Sambal oelek is de meest pure vorm van sambal. Hij wordt alleen gemaakt van rode pepers en zout en smaakt dus echt naar pepers. Rauwe pepers zijn heter dan gebakken pepers en sambal oelek wordt niet gebakken. Hij is daardoor flink pittig en scherp.
Badjak. Als oelek je iets te heet is, kan je misschien beter een lepeltje badjak opscheppen. Deze saus is namelijk iets milder doordat hij gebakken is en doordat er ui in zit. Hierdoor heeft badjak ook een iets diepere smaak.
Sambal Manis
Als je van de smaak van sambal wilt genieten maar je kan niet zo heel pittig eten, dan is sambal Manis een goede keus. Manis is Indonesisch voor zoet. Deze soort sambal is nog minder pittig dan sambal Badjak, en de meeste mensen kunnen sambal Manis dan ook prima verdragen door de toevoeging van suiker.
De pittigste sambal van de vier en de meeste gebruikte in Nederland. Sambal oelek is, in tegenstelling tot manis, badjak en brandal, niet gebakken en vormt eigenlijk de basis voor veel andere sambals. De naam komt van de 'ulek', in Indonesië de stamper waarmee in een vijzel de pepers met specerijen worden gemengd.
Welke soort sambal je ook kiest, eigenlijk bestaat de basis altijd uit rode pepers. En laten rode pepers nou eens hartstikke gezond zijn. Ze zitten boordevol allerlei gezonde voedingsstoffen denk hierbij aan: vitamine C, vitamine B6, magnesium, kalium, ijzer en fosfor.
Pittig eten prikkelt de slijmvliezen, de zenuwuiteinden en de spiercellen van de keel, maag en darmen. Zo komt er bijvoorbeeld ook veel slijm los. Sommige mensen kunnen hierdoor last krijgen van een geïrriteerde maag of darmen, maar dit is verder niet schadelijk!
Sambal van de Chinees
De Sambal die je vaak bij de Chinees krijgt, in kleine zakjes, is meestal een soort Sambal Oelek, en dus niet de Sambal Badjak. Hoewel deze laatste soort vaak door mensen lekkerder gevonden wordt, en eigenlijk ook beter, door de zoetigheid, bij diverse andere (vlees)gerechten past.
Een lepeltje sambal is niet alleen goed voor de smaak, maar ook voor je gezondheid. Rode pepers bevatten onder andere vitamine C en de mineralen kalium en magnesium. Maar een rood pepertje wordt meer gezonde eigenschappen toegekend.
Sambal Bawang is een sambal op basis van gemalen rode pepers, ui en knoflook. Deze sambal soort wordt ook wel "Shallot Chili Sauce" genoemd en is erg pittig. Deze extra pittige sambal is heerlijk bij nasi, bami, andere Oosterse gerechten en niet te vergeten door gehakt!
Manis. Is badjak je nog steeds te heet? Dan kun je beter voor sambal manis gaan. Manis is Indonesisch voor zoet en deze sambal is dan ook een stuk zoeter.
Deze sambal is iets milder omdat deze variant wel gebakken is en omdat er ui aan is toegevoegd. Mede hierdoor heeft badjak een iets diepere smaak. Brandal: deze saus, ook wel berandal genoemd heeft de Indonesische betekenis 'rakker' of 'deugniet'. Je raadt het waarschijnlijk al, deze sambal is erg pittig.
Sambal setan is vernoemd naar de duivel. Deze sambal is snikheet en als je er te veel van eet zit je de volgende dag huilend op de wc. Hak de rawit, de lombokpepers en de gedroogde pepers fijn en zet even apart. Hak de knoflook heel fijn en verwarm wat olie in een wok.
Sambal oelek (Indonesisch: sambal ulek) is het standaardtype Indonesische sambal. Sambal oelek is een gestampt mengsel (sambal = mengsel, ulek = stamper, wrijver) van chilipeper en zout dat traditioneel met een platte stenen-vijzel (ulekan / oelekan en cobek / tjobek) wordt bereid.
Sambal Badjak is een gebakken sambal die zorgt voor een kruidige, milde smaak door de toevoeging van ui en knoflook. Deze sambal geeft een heerlijke smaak aan Aziatische gerechten maar is ook lekker in sauzen, vleesgerechten en in jus. Deze sambal is gemaakt met duurzaam geteelde chilipepers, volgens authentiek recept.
Bij de roti hoort een sambal van Madame Jeanette pepers. Deze sambal is erg heet, maar de smaak is heerlijk en een roti zonder sambal is niet compleet. Koop de pepers op de markt of in een Surinaamse toko, dan zijn ze goedkoper dan bij de supermarkt.
Sambal badjak
Dit is een van de sambals die ik naast sambal oelek het meest gebruik. Ook gebruik ik sambal badjak vaak om mee te koken. Sambal badjak is een gebakken sambal met een donkere kleur en hij heeft een zoete milde smaak. Het is een sambal waar ook ui in zit.
Voor nasi goreng heb je koude gekookte rijst nodig. Pandanrijst is erg geschikt voor nasi. Door het afkoelen van de rijst retrogradeert het zetmeel in de rijstkorrels. Dat wil zeggen dat de zetmeelkorrels stevige kristallen vormen.
Extreem pittige sambal gemaakt van Habanero pepers.
Deze wordt gemaakt met de droge variant of de pasta en smaakt niet alleen ziltig door de smaak van gefermenteerde garnalen, maar is ook nog eens behoorlijk pittig.
Pittig eten prikkelt de slijmvliezen, zenuwuiteinden en spiercellen van je keel, maag en darmen. Het maakt veel slijm los. Je kunt hierdoor last krijgen van irritatie van je maag of darmen.
Als we namelijk van dit soort hete pepers eten, krijgen de hersenen 'pijn'-signalen die kunnen leiden tot een maagklachten, misselijkheid of braken. De maag reageert alsof je een giftige stof hebt gegeten. Als (een gevoel van) braken optreedt, kan het zuur dat uit de maag komt de slokdarm irriteren.
Let wel, als je last hebt van gevoelige darmen, dan is sambal niet zo'n goed idee. In Azië is het maagdarmkanaal van de mensen die daar leven goed afgestemd op het toch veelal pikante eten wat daar genuttigd wordt. In Nederland zijn de darmen allemaal wat gevoeliger en kan niet iedereen even goed tegen pittig eten.
In peper zit vitamine A en C, die je bloedvaten versterken. Daarnaast zit peper vol met capsaïcine, een stof dat je bloed makkelijker door je lichaam laat stromen. Die combinatie zorgt voor gezonde hart- en bloedvaten en een stabiele bloeddruk. Chilipeper zou ook helpen tegen slechte cholesterol.
Sambal is een pittige saus. Het is gemaakt van Zuidoost-Aziatische specerijen en gemalen hete pepers.
Sauzen zoals Sambal manis zijn niet geschikt als onderdeel van een gezonde dagelijkse voeding. Sambal manis kun je wel als extraatje eten. Het advies is om dat niet meer dan drie keer per week te doen.