Wie op rozen zit, heeft het goed voor elkaar: hij of zij zit in een gunstige of aangename positie. Deze uitdrukking herinnert aan het feit dat het in de Oudheid en de Middeleeuwen als een grote luxe werd gezien als er een laag rozenblaadjes op de vloer lag.
d.w.z. den samenhang, het verband kwijt zijn; niet meer weten, hoe men verder moet gaan. Men zou kunnen denken aan een weefsel, dat zoo fijn gesponnen is, dat men den draad niet kan volgen; vgl. Bank.
Iemand bij den neus hebben (-nemen of leiden), d.w.z. iemand beethebben, hem foppen; 'iemand bij het lijf nemen' (Van Dale); eig. hem bij zijn neus leiden waar men wil, hem beetnemen; oorspr.
Wie lange tenen heeft, is snel beledigd en wie op iemands tenen gaat staan, is daar de veroorzaker van. Wie zijn moedertaal beheerst, kent dat idioom. Lange tenen hebben en op iemands tenen gaan staan zijn dan ook als courante uitdrukkingen opgenomen in het woordenboek.
Iemand van den wal in de sloot helpen,
d.w.z. 'iemand onder schijn van dienst, ondienst doen, en zijne zaaken verergeren' (Tuinman I, 189).
,,Wie scheep gaat, moet varen, hè?'' zegt de grootvader in de nieuwe roman van Rascha Peper. Het is een spreekwoordelijke uitdrukking, die betekent: als je ergens aan begonnen bent, dan moet je daarmee ook doorgaan.
Als je iemand op de kast jaagt, maak je hem kwaad. Meestal gebeurt dat door een pesterige opmerking te maken waarvan je weet dat die een gevoelige snaar zal raken bij de ander. Je kunt ook iemand (lekker) op de kast hebben ('(lekker) kwaad gemaakt hebben').
De uitdrukking 'zijn neus ophalen', betekent dat men hetgeen waarmee hij of zij wordt geconfronteerd, minderwaardig acht. Wanneer iemand ergens 'zijn neus voor ophaalt', wordt dit over het algemeen als een hooghartig gebaar opgevat.
Met zijn neus in het vet (of in de boter) vallen, d.w.z. een (onverwacht) fortuintje krijgen; vooral juist komen als men ergens feest viert of smult; een voordeelig huwelijk sluiten.
Wie meelacht met anderen, zonder zelf een reden tot lachen te hebben, lacht als een boer met kiespijn, vaak met een wat zuur gezicht.
Als ineens duidelijk wordt hoe iets zit, of als eindelijk iemands ware bedoeling of karakter blijkt, is het heel gewoon om uit te roepen 'Nu komt de aap uit de mouw! ' Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) gaat deze zegswijze letterlijk terug op een aap die in een mouw zat.
' In dit rijtje hoort ook de uitdrukking in het honderd lopen thuis. Honderd duidde hier oorspronkelijk een mensenmenigte aan; later kreeg in het honderd de betekenis 'op goed geluk, lukraak', en ten slotte de betekenis 'ordeloos, chaotisch'.
d.w.z. zijne eischen matigen, inbinden 'omdat de omstandigheden, het welbegrepen eigenbelang, de macht of wil van derden daartoe dwingen'.
d.w.z. te wachten staan, in het vooruitzicht hebben, gewoonlijk van iets onaangenaams.
Wat betekent een kat in de zak kopen en waar komt deze uitdrukking vandaan? Een kat in de zak kopen betekent 'iets kopen wat erg tegenvalt of heel snel kapotgaat', 'een miskoop doen'. Wie een kat in de zak heeft gekocht, is vaak boos op zichzelf: had ik vóór de koop maar beter opgelet!
ter sprake brengen; aanvoeren; entameren; aansnijden; opwerpen; aankaarten; te berde brengen; op tafel leggen; opperen.
d.w.z. weggooien, wegsmijten om het te laten opgrabbelen, te groffelinge smiten (Leopold, I, 10); figuurlijk op kwistige wijze met iets leven.
Wat betekent roet in het eten gooien en waar komt deze uitdrukking vandaan? Roet in het eten gooien betekent 'iets leuks bederven', 'het plezier vergallen', 'een (goed) plan verpesten'.
opzettelijk aangebrachte, niet-scherpe vouw in textiel de plooien gladstrijken (ergernissen en misverstanden wegnemen) `Toen door diplomaten de plooien waren gladgestreken, ko......
Te hard van stapel lopen betekent 'te snel iets aanpakken, zonder plan of overleg'. De uitdrukking wordt ook weleens gebruikt als het om verliefde stellen gaat: ze zijn zó verblind door verliefdheid dat ze overhaaste beslissingen nemen, zoals vrijwel meteen gaan samenwonen.
Als je iemand door dik en dun steunt, help je hem of haar in goede en in slechte tijden. Vriendschap door dik en dun betekent zoveel als 'onvoorwaardelijke vriendschap, ongeacht de omstandigheden'.
Al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een leelijk ding. d.w.z. 'fraaie kleederen en sieraden kunnen een leelijk mensch niet bevallig maken, of: pracht en praal verheffen niemand tot den beschaafden stand'; Ndl.