De gemeente zorgt dat haar inwoners er goed kunnen leven en werken. Een gemeente heeft daarbij veel verschillende taken. Zo zorgt de gemeente bijvoorbeeld voor de openbare ruimte en veiligheid. Maar de gemeente is er ook voor burgerzaken: ze geeft paspoorten uit, en houdt bij wie er in de gemeente woont.
Gemeente voert landelijk en eigen beleid uit
Bijvoorbeeld het bouwen van een theater, het aanleggen van een fietspad of het bouwen van woningen. Het maken van die keuzes is de belangrijkste taak van het gemeentebestuur. Daarnaast voert de gemeente ook veel landelijke wetten uit. Dit heet medebewind.
Zorgplicht gemeente
Dit betekent dat de gemeente ervoor moet zorgen dat de openbare ruimte en openbare weg veilig zijn, zoals het goed onderhouden van een weg of stoep. Mocht er toch sprake zijn van een gevaarlijke situatie, dan moet de gemeente hiervoor waarschuwen.
Gemeenten en provincies hebben eigen inkomsten en krijgen geld van de Rijksoverheid. De eigen inkomsten komen uit belastingen en bezittingen, zoals een gemeentelijk havenbedrijf. Via het gemeentefonds, provinciefonds en speciale uitkeringen krijgen gemeenten en provincies geld van de rijksoverheid.
In de Gemeentewet staat welke belastingen de gemeente mag heffen. De gemeente mag zelf weten waar zij de belastinginkomsten aan uitgeeft. Ook bij rechten en heffingen beslist de gemeenteraad over de tarieven. Hierbij mag de gemeente geen winst maken.
Bloemendaal was in 2019 de rijkste gemeente van Nederland, met een doorsnee vermogen van 381.000 euro. Dat is bijna acht keer zoveel als het landelijke gemiddelde van bijna 50.000 euro.
Aan het hoofd van de gemeentelijke organisatie staat de gemeentesecretaris. De gemeentesecretaris heeft de leiding over de ambtenaren en vormt de verbinding tussen het college van B en W en het ambtelijk apparaat.
Een opdrachtnemer moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed opdrachtnemer in acht nemen. Deze verplichting heet zorgplicht. Bij de beoordeling hiervan wordt gekeken of de opdrachtnemer in kwestie heeft gehandeld zoals een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot te werk zou zijn gegaan.
De gemeentelijke bevoegdheden zijn erg ruim en omvatten alles wat te maken heeft met het "gemeentelijk belang", met andere woorden met de collectieve noden van de inwoners. In theorie kan een gemeente alles doen wat haar niet is verboden, gaande van het bouwen van een sporthal tot het aanleggen van wegen.
Elke gemeente heeft een gemeenteraad, een burgemeester en een college van burgemeester en wethouders (B en W). Een belangrijke taak van de gemeenteraad is om het college te controleren. Het college moet op zijn beurt verantwoording afleggen aan de gemeenteraad. Een wethouder kan geen lid van de gemeenteraad zijn.
De burgemeester vormt samen met de wethouders het dagelijks bestuur van de gemeente. De burgemeester heeft eigen taken en bevoegdheden en is voorzitter van de gemeenteraad.
Een gemeenteraad is het gekozen vertegenwoordigende lichaam in de gemeente en daarvan tevens het hoogste bestuurlijke orgaan. De raad stelt het beleid van de gemeente vast en controleert het dagelijks bestuur: het college van burgemeester en wethouders.
Een maatschappelijk belang wordt pas een publieke taak, als de markt of samenleving die taak zelf niet goed kan organiseren. Dat is de opvatting van het huidige kabinet en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).
De totale overheid bestaat uit de Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen. Deze overheden nemen op tal van terreinen maatregelen, vaardigen wetten uit en zien toe op de naleving ervan. In totaal maken meer dan 1.600 organisaties en instanties deel uit van de overheid.
Het gemiddelde loon binnen de Beleid & Organisatie ligt op € 5.517 bruto per maand. Het minimale of startsalaris begint bij € 600 en het maximale loon is € 77.160 bruto per maand.
Raadsleden verdienen dit jaar minimaal 1081 euro per maand. In de grootste gemeenten loopt dit bedrag op tot zo'n 2650 euro per maand. Dat blijkt uit een analyse van LocalFocus/ANP op basis van gegevens van het statistiekbureau CBS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Het gemiddelde loon binnen de sector Overheid & Semi-overheid ligt op € 4.264 bruto per maand. Het minimale of startsalaris begint bij € 886 en het maximale loon is € 21.000 bruto per maand.
U komt in aanmerking voor een Wmo-voorziening als u voldoet aan de volgende voorwaarden: U bent niet meer zelfredzaam en u kunt niet meer meedoen in de samenleving omdat u een aandoening of een beperking hebt. Of omdat u langdurige zorg nodig hebt. U hebt geen of onvoldoende mogelijkheden het zelf op te lossen.
Gemeenten in Nederland krijgen een budget van de Rijksoverheid om de de Wmo uit te voeren. Dit landelijke bedrag wordt over alle gemeenten verdeeld. Worden er meer aanvragen voor hulp gedaan? Dan betekent het niet dat er meer geld vanuit de Rijksoverheid naar uw gemeente gaat.
Gemeenten krijgen geld van de Rijksoverheid uit het gemeentefonds. Hiermee betalen zij een deel van hun uitgaven. Gemeenten bepalen zelf waar ze dit geld aan besteden. Zij moeten dit wel uitleggen aan de gemeenteraad.
Heeft een gemeente over lange tijd grote financiële tekorten op de begroting? Dan kan die gemeente om extra geld uit het gemeentefonds vragen. De gemeente levert haar financiële zelfstandigheid voor een deel in en krijgt een zogenoemde Artikel 12-status.
Op 31 december 2020 waren er 171.050 medewerkers in dienst bij alle gemeenten. Daarmee is voor het 5e jaar op rij sprake van groei in de gemeentelijke personeelsbezetting.