d.w.z. iets ondoenlijks willen uitvoeren en niet slagen; iets onmogelijks willen ten uitvoer brengen; eig. met zijn hoofd door een muur willen loopen, en dan zich bezeeren.
Spreekwoord: Hij staat met zijn rug tegen de muur. Betekenis: Hij heeft geen alternatieven meer. Spreekwoord: Dat gaat achter zijn rug om.
Wanneer je ergens mee betrapt bent, kun je zeggen dat je 'tegen de lamp bent gelopen'. Deze uitdrukking wordt bijvoorbeeld gebruikt wanneer je door de politie gesnapt wordt. 'Tegen de lamp lopen' wordt al sinds het begin van de 20e eeuw gebruikt in het Nederlands.
Door de mand vallen betekent 'doorzien worden', en vooral: 'ontmaskerd worden als leugenaar, bedrieger, domoor, enz. '
d.w.z. ongeduldig, ongedurig zitten (of staan); telkens heen en weer schuiven, als teeken van ongeduld, gewoonlijk wanneer men in afwachting van iets is2). Vgl. Sartorius IV, 15: haest u niet, ghy sit op gheen heete colen; Hooft, Brieven, 184; 403 en 43...
2433. Twee vliegen in één klap (of lap) slaan (of vangen), d.i. twee oogmerken tegelijk bereiken.
'Dat slaat als een tang op een varken' betekent: 'dat is onzin, dat is belachelijk, dat slaat nergens op'.
d.w.z. medepraten, medespreken in de eene of andere zaak; eene beschuldiging verzwaren; eig.
Als ineens duidelijk wordt hoe iets zit, of als eindelijk iemands ware bedoeling of karakter blijkt, is het heel gewoon om uit te roepen 'Nu komt de aap uit de mouw! ' Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) gaat deze zegswijze letterlijk terug op een aap die in een mouw zat.
Spreekwoorden: (1914) Iemand honig om den mond smeren, d.w.z. iemand vleien; hem lieve, zoete woordjes zeggen; gron.
ter sprake brengen; aanvoeren; entameren; aansnijden; opwerpen; aankaarten; te berde brengen; op tafel leggen; opperen.
Een wit voetje bij iemand proberen te halen betekent 'bij iemand in de gunst proberen te komen'. Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) wordt er meestal ook mee bedoeld dat iemand door te slijmen iets wil bereiken bij een hogergeplaatste, of bij zo iemand in een goed blaadje wil komen.
Aan iemands lippen hangen -- Zeer geïnteresseerd naar iemands verhalen luisteren. Figuurlijke taal, Taal, Woordenschat.
Als je iemand door dik en dun steunt, help je hem of haar in goede en in slechte tijden. Vriendschap door dik en dun betekent zoveel als 'onvoorwaardelijke vriendschap, ongeacht de omstandigheden'.
Waar komt de uitdrukking in de aap gelogeerd zijn vandaan en wat wordt ermee bedoeld? Het is waarschijnlijk dat het woord aap teruggaat op een herberg met de (spot)naam (In) de Aap. Het verblijf was daar vast niet prettig of kon misschien nadelige gevolgen hebben. Vroeger hadden apen namelijk een negatief imago.
"Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf" is een spreekwoord afkomstig uit Spreuken 26:27: "[27] Wie een kuil graaft, valt er zelf in; wie een steen voortrolt, wordt er zelf door getroffen." Dit spreekwoord wordt gebruikt bij mensen die een ander iets willen aandoen, en er dan vaak zelf door getroffen worden.
In zijn wiek geschoten zijn betekent 'gekwetst, gegriefd of beledigd zijn'. Wiek betekent hier 'vleugel' (van een vogel).
Iemand die zijn huik naar de wind hangt, verandert zijn standpunt als hem dat verstandig lijkt. De uitdrukking heeft vaak een negatieve ondertoon: wie zijn standpunten aanpast aan de omstandigheden, staat niet achter zijn overtuigingen, maar kijkt in de eerste plaats naar wat voor hem handig of voordelig is.
'Dat kan niet door de beugel' betekent 'dat kan er niet mee door', 'dat mag niet, dat zijn verkeerde praktijken'.
Tegenwoordig geldt het voor de meeste mensen als een 'gewone' uitdrukking. In 1888 stond deze passage in de Javabode: “Men beleedigt elkaar zonder elkaar te krenken; men vecht zonder elkaar te raken, dat klopt als een bus.” De uitdrukking is dus al zo'n anderhalve eeuw in gebruik.
“Je moet de mensen met een korreltje zout nemen.” Relativerend is deze uitspraak: “Maak een ander nu niet al te belangrijk, beschouw de daden of het optreden van een ander nu niet als al te onmisbaar, maak iemands woorden of handelen nu niet al te gewichtig.”