De echte libellen of ongelijkvleugeligen zijn een infraorde van insecten die behoren tot de orde libellen. Echte libellen behoren tot de meest in het oog springende insecten door de relatieve grootte en het snelle vlieggedrag. Libellen zijn de grootste insecten binnen Europa.
Hoe oud wordt een libel? Libellen leven als larve één of enkele jaren onder water, voordat ze een imago worden: het vliegende insect waar we het eerst aan denken bij het woord 'libel'. Imago's worden afhankelijk van de soort en de weersomstandigheden slechts enkele weken tot enkele maanden oud.
De meeste libellensoorten overwinteren als ei of larve in en rond het water, maar er zijn ook soorten die voor drogere plekken of tijdelijke waterplassen kiezen om hun eitjes af te zetten.
Libellen in je tuin zijn een zegen tegen muggenplagen. Daarnaast eten ze ook andere kleine insecten zoals vliegen en microvlinders. Grotere libellensoorten durven ook wel een een vlinder of een andere libel schaken. Als larve, eet de libel onderwaterinsecten en andere kleine waterdiertjes.
Steken of bijten
Libellen hebben niet de middelen om te steken of te bijten. Ze hebben geen angel zoals wespen of bijen, en de kaken van de meeste libellensoorten zijn te zwak om door mensenhuid heen te komen.
De grote keizerlibel is de grootste vertegenwoordiger van de glazenmakerfamilie. Het is in België en Nederland na de zeer zeldzame gewone bronlibel (Cordulegaster boltonii) de grootste libel. De lichaamslengte van volwassen dieren ligt tussen 64 en 84 millimeter.
Deze reuzenlibel leefde 300 tot 275 miljoen jaar geleden en was met een spanwijdte tot 71 cm, een lichaamslengte van 43 cm en een gewicht van 450 gram het grootste vliegende insect aller tijden. De grootste libel van nu heeft een spanwijdte van 11 cm en weegt ca.
Vier soorten libellen eten in een zomer tijd op een gebied van 12 hectare zo'n 900 gram insecten, wat overeenkomt met 700.000 middelzware muggen of 1 procent van de muggenpopulatie.
In de natuur eten libellen andere insecten zoals muggen, vliegen en motten en staan ze zelf op het menu van vogels, vissen, kikkers, salamanders, hagedissen, wespen, andere libellen en spinnen. Boomvalken en kwikstaarten zijn zelfs gespecialiseerd in het vangen van libellen.
De paring verloopt bij libellen niet zachtzinnig. Vrouwtjes die zich in de buurt van het water wagen, worden direct door een mannetje gegrepen voor de paring. Dit doet hij door met zijn achterlijfsaanhangselen het vrouwtje beet te pakken bij het halsschild (juffers) of achter de kop (libellen).
Libellen hebben inderdaad kaken waarmee ze hun prooien fijn malen. Maar die kaken zijn bij de meeste soorten te klein om door de menselijk huid snijden. Alleen de allergrootste soorten zoals de keizerlibel zou ons eventueel kunnen bijten maar zal dit nooit doen.
Libellen hebben water nodig
De libellenlarven leven op de bodem van de vijver of verschuilen zich tussen de waterplanten. Het hebben of aanleggen van een vijver is dus de eerste stap om libellen naar uw tuin te lokken.
Het meest gehoorde advies is om parallel aan de libel te fotograferen, met een klein diafragma, zodat je veel scherptediepte hebt. Zo zorg je ervoor dat je de libel van voor tot achter scherp op de foto krijgt.
Het huidje barst open en valt af. Daaronder zit een nieuwe huid die iets groter is dan de vorige zodat de larve weer een stukje kan groeien. Dit vervellen gebeurt zo'n negen tot zestien keer en na elke vervelling lijkt de larve meer op de volwassen libel.
Afhankelijk van de soort en milieuomstandigheden, zetten libellenvrouwtjes enkele honderden tot enkele duizenden eitjes af. De eitjes komen uit na enkele weken tot enkele maanden; ook dat is afhankelijk per soort, de watertemperatuur en van het tijdstip in het seizoen waarop de eitjes worden afgezet.
Een libel wordt als het ware tweemaal geboren: een eerste keer als de larve uit het ei komt en een tweede keer als de larve transformeert tot volwassen insect. De opdracht om de levenscyclus rond te maken is razend moeilijk door de vele gevaren die libellen tijdens deze drie stadia bedreigen.
Waar en hoe vind je libellen? Libellen zijn een groot deel van hun levenscyclus gebonden aan water. In vrijwel alle zoete watertypen kunnen libellen voorkomen: vennen, plassen, moerassen, beken, rivieren, enzovoorts.
Ze hebben een netwerk van aderen. De voorrand van de vleugels is geknikt en fungeert als een soort spoiler. Dit zorgt dat de lucht loskomt van het vleugeloppervlak, waardoor er lift ontstaat. Aan de voorrand van de vleugels bevindt zich, dicht bij de vleugeltip, een gekleurde vlek: het pterostigma.
Juffers hebben een lang, dun achterlijf. In tegenstelling de tot echte libellen hebben de vleugels van juffers alle vier dezelfde vorm. De vleugels worden in rust meestal langs of boven het achterlijf samengeklapt. De ogen zijn gevormd als een halve bol en zijn geplaatst aan de zijkanten van de kop.
Er zijn ruim 6300 soorten beschreven die over de hele wereld voorkomen. In Nederland en België zijn ongeveer zeventig gevestigde soorten bekend. Door hun ontwikkelingswijze zijn libellen aan het water gebonden, maar de volwassen dieren (imago's) kunnen zich soms over lange afstanden verplaatsen.
Libel en libelle zijn allebei juist. De oorspronkelijke vorm is libel; de vormvariant libelle is daar eind negentiende eeuw bij gekomen.
bijten of steken geen mensen. Slechts enkele soorten rupsen, o.a. de eikenprocessierups (Thaumatopoeida) en bastaardsatijnvlinder (Euproctis chrysorrhoea), dragen irriterende brandharen; sommige rupsen hebben stugge scherpe stekels.
Insecten in ontsmettingsalcohol bewaren. Vul een kleine glazen pot voor de helft met ontsmettingsalcohol. De ontsmettingsalcohol zal het lichaam van het insect bewaren en ervoor zorgen dat het niet vergaat, uitdroogt of in stukken breekt. De pot moet groter zijn dan het insect, maar niet te groot.
Meganeura monyi is een prehistorisch insect dat gelijkenis vertoonde met libellen, uit het Laat-Carboon (circa 280 miljoen jaar geleden) die leefde in de moerassen van Europa en wellicht ook in Noord-Amerika. Dit dier was met een lengte van 40 cm en een spanwijdte van 70 cm waarschijnlijk het grootste insect ooit.
De blauwe vinvis is niet alleen het grootste dier dat op aarde voorkomt, maar ook het grootste wezen dat ooit op onze planeet heeft geleefd.