De grote witte haai is een van de meest gevreesde roofdieren van de zee – en met reden. Deze haai heeft namelijk de meeste haaienaanvallen op zijn geweten – op enige afstand gevolgd door de agressieve tijgerhaai en stierhaai.
Haaienaanvallen in de Noordzee
De enige haai in de Noordzee waar mensen voor moeten uitkijken is de doornhaai.
De ruwe haai is een van de grootste haaien die langs de Nederlandse kust wordt aangetroffen. Het dier kan maximaal 1,95 meter lang worden, met een gewicht van 44,7 kilo en een leeftijd van 55 jaar.
Haaiensoorten die je als mens maar beter niet tegen kunt komen zie je eigenlijk nooit in de buurt van Nederland. Die leven vooral in tropische wateren. De meest algemene haaien die in de Noordzee zwemmen zijn klein van stuk. Nu en dan worden ook grotere soorten gezien, zoals de reuzenhaai.
De witte haai
Door films zoals Jaws staat hij bekend als de enge, moordzuchtige haai die op jacht is naar mensen, maar niks is minder waar. Er worden per jaar ongeveer 100 mensen aangevallen door haaien, en ongeveer de helft hiervan is door witte haaien. Gelukkig zijn de meeste aanvallen niet dodelijk.
Aanval op de lever
Fysiek is de orka superieur aan de haai. Bovendien jagen walvissen in een school. In tegenstelling tot andere vissen hebben haaien – en andere kraakbeenvissen als roggen – geen zwemblaas vol met lucht om ervoor te zorgen dat ze boven kunnen komen.
Op dit ogenblik leven zo'n 20 soorten haaien in de Noordzee. Het merendeel van hen is echter zeldzaam, sommige soorten zijn zelfs met uitsterven bedreigd. Slechts 3 soorten komen we geregeld tegen op Vlaamse visveilingen: de Hondshaai, de Kathaai en de Gevlekte gladde haai.
Ballina, Australië
Overal in de wateren rond Australië leven haaien, maar de meeste dodelijke aanvallen gebeuren in New South Wales, waar volgens de International Shark Attack File 228 aanvallen hebben plaatsgevonden sinds 1700.
De witte haai is de gevaarlijkste haaiensoort die er bestaat en wordt ook wel de mensenhaai genoemd. Deze soort is namelijk verantwoordelijk voor de meeste slachtoffers. De eerste witte haaien ontstonden tientallen miljoenen jaren geleden. De mannetjes worden gemiddeld zo'n 3.20 meter lang.
Er is één onduidelijke waarneming van een levende witte haai in de Noordzee, vanaf een boorplatform. Witte haaien zijn de grootste roofvissen die nu nog bestaan. Ze halen een lengte van vijf meter en een gewicht van meer dan 1000 kilo.
Blijdorp is de enige dierentuin in Nederland waar verpleegsterhaaien te zien zijn en er zijn geen aquaria in Europa bekend die er mee fokken.
Murenen kunnen tot twee meter lang worden. De meeste tijd leven ze in holtes en grotjes. Ze hebben een beschermend slijm op hun lichaam dat bij aanraking giftig is.
"De Noordzee is een zeer gevaarlijke zee", zegt duiker Johan Rycx. "De temperatuur van het water is nu amper 13°C en heel vaak is het koude water de hoofdoorzaak de problemen. Daarbij komen ook nog andere gevaarlijke factoren, zoals de sterke stroming, de wind en ook de verraderlijke stand van de zee, eb of vloed.
De meeste van de miljoenen zonaanbidders, die elk jaar naar de Mediterrane kusten van Frankrijk, Spanje, Italië, Griekenland, Turkije en Kroatië trekken, zullen niet beseffen dat ze de wateren delen met de meest gevreesde van alle haaien: de mensenhaai.
In deze aaibak leven ongevaarlijke haaien en roggen die voorkomen in de Noordzee en Oosterschelde. Als deze haaien en roggen genoeg hebben gegeten krijgt de groep een kijkje boven het grootste aquarium. In dit aquarium met meer dan 300.000 liter tropisch zoutwater leven verschillende soorten tropische haaien.
Tussen de 85 en 220 walvishaaien moeten hier te vinden zijn in de baai. Ze komen in de zomer naar deze plek, Bahia de los Angeles, Mexico, om te foerageren. Hoewel die aantallen aanzienlijk zijn, blijkt het toch een lastige klus om er eentje te spotten.
De kans om door een haai aangevallen te worden is erg klein. In Amerika is zelfs de kans dat je door de bliksem geraakt wordt, groter dan de kans dat je door een haai aangevallen wordt. In 2005 werden wereldwijd 58 aanvallen door haaien gemeld, waarvan 4 met fatale afloop.
Maar de kans dat je ooit wordt gebeten door een haai is extreem klein. Per jaar overlijden gemiddeld tien mensen door een haaienbeet. In vergelijking: muggen zijn verantwoordelijk voor 725.000 doden per jaar.
Voorbeelden zijn de witte haai, de tijgerhaai en de witpunthaai. Dergelijke haaien komen niet voor in de Noordzee, dus van haaienaanvallen zal aan de Nederlandse kust nooit sprake zijn.
Haaien zijn heel gegeerd omwille van hun vlees, hun vinnen en hun kraakbeen. De Europese markten worden bevoorraad met haaien afkomstig van visserijen uit de Noord-Atlantische Oceaan, maar eveneens met grotere haaien die door de Europese vloot in alle oceanen ter wereld worden gevangen.
De grootste haai die in de Noordzee kan voorkomen is maar liefst 12 meter lang en heet dan ook niets voor niets de reuzenhaai. Deze haai komt als gast uit de Atlantische Oceaan ook af en toe een bezoekje brengen aan de Noordzee en kan dichter bij de kust komen dan je misschien zou denken.
Haaien houden niet van ondiep water, ondanks hetgeen er in sommige (Hollywood)-speelfilms wordt gesuggereerd. Zwem dus niet ver uit de kust en niet in diepe geulen. Zwem ook niet in wateren waar haaien zijn gesignaleerd, of als er daaromtrent een waarschuwing is uitgegaan.
De enige vijand van de haai is een andere haai. Verder is de grootste vijand de mens, die de taaie huid van de haai gebruikt om leer van de maken, de tanden voor sieraden, de kaken als souvenirs en de vinnen voor haaienvinnensoep. Ook de rest van zijn vlees wordt gegeten.
Sla de haai op zijn snuit
Het klinkt misschien als iets uit een stripboek, maar dit is wel degelijk een beproefde en relatief betrouwbare manier om een haai af te schrikken. Sla het dier met volle kracht recht op de neus, en zorg er vooral voor dat je eerste slag hard aankomt.