Een bekend gezegde is: 'Morgenrood water in de sloot, avondrood, mooi weer aan boord'. De gedachte hierachter was dat de toenemende luchtvochtigheid een voorbode zou zijn voor meer wolken en regen.
Die gekleurde horizon in de avond is voor veel mensen een teken dat het morgen mooi weer wordt, morgenrood daarentegen zou een voorbode voor regen zijn. Het gezegde is immers: "Avondrood, mooi weer aan boord.
Morgenrood, water in de sloot
Ook bij zonsopkomst kan de hemel rood kleuren. De zon komt op in het oosten en schijnt dan door hoge bewolking. Ons weer is vaak afkomstig uit het westen en bij ochtendrood reikt de voorste bewolking van een neerslagzone al tot boven Duitsland.
"Avondrood, mooi weer aan boord, morgenrood, regen in de sloot." Dit bekende gezegde, waarvan alleen al de Nederlandse taal zo'n tweehonderd varianten kent, is een van de populairste en oudste weerspreuken. De Griekse geleerde Theophrastus (372-287 v. Chr.) zag het morgenrood al als de betrouwbaarste regenverwachting.
Het rode licht wordt het minst verstrooid en blijft vaak zichtbaar. 's Ochtends zweeft er meestal nog niet zoveel stof in de lucht. Is de lucht dan rood dan wijst dat in de regel op waterdamp en een hoge luchtvochtigheid. Vandaar de oude weerspreuk "Morgenrood, water in de sloot".
In juni koude en een regenvlaag, ziet het boerke niet zo graag. Zo heet het is in juni, zo koud het is in december. Is de zomeravond mistig, dan is het weer met gaven kwistig. Met Sint-Jan de wind uit het noorden, het goede weer is geboren.
In tegenstelling tot het blauwe licht, wordt het rode licht niet verstrooid. Dit blijft uit één specifieke richting komen. Dit geeft de zon dan een rode kleur. De wolken die bij een zonsondergang aanwezig zijn worden ook rood of roze verlicht door de ondergaande zon.
Is de lucht droog, kraakhelder en schoon dan zie je vaak alleen rondom de zon een geel-oranje of oranje-rode gloed. Wanneer er veel vocht in de lucht zit vindt meer verstrooiing plaats. Hierdoor is de lucht overdag minder blauw en rond zonsondergang zie je meer oranje en rode kleuren.
Voornamelijk blauw licht wordt weerkaatst, terwijl het rode licht ons oog wel bereikt. "Rood komt veel meer aan. Blauw wordt makkelijker gereflecteerd en is voor het oog dus een stuk minder sterk zichtbaar." Zodoende ontstaan een rode of roze lucht.
Licht kaatst terug of wordt opgenomen
De kleur in het water ontstaat door het licht van de zon. Licht bestaat uit alle kleuren van de regenboog: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet. De kleur van een voorwerp wordt bepaald door het deel van het licht dat door het voorwerp wordt weerkaatst.
Wanneer de lucht droog, kraakhelder en schoon is dan zie je meestal alleen rondom de zon een geel-oranje of oranje-rode gloed. Is er meer vocht in de lucht, dan vindt er meer verstrooiing plaats waardoor de lucht overdag minder blauw is. Rond zonsondergang zie je dan echter wel meer oranje en rode kleuren.
Licht van een kleinere golflengte wordt beter verstrooid dan licht van een langere golflengte. Het blauwe licht wordt dus het best verstrooid, groen al wat minder, en rood het minst van allemaal. Het resultaat: de hemel kleurt hemelsblauw.
morgenstond heeft goud in de mond = Spreekwoorden: (1914) De morgenstond heeft goud in den mond,d.w.z. 'vroeg opstaan is profijtelijk'; hd.
Tegen dat het licht die grote afstand heeft afgelegd, is al het licht met de korte golflengten (blauw) reeds verstrooid en bereikt het onze ogen niet meer. Enkel het licht met de langere golflengten (rood) bereikt nog onze ogen, zodat we een rode schijn zien.
Het licht van de zon lijkt wit te zijn, of kleurloos. Maar eigenlijk is het licht opgebouwd uit allerlei kleuren. Dit zie je heel goed bij een regenboog. Dan valt het licht uiteen in verschillende kleuren: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet.
Dat avondlicht bevat dus minder blauw licht dan gewoonlijk en lijkt dus roder. Vermits de zon dan laag staat, kan het licht de onderzijde van de wolken beschijnen. Als je het fenomeen waarneemt na zonsondergang, heeft het waarschijnlijk te maken met lichtvervuiling.
Wanneer de Maan lager aan de hemel staat, is dit filteren sterker en krijgt de Maan een meer gele kleur, door het ontbreken van blauw licht. Wanneer de Maan ondergaat is de lichtweg door de atmosfeer het langst en wordt ook het grootste deel van het gele licht weggefilterd, waardoor de Maan rood van kleur wordt.
Als je naar de lucht kijkt, zie je dit als een blauwe lucht. Onze ogen kunnen violet licht minder goed zien en daarom zien we geen violette lucht.
De zon is pas volledig ondergegaan op het moment dat de hele zonneschijf niet meer te zien is, waardoor de dagduur gemiddeld iets langer is dan de nacht; de nacht begint pas als de zon helemaal onder is en eindigt al op het moment dat het eerste stukje zon te zien is.
„Maart roert zijn staart [maar april doet wat hij wil]”
Betekenis: in maart kan het weer soms nog erg winters zijn.
Waait in juni de noordenwind over het land, dan krijgt de boer veel koren in z'n hand. Is de juni-avond mistig, dan het weer met gaven kwistig. Juni vochtig en warm, dan maakt ze de boeren niet arm. Is er in juni pas zonneschijn, dan wordt de zomer klein maar fijn.
Er zijn geen waarschuwingen. Vanochtend is er veel bewolking en valt er op veel plaatsen van tijd tot tijd regen. Op sommige plekken kan het even flink doorregenen. In het noorden en noordwesten wordt het op steeds meer plaatsen droog met geleidelijk enkele opklaringen.
Iemand die het leven van de zonnige kant bekijkt is een optimist die geen narigheid ziet.