en wat er is gebeurd met u. Dit kunnen ze eventueel herhalen. Als ze weggaan, geven ze dit duidelijk aan.
Uitlokkende factoren
Dit zijn bijvoorbeeld ontstekingen van de hersenen, zwellingen in de hersenen, kneuzingen van de hersenen, bloedingen in de hersenen of herseninfarcten.
Symptomen van geheugenverlies
Naast het verlies van je geheugen, kun je geheugenverlies ook herkennen aan andere symptomen: Desoriëntatie/verwarring. Ongecoördineerde bewegingen (bijvoorbeeld meerdere malen tegen een tafel aanstoten). Valse herinneringen.
Met name vitamine B3 (niacine) en B11 (foliumzuur) zijn essentieel om hersenmist en vergeetachtigheid tegen te gaan.
Van deze middelen, waaronder de antipsychotica, de tricyclische antidepressiva en de benzodiazepinen, is in een meta-analyse van gerandomiseerd onderzoek, de hoogste categorie van wetenschappelijk bewijs (categorie A), en in observationeel onderzoek (categorie B) gevonden dat ze geheugenstoornissen kunnen veroorzaken.
Wat kun je beter niet doen? Probeer jouw naaste niet te veel te corrigeren of tegen te spreken. Dat confronteert de persoon met dementie met wat hij niet meer weet of kan. Hard praten, snel praten of juist fluisteren.
Gezond eten voor je geheugen betekent: veel broccoli en groene bladgroenten, zoals spinazie en andijvie. Je geheugen gedijt er prima bij. Voedingsmiddelen vol foliumzuur zijn ook prima voor je geheugen, denk aan erwten en linzen. En vis is belangrijk, vanwege de omega-3-vetzuren.
Vergeet je snel dingen, word je regelmatig moe wakker, heb je soms moeite om je te concentreren en voel je je vaak slap en futloos? Al dit soort symptomen wordt gezamenlijk ook wel beschreven als 'hersenmist' of 'brain fog'.
Galantamine, rivastigmine en donezepil worden gebruikt bij de behandeling van de ziekte van Alzheimer, Parkinson dementie en Lewy body dementie. Bij de ziekte van Alzheimer schrijven artsen deze medicijnen voor bij 'beginnende tot matig ernstige vorm van de ziekte van Alzheimer'.
De term verward persoon is een term die de politie gebruikt. Zij treffen frequent mensen aan die in verwarring zijn en hen hulp vragen. Bij verwarde personen gaat het om mensen 'die de grip op hun leven (dreigen te) verliezen, waardoor het risico aanwezig is dat zij zichzelf of anderen schade berokkenen'.
Ouderen op de intensive care lopen een groot risico om een delier, ofwel acute verwardheid, te krijgen. Dat kan leiden tot verschijnselen van dementie of deze verergeren.
Een delier kun je herkennen aan plotselinge verwardheid of geheugenproblemen en/of verandering van gedrag.