Bittergarnituur of borrelgarnituur is een Nederlands borrelhapje bestaand uit een combinatie van gefrituurd vlees. De naam van dit gerecht verwijst naar het feit dat het doorgaans wordt gegeten bij een bittertje of een borrel. Een bittertje is een sterk alcoholisch kruidendrankje.
De meest populaire mix is bitterballen, mini frikandellen, kipnuggets en bamihapjes.Een andere samenstelling is bitterballen, gehaktballen, minikaassoufflés en kipnuggets. Bitter- en borrelgarnituur verwijzen ook naar koude, pikante, zoete en/of zoute hapjes.
Bittergarnituur Frysk
Prijs per persoon bedraagt € 4,50.
Bittergarnituur komt oorspronkelijk uit Nederland en is in de loop der jaren uitgegroeid tot een traditionele lekkernij bij sociale gelegenheden. Het wordt vaak geserveerd in cafés, bars, restaurants en op feestjes.
Tijdens het jaar van de invoering van de grondwet, aan de hand van staatsman Thorbeckes geschreven liberale en democratische ideeën, duikt het woord “bittergarnituur” op in “Leckere treck”, een boekje van de onbekende Haarlemse schrijver Hugo Alferink.
De naam verwijst naar het feit dat ze vroeger gegeten werden als hapje bij een bittertje: een glaasje sterke drank. Er bestaan verschillende soorten bitter(tjes).
Bitterballen (40% varkensvlees). Gevuld met mals varkensvlees en smeuïge ragout.
De eerste bitterbal (danken we aan de Spanjaarden)
Zij frituurden balvormige hapjes met een korst van oud brood waar ze ragout in stopten. In de eeuwen die volgden werd de bitterbal vervolmaakt. Waarschijnlijk was de bitterbal er dus eerder dan de kroket.
De bitterbal werd uitgevonden tijdens de tachtigjarige oorlog, de opstand tegen de Spaanse regering. Een Spaanse kok bedacht hem, met tapas in zijn achterhoofd. Maar dan gemaakt met Hollandse ingrediënten die voorhanden waren.
Hoewel bitterballen vooral veel gegeten worden in ons land, is het geen oer-Hollands product. Naar verluidt wordt de bitterbal tijdens de Tachtigjarige Oorlog ontdekt door een Spaanse scheepskok. In Spanje eet men graag tapas en dat is tijdens de Tachtigjarige Oorlog niet anders.
Warm bittergarnituur met diverse sauzen
De hapjes worden geleverd in een box met schaal. Wij raden meestal zo'n 4 hapjes per persoon aan.
Koud bittergarnituur
Roggebroodje Franse kaas afgegarneerd met walnoten. Gevuld eitje met een garnituur van tuinkers en radijs. Baquetje gevuld met filet American afgegarneerd met een uitje. Baquetje met zalmpaté afgegarneerd met tuinkers.
De halal bittergarnituur-box van Turgay Albayrak bevat 48 snacks geschikt voor moslims. Maar Turgay hoopt dat ze ook bij niet-moslims in de smaak vallen. Alles in de box is 100 % halal, wat betekent dat het is gemaakt van uitgebloed vlees van een beperkt aantal toegestane dieren volgens islamitische voorschriften.
10 minuten op 200°C en laat ze 2 minuten rusten voor een optimaal krokant resultaat.
Het mag duidelijk zijn dat bitterballen en kroketten niet tot de gezonde voedingsmiddelen behoren. Ze bevatten veel calorieën, vet en zout. Ondertussen is het gehalte aan vitamines, mineralen en spoorelementen – deze bestanddelen heeft het lichaam nodig om te functioneren – erg laag.
Ze smaken toch hartig, niet bitter? Het woord bitter in bitterbal verwijst inderdaad niet naar de smaak van de balletjes zelf, maar naar de smaak van het drankje waarbij ze oorspronkelijk geserveerd werden. Dat was namelijk een glaasje jenever of kruidenlikeur.
De kroket komt waarschijnlijk uit Frankrijk. Daar werd in 1705 een eerste recept neergeschreven in Le cuisinier royal et bourgeois, het kookboek van de kok van Lodewijk XIV. Het is het oudste, bekende recept van de vleeskroket.
Democratisch eten
De chique croquet werd in Nederland pas na de Tweede Wereldoorlog een industriële kroket – met een k – in een grotere cilindervorm. Die kroket uit de fabriek heeft wel een idealistische achtergrond. Na de oorlog wilde de Nederlandse overheid ervoor zorgen dat eten voor iedereen altijd betaalbaar was.
Het woord 'kroket' komt van het Franse 'croquer', dat knabbelen betekent. In een receptenboek uit 1651 (Le cuisinier royal et bourgeois) van de kok van Lodewijk XIV werd hij al beschreven. Belgen zijn volgens velen experts in garnalenkroketten en Engelsen zouden de beste kaaskroketten maken.
Bitterballen lijken veel op een kroket maar de bereidingstijd van een bitterbal is net wat korter: zo'n 6 á 7 minuten op 200 ºC. Als je het mandje vol doet, kun je de bitterballen halverwege voorzichtig omscheppen en heb je een paar minuten extra nodig zodat alle bitterballen goed gaar worden.
De traditionele Nederlandse kroket is de rundvleeskroket, dus gevuld met rundvlees. Daarnaast komen kalfsvleeskroketten en satékroketten ook vaak voor in Nederland. Wanneer je thuis zelf kroketten wil maken, kun je het beste runderpoulet of kalfspoulet gebruiken.