Muziek traint kanalen in de hersenen die een belangrijke rol spelen bij leren lezen. Tijdens de basisschool zijn de betrokken hersendelen sterk in ontwikkeling en daardoor extra gevoelig voor de training. Juist in deze periode kan muziek daarom opti- maal bijdragen aan leesprestaties en emotionele intelligentie.
Het maken van muziek draagt bij aan de emotionele intelligentie van kinderen en het stimuleert hun creatieve activiteit, motoriek, sociale vaardigheden en schoolprestaties. Dat zegt Erik Scherder, hoogleraar Klinische Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit.
Muziek ontspant en prikkelt de hersenen
Ook als u luistert naar muziek heeft dat al een positieve invloed op de hersenen. Het maakt tot op hoge leeftijd herinneringen los, ook bij mensen met dementie. Ook zorgt het voor ontspanning, verlaging van de bloeddruk en vermindering van stress.
Als u muziek luistert of speelt, komen de zintuiglijke prikkels binnen in de thalamus, een hersengebied diep in het midden van de hersenen. U moet de thalamus zien als het vrouwtje op rollerskates vroeger in een telefooncentrale. Zij verbond alle binnenkomende lijnen met elkaar. De thalamus is de schakelcentrale.
Uit onderzoek aan de Universiteit van Helsinki is gebleken dat klassieke muziek de hersenfunctie aantoonbaar versterkt. Luisteren naar klassieke muziek verbetert de activiteit van neuronen die betrokken zijn bij dopamine secretie en de regulatie van de neuronen betrokken bij neurodegeneratie.
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat muziek zowel acute pijn als chronische pijnklachten vermindert. Rustige muziek maakt endorfine, oxytocine en dopamine vrij in de hersenen. Dit zijn hormonen en neurotransmitters die zorgen voor pijnverlichting en een betere stemming. Je kan muziek ook medisch inzetten.
Als je muziek luistert zijn alle verschillende hersengebieden tegelijkertijd actief. Muziek stimuleert motorische gebieden, waardoor een onweerstaanbare drang om te dansen ontstaat. Hersengebieden die emoties verwerken, worden ook geactiveerd door muziek.
Kwabben grote hersenen
Voorhoofdskwab: de voorhoofdskwab wordt ook wel de frontaalkwab genoemd. Dit is de grootste kwab van de 4 kwabben van de grote hersenen en het meest geavanceerd. Het regelt onder andere het gedrag en bewustzijn en beschikt over een spraakcentrum.
Uit hersenonderzoek blijkt dat het luisteren naar en maken van muziek de verbinding en de activiteit tussen linker en rechter hersenhelft bevordert. Melodie wordt meer in de rechter- en ritme in de linkerkant van de hersenen verwerkt.
Dat muziek een heel oude functie heeft, blijkt wel uit het feit dat het luisteren naar muziek zorgt voor de aanmaak van endorfine, oxytocine en dopamine. Deze hormonen en neurotransmitters vormen samen de belangrijkste geluksmakers van ons brein.
Meezingen is gezond
Daarnaast komt er tijdens het zingen ook endorfine vrij, wat pijn en stress vermindert en het gevoel van geluk en plezier vergroot. Zingen helpt volgens klinisch psycholoog, gedragstherapeut en hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Leuven, Filip Raes, ook de ademhaling te verbeteren.
Door naar muziek te luisteren kun je je cortisolwaarden en je hartslag verlagen. Beiden zijn belangrijk voor het verminderen van stress. Muziek kan ook negatieve emoties verminderen, zoals zorgen, angst, rusteloosheid en nervositeit. En muziek kan bijdragen aan positieve emoties, zoals gevoelens van geluk.
Muziekonderwijs stimuleert cognitieve ontwikkeling
Muziek draagt bij aan het leggen van die verbindingen en vormt een van de vele sleutels die nodig zijn bij het opdiepen van informatie uit het geheugen. Door de koppeling van lesstof aan klanken en ritmes worden bovendien beide hersenhelften betrokken bij het leren.
Zo stimuleert muziek het verbaal geheugen, het concentratievermogen en de luistervaardigheid.Maar ook het analytisch denken en hoofd- en bijzaken van elkaar onderscheiden, zijn een stuk sterker bij kinderen die al op erg jonge leeftijd veel met muziek bezig zijn.
Muziek stimuleert taal
Baby's en kinderen die veel naar muziek luisteren leren 'luisteren'. (En daarmee bedoelen we niet gehoorzamen). Ze leren dingen horen en verschillende klanken, ritme en intonatie onderscheiden. Dit alles helpt hen enorm in hun taalontwikkeling, nog voor ze bezig zijn met leren praten.
Tussen de 20 en 25 jaar zijn de hersenen biologisch gezien volgroeid. Hoewel de hersenen niet meer groeien, betekent dit niet dat je hersenen daarna niet meer veranderen. Dit gebeurt namelijk je hele leven lang. Wanneer je nieuwe dingen leert of traint, worden verbindingen gemaakt of versterkt.
Beschadigde hersencellen herstellen niet
Eenmaal beschadigde hersencellen herstellen zelf niet meer. Toch kan er nog veel verbeteren. Andere delen van de hersenen kunnen de uitgevallen functies namelijk overnemen. Je hersenen maken hiervoor dan nieuwe netwerken aan.
Maar van muziek kun je ook hartstikke gelukkig worden. Als je naar muziek luistert maakt je lichaam dopamine aan in de hersens. Dat een stofje dat bijvoorbeeld ook vrijkomt wanneer je seks hebt of drugs gebruikt. De proefpersonen op wie de test gedaan werd, kozen nummers uit waar ze kippenvel van zouden krijgen.
Bij hartpatiënten die dagelijks een halfuur luisterden naar hun favoriete muziek, daalde de bloeddruk en verminderden hun hartslag en angsten. Hierdoor hadden ze minder vaak een bypassoperatie nodig, was er minder evolutie naar hartfalen en stierven ze minder vaak aan een hartaanval.”
Muziek komt binnen in het emotiegebied in de hersenen, dat vlak bij de motorisch gebieden ligt (centraal in de hersenen). Zodra je emotie voelt bij muziek, stimuleert dat tegelijkertijd het motorische gebied waardoor je de neiging krijgt om mee te bewegen.
Muziek luisteren is goed voor je hele welzijn
Muziek luisteren heeft bewezen effect op je hartslag, bloeddruk, ademhaling, spijsvertering, spierspanning en je hersenen. Daarnaast zou muziek zelfs hersenschade kunnen herstellen.
Naast dat muziek de hersenen prikkelt, heeft het ook een helende werking. Muziek kan stress verlagen en pijn verzachten, het een effectief, veilig en goedkoop middel tegen allerlei klachten. Muziektherapie kan ook uitkomst bieden voor mensen met bijvoorbeeld autisme, oorlogstrauma's of een verstandelijke beperking.
Muziek kan helpen bij het leren, maar tegelijkertijd zorgen voor afleiding. Het kan bij sommige personen de concentratie verbeteren en ervoor zorgen dat je taken sneller afrondt en langer de focus kunt houden.