De MantelScan is een instrument voor professionals in zorg en welzijn om samen met zorgvragers en mantelzorgers een (mantel)zorgnetwerk in kaart te brengen, waarbij aandacht is voor de kracht en risico's van dat netwerk.
Het hoofddoel van de MantelScan is het verkrijgen van inzicht in de kracht van het informele netwerk van een zorgvrager en in de risico's van (over)belasting van de mantelzorgers binnen dat netwerk.
De EDIZ bestaat uit een kort en bondige vragenlijst met negen uitspraken. Mantelzorgers geven aan in hoeverre ze zich in een uitspraak herkennen. De vragenlijst besteedt expliciet aandacht aan het combineren van de zorg met andere verplichtingen zoals werk en gezin.
De Samenspelscan is ontwikkeld door het Expertisecentrum Mantelzorg Nederland. Aan de hand van een vragenlijst geven mantelzorgers en professionelen aan hoe de samenwerking verloopt en waar er verbetering nodig is. Het gaat over het eigen oordeel van degene die de vragenlijst invult.
Het SOFA-model helpt bij een goed samenspel en een duurzame samenwerking met mantelzorgers. Het model gaat uit van verschillende rollen die een mantelzorger kan vervullen: partner in de zorg, hulpvrager, naaste en expert. Deze rollen kunnen per dag of zelfs per moment verschillen.
Jazeker, want mantelzorg is niet verplicht. Maar let op: ben je een gezonde huisgenoot (dus inwonend) van iemand die zorg nodig heeft - bijvoorbeeld je echtgenoot of echtgenote - dan wordt wél verwacht dat je de huishoudelijke taken op je neemt. Schoonmaken, ramen lappen, boodschappen doen en dergelijke.
Praat over je zorgen
Het Steunpunt mantelzorg of Wmo-loket kan je informeren over lotgenotencontact of maatjes. Bij de Mantelzorglijn kun je je verhaal kwijt en advies krijgen. Overbelasting kan leiden tot ontspoorde mantelzorg.
Overbelasting herkennen
Lichamelijke klachten: hoofd- of buikpijn, hyperventilatie, pijn in nek, schouders of rug, duizeligheid, vermoeidheid. Je kunt ook minder eetlust krijgen of juist voortdurend honger hebben.
Veel mantelzorgers hebben een baan of combineren de zorg voor een oudere met de zorg voor een gezin. Zelf worden ze ook ouder. Dit alles vergroot de kans op overbelasting. De last kan zo zwaar worden, dat de mantelzorger niet meer goed voor de oudere kan zorgen.
Mantelzorg is onbetaalde en vaak langdurige zorg voor zieke familieleden of vrienden. Dit kan verzorging zijn of hulp bij dagelijkse activiteiten. Gemeenten ondersteunen mantelzorgers bijvoorbeeld met (tijdelijke) overname van de zorg door een vrijwilliger of beroepskracht (respijtzorg).
EDIZ is een wetenschappelijk gevalideerd meetinstrument, speciaal voor mantelzorgers van mensen met dementie. Het geeft een globale inschatting. Door de mantelzorger regelmatig de vragenlijst in te laten vullen, krijg je op de lange termijn een goed beeld.
Een persoonlijk zorgnetwerk bestaat uit alle professionele zorg- en hulpverleners die betrokken zijn bij de zorg en ondersteuning aan een cliënt. Voor goede zorg moeten taken en verantwoordelijkheden worden verdeeld.
Inzien dat hulp nodig is, hulp vragen, toelaten, accepteren en loslaten. Uit ervaring weet ik dat de meeste mantelzorgers perfectionistische onafhankelijke allesdoeners zijn die liever geen andere mensen lastig vallen. En trouwens, hulp vragen en alles uitleggen kost waarschijnlijk meer tijd dan alles zelf doen.
Betrek de mantelzorgers bij belangrijke beslissingen of veranderingen. Bedenk niet vóór maar sámen met de cliënt en zijn mantelzorger(s) wat de beste oplossing is. Zie ook de themakaart Maatwerk: eigen oplossingen werken beter. Stem met elkaar af wie waarover de regie voert en evalueer dit regelmatig.
Overbelasting: te veel en te lange stress
Na de activiteit of de prestatie neemt de spanning vanzelf weer af door rust. Daar is dus niks mis mee. Maar stress kan een negatief effect hebben als het te lang en te sterk aanwezig is en je onvoldoende tijd hebt of neemt om te ontspannen en tot rust te komen.
Het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden is er voor wie lange tijd niet voor zichzelf kan zorgen. Het geld kan ook worden gebruikt om de kosten voor mantelzorgers te vergoeden. Op dit moment bedraagt de vergoeding 130 euro per maand.
Mantelzorgcompliment. Het Mantelzorgcompliment is een bedrag van 200,- euro waarmee de overheid haar waardering voor mantelzorgers laat blijken. Om dit jaarlijkse bedrag te ontvangen moet diegene waarvoor je zorgt een aanmeldingsformulier van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) invullen.
Een mantelzorger wordt niet ingedeeld als beroep. Het is ook geen vrijwilligerswerk en hij of zij verdient dus eigenlijk geen geld. Wel heeft een mantelzorger recht op een aantal aanvullende vergoedingen.
Er zijn geen wetten en regels voor mantelzorg
Niet elke zorgmedewerker mag zomaar een spuit of medicijnen geven aan een patiënt. Je kijkt er misschien raar van op, maar deze regels gelden niet voor mantelzorgers. Je mag als mantelzorger dus gewoon medische handelingen doen zolang je naaste hiervoor toestemming geeft.
Iemand is mantelzorger als de zorg al minimaal 3 maanden duurt, of zorg biedt voor minimaal 8 uur per week. CBS hanteert een definitie waarbij de mantelzorger zorg verleent aan iemand die langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is.
Bij meerderjarige (ouder dan 21 jaar) zorgvragers moet je ten minste 12 punten op de graad van zelfredzaamheid voor de integratietegemoetkoming scoren. Die vaststelling kan gebeuren door de FOD Sociale Zekerheid, Medex of de adviserend arts van het ziekenfonds.
Een ecogram laat het sociale netwerk van de cliënt zien. Deze gegevens verbind je met de cirkel in het midden van de ecogram: de cliënt. Bij zo'n verbinding laat een ecogram het soort relatie met de cliënt zien. Over het soort relatie vul je 4 vragen met letters in.
Met de digitale tool 'Wie is wie' van BeterOud maak je snel een handig overzicht van naasten van je cliënt en zijn zorgverleners. Bekijk een ingevuld voorbeeld van de tool Wie is wie (jpg, gecheckt 2022). Zo wordt het makkelijker om elkaar te vinden, verbindingen te leggen en het netwerk van de cliënt te versterken.
Het ecogram brengt de omvang en de kwaliteit van het sociale netwerk van de cliënt in beeld. Het biedt in één oogopslag een overzicht van belangrijke sociale contacten uit verschillende leefgebieden en maakt op die manier (potentiële) hulpbronnen zichtbaar.