Een versnellingsbak of gangwissel wordt in bijna alle motorvoertuigen toegepast om het vermogen van de verbrandingsmotor op een efficiënte manier naar de wielen over te brengen. Een verbrandingsmotor levert zijn maximale vermogen en koppel slechts in een beperkt toerentalgebied.
In de versnellingsbak laten we tandwielparen van verschillende grootte in elkaar grijpen. Het ene tandwiel is daarbij op de ingaande as via de koppeling verbonden met de motor. Het andere tandwiel is via de tussenas en uitgaande as van de versnellingsbak verbonden met de aangedreven wielen van de auto.
De versnellingsbak regelt het evenwicht tussen de bewegingssnelheid en de kracht die nodig is om obstakels te overwinnen, zoals omhoog of omlaag rijden, sneller of langzamer rijden, enz. Dit geeft de bestuurder de mogelijkheid om comfortabel te rijden en de mogelijkheid om achteruit te rijden.
De schakelvork verbreekt de verbinding tussen de as en het tandwiel. Door de pook verder naar onderen te bewegen, zal dezelfde schakelvork het andere tandwiel met de as verbinden; de tweede versnelling is nu ingeschakeld. Deze balladeuras verschuift dus de schakelvork tussen de eerste en tweede versnelling.
Schakelen maakt geluid
Niet elk geluid komt uit de versnellingsbak en heeft te maken met kapotte onderdelen van de versnellingsbak. Slijtage van lagers kan ook veel geluid veroorzaken. Als een wiellager versleten is dan maakt deze geluid. Denk aan een zingend, brommend, loeiend of fluitend geluid.
Is uw versnellingsbak kapot? Rijd er niet mee door en laat uw auto zo snel mogelijk controleren! Doorrijden met een kapotte versnellingsbak kan namelijk veel schade aanrichten aan uw auto en reparatie moeilijker en duurder maken.
Levensduur koppeling
Gemiddeld gaat een koppeling ongeveer 150.000 km tot 250.000 km mee. Er staat geen vaste termijn voor vervanging. Bij intensief gebruik, hard rijden, file, veel stadskilometers, is de levensduur van de koppeling minder lang en dus eerder aan vervanging toe.
Wanneer de auto niet meer schakelt, kan dit verschillende redenen hebben. In de meeste gevallen gaat het om een kapotte koppeling. Om te kunnen schakelen, moeten alle tandwielen in een vrije positie zijn waarbij zij geen contact hebben met andere tandwielen.
Korte afstanden, stadsverkeer en rijden met een caravan of aanhanger zijn niet bevorderlijk voor de levensduur. Met veel snelwegkilometers en weinig schakelen gaat de koppeling veel langer mee. Rijden met de voet op de koppeling is van oudsher een afrader. Verder zijn olie en vet funest voor een koppelingsplaat.
De onderstaande defecten leiden tot een kapotte versnellingsbak: Kapotte lagers. Versleten afstandsringen. Kapotte schakelvork.
Kosten versnellingsbak auto vervangen
Een geheel nieuwe versnellingsbak is namelijk prijzig. Reken op zo'n 2.500 euro.
Er is een makkelijke test om erachter te komen of de versnellingsbak nog in orde is. Druk de koppeling in, zet de pook in een versnelling, en probeer en deze met lichte kracht in de naast gelegen versnelling te duwen, zonder eerst in de neutraal stand te komen.
Als je op tijd schakelt maakt de auto minder toeren, dit is beter voor de motor en comfortabeler, het rijdt wat rustiger. Ook wordt het milieu het minste belast als je op tijd schakelt, bij een laag toerental ligt het brandstofverbruik en de uitstoot van schadelijke stoffen een stuk lager.
Een conventionele automaat heeft geen gewone koppeling, maar een vloeistofkoppeling, ook wel koppelomvormer genoemd. Deze koppelomvormer zorgt voor een hele soepele overgang van de ene naar de andere versnelling.
Wat betekent de B-stand? Bij de knop van de automaat vind je de B-stand. Die staat voor Brake of Bremse (Engels respectievelijk Duits). Schakel je die in, dan remt de auto bij het loslaten van het gaspedaal (hoe vreemd dit ook klinkt voor een elektrische auto) meer op de motor af.
Regel 1: Laat het gaspedaal los en trap het koppelingspedaal vlot en geheel in. Schakel naar de 2e versnelling door de versnellingspook naar links te duwen en rustig naar achteren te trekken.
Het kan zijn dat de koppeling van de auto defect is. Dit betekent dat uw de auto niet volledig kunt ontkoppelen om naar een andere versnelling te gaan. Een ander mogelijke oorzaak van slecht schakelen is verslijting aan de tandwielen.
Het nut van de zesde versnelling: zuiniger rijden
Bij hogere snelheden kan je zo het toerenaantal verlagen, en dus ook het verbruik. Rij je 120 km/u, dan zal de motor in zesde versnelling minder toeren maken dan in vijfde versnelling. Het verbruik van je auto zal in dat geval lager liggen.
Er is geen lampje in de auto dat aangeeft dat je koppeling versleten is. Symptomen dat een koppeling aan vervanging toe is zijn: een motor die toeren maakt zonder dat je auto versnelt in de versnelling, een hoog aangrijpend koppelingspedaal, een zwaar koppelingspedaal of een moeizaam schakelende versnellingsbak.
Het is verstandig om zo min mogelijk met ingetrapte koppeling te rijden. Niet alleen omdat dit leidt tot slijtage aan je koppeling, maar ook omdat het gevaarlijk kan zijn, zeker in de bochten. Als je remt met ingetrapte koppeling, dan rem je ontkoppeld. Dat kost energie en dus ook brandstof.
Schakelen zonder koppeling naar een hogere versnelling is heel eenvoudig. Hou hem in z'n eerste versnelling (of welke versnelling je dan ook zit) en laat het gas los. Trek heel lichtjes aan de pook in de richting die hij op moet, maar trek niet hard genoeg om hem uit z'n versnelling te halen.
Aangezien de motor al bijna in de toerenbegrenzer zit voor het overschakelen, schiet het blok direct naar toerentallen die de motor niet zonder schade kan verwerken. Onder autoliefhebbers heet zo'n motorschade veroorzakende schakelfout een 'money shift'.
Wat heel slecht voor je auto is, is file rijden. Koppeling slijt snel, kans op 'bokken' is groot. Ook draait je blok veelal met hoge temperaturen zonder genoeg koeling. Verder is alles wel genoemd ja.
Wanneer moet u de versnellingsbakolie vervangen? Het is aan te raden om olie in bij een handgeschakelde versnellingsbak om de 80.000 tot 100.000 km of na 5 jaar te verversen, welke van de twee er ook eerst komt. In halfautomatische versnellingsbakken wordt de vloeistof om de 60.000 km vervangen.