ALAT (alanine aminotransferase) is een lever enzym dat gemeten kan worden om een leverziekte vast te stellen. Een enzym is een eiwit dat ervoor zorgt dat een bepaalde stof wordt omgezet in een andere bepaalde stof. ALAT komt in verschillende cellen in het lichaam voor, maar vooral in de lever.
Een verhoogd ALAT (> 100 U/L) duidt op een virale leverinfectie. Een verhoging van zowel AF als GGT, maar een normale ALAT en ASAT wijzen op een ontsteking of obstructie van de (kleine) galwegen en/of galblaas. Bij interpretatie moet er rekening worden gehouden met de hoeveelheid spiermassa.
Bij mensen die geen leverziekten hebben is de ALAT -activiteit bij mannen kleiner dan 45 U/l en bij vrouwen kleiner dan 35 U/l. Aan licht verhoogde waarden, zonder klachten, wordt niet direct een betekenis toegekend.
ASAT/ALAT (normale waarde 0-45)
ASAT en ALAT zijn enzymen. Een verhoging van het gehalte ASAT/ALAT kan duiden op leverbeschadiging. Leverbeschadiging kan veroorzaakt worden door alcoholgebruik, maar ook door hepatitis, medicijngebruik of een andere leverziekte. 0-45 is de normale waarde voor de ASAT en ALAT.
a De verhoogde aLaT-waarde is bij patiënte voldoende om lever- schade aan te tonen. b Bij een alcoholische hepatitis is de aLaT-waarde meestal > 10 x de bovengrens van het referentiegebied.
Hoe kan ik mijn verhoogde ALAT verlagen? Het goede nieuws is dat veel mensen hun verhoogde ALAT kunnen verlagen met veranderingen in hun levensstijl: Beperk alcoholgebruik, afvallen, stoppen met roken, regelmatige lichaamsbeweging en natuurlijk een gezond dieet.
Geregeld koffie drinken wordt in verband gebracht met een goed werkende lever, wat het risico op fibrose (de eerste fase in levercirrose) vermindert. Groene thee, die als rijke bron van antioxidanten je lever soepel houdt. Honing stimuleert de lever (vooral rozemarijnhoning).
Fruit bevat over het algemeen een hoop antioxidanten, maar bessen zijn daarin de meesters. Goed fruit voor de lever is grapefruit en citroenen. Dit zijn vetstoffen met een hoog gehalte aan omega 3.
Een lichte verhoging van de ALAT kan wijzen op de volgende aandoeningen: leverschade door toxische stoffen (alcohol, drugs of medicatie) infectieuze hepatitis (hepatitis B, C, E, Epstein Barr-virus (EBV of cytomegalovirus (CMV)) niet-alcoholische steatohepatitis (NASH)
Afwijkende leverfuncties
Veranderde leverfuncties wijzen niet altijd op een leveraandoening. Het kan ook veroorzaakt worden door alcoholgebruik, medicijngebruik, ondervoeding, ernstig overgewicht en erg vet eten. In eerste instantie onderneemt een arts bij licht verhoogde waardes daarom vaak nog niets.
Een vaak voorkomende oorzaak van gestegen leverwaarden is de inname van medicatie. Strikt genomen kan elk geneesmiddel de leverenzymen doen toenemen. Sommige reacties zijn bekend en komen relatief frequent voor (bijvoorbeeld het vaak gebruikte antibioticum amoxicilline-clavulaanzuur of Augmentin). Andere zijn zeldzaam.
Tot de verschijnselen behoren misselijkheid, braken, buikpijn en vermoeidheid. Specifieke symptomen zijn hepatische encefalopathie (ammoniakstapeling). Dit gaat gepaard met neurologische verschijnselen als apathie, sufheid en verwardheid. De patiënt kan epileptische aanvallen (stuipen) krijgen of in coma raken.
Behandeling: leverenzymen verlagen
Afhankelijk van wat de stijging van de leverenzymen veroorzaakt, kan de arts je adviseren om te stoppen met het drinken van alcohol of het gebruik van bepaalde medicijnen, af te vallen en/of gezonder te eten.
Nog zo'n wijsheid uit grootmoeders tijd die niet blijkt te kloppen: chocolade veroorzaakt géén leverproblemen. Sterker nog, onderzoekers beweren nu zelfs dat donkere chocolade leverschade door alcoholmisbruik of ziekte net kan helpen herstellen!
Bananen. Bananen zorgen voor en een soort glucose wat fantastisch werkt voor de lever. Deze glucose gaan virussen, schimmels en bacteriën te lijf, dus echt een bondgenoot voor je lever.
Goed nieuws voor de koffieleuten onder ons: koffie blijkt goed voor de lever. Een Amerikaanse studie laat zien dat mensen die veel koffie drinken, minder schadelijke eiwitten in hun lever hebben in vergelijking met de koffieonthouders. Dit geldt voor de koffie met én zonder cafeïne.
Bij gevorderde cirrose kunnen veralgemeende jeuk, geelzucht en leververgroting optreden. De jeuk komt voor over heel het lichaam en in eerste instantie alleen 's avonds.
ASAT komt in tegenstelling tot ALAT in veel verschillende cellen in het lichaam voor, met name in hart en skeletspieren, dus niet alleen in de lever. Daarom is ASAT een minder goede marker dan ALAT om als eerste te meten bij de verdenking op een leverziekte.
Leververvetting en beginnende leverontsteking (hepatitis) kunnen genezen door volledig en definitief te stoppen met alcoholgebruik. Bij fibrose en levercirrose kan het proces worden afgeremd door te stoppen met alcohol. Levercirrose kan niet genezen. De levercellen zijn bij levercirrose onherstelbaar beschadigd.
Geneesmiddelen die directe leverschade kunnen veroorzaken in de vorm van acute necrose zijn paracetamol, acetylsalicylzuur, nicotinamide (vitamine B3), amiodaron, en verschillende oncolytica.