IJsheiligen is de periode van 11 tot en met 15 mei die verwijst naar de vijf Katholieke heiligen Sint Marmertus, Sint Pancratius, Sint Servatius, Sint Bonifatius en Sophia van Rome. De naam is ontleend aan het gevaar van koud voorjaarsweer voor de gewassen die in deze tijd in volle bloei staan.
Iedere 'ongeduldige' tuinliefhebber kent ze wel. De ijsheiligen. Ze vieren hun naamdag van 11 tot 15 mei en volgens de weerkunde, en in de volksmond, zijn dat de laatste dagen waarop er nachtvorst kan voorkomen waar de jonge plantjes niet tegen bestand zijn.
Voor de herdenking wordt ieder jaar een speciaal programma samengesteld. Op 15 mei vieren de Verenigde Naties de Internationale dag van het gezin (International Day of Families). Er bestaan veel meer gezinssamenstellingen dan enkel de traditionele. De relatie tussen familieleden of vrienden wordt deze dag gevierd.
In de volksweerkunde betekenen de IJsheiligen traditioneel het einde van de kans op schadelijke nachtvorst. De laatst mogelijke vorstdagen dus. In werkelijkheid is het moeilijk om eenduidig te zeggen wanneer de laatste nachtvorst van het seizoen zich voordoet: dat verschilt namelijk van jaar tot jaar.
In De Bilt staat het mei-kouderecord op 4 mei 1929. Op het hoofdstation daalde het kwik toen naar -4,3 graden en daarmee is deze nacht officieel de koudste nacht in mei sinds het begin van de metingen. Hoewel de kans op vorst na IJsheiligen bijzonder klein is, kan het zelfs in de meteorologische zomer nog vriezen.
In de volksweerkunde staan de dagen 11 tot 14 mei bekend als IJsheiligen. Deze dagen markeren het einde van de winterse periode met kans op vorst.
Welke planten kun je na ijsheiligen buiten zetten? Veel (tropische) kuipplanten kun je na ijsheiligen weer buiten zetten. Denk aan Canna's, Agaves, vetplanten en citrusbomen. Ook voorgezaaide bloemen kun je na half mei vaak laten afharden.
De term 'IJsheiligen'
Die heiligen zijn: Mamertus (11 mei), Pancratius (12 mei), Servatius (13 mei), Bonifatius (14 mei) en Sofia van Rome (15 mei). Omdat vroeger op de naamdagen van deze heiligen vaak late vorst voorkwam, werden ze in de volksmond de 'IJsheiligen' genoemd.
De IJsheiligen zijn vier katholieke heiligen genaamd Mamertus (11 mei), Pankratius (12 mei), Servatius (13 mei) en Bonifacius (14 mei). Hun naamdagen vallen medio mei, volgens de volksweerkunde de laatste dagen in het voorjaar waarop er soms nog nachtvorst is.
IJsheiligen en vorstgevoelige planten
Plant pas na de IJsheiligen je zelf gezaaide, vorstgevoelige plantjes buiten uit, de kans op nachtvorst is dan namelijk een stuk kleiner.
18 mei (Hemelvaartsdag) 29 mei (Pinkstermaandag) 21 juli (nationale feestdag)
De Dag van de Wetenschap.De Dag van de Democratie. Sla de krant maar open en het is wel een Dag-van-het-één-of-Ander. Dag van de Aarde, de Internationale Dag ter voorkoming van Schade aan de Natuur tijdens Oorlog en Gewapende Conflicten, er is zelfs een Wereld Toiletdag!
Op 16 mei is het de Internationale Dag van de Coeliakie.
Dat 1 mei bij ons geen officiële feestdag is, heeft deels te maken met Koninginnedag. Die viel van 1949 tot en met 2013 op 30 april, precies een dag voor de Dag van de Arbeid. Daarnaast hebben wij in de strijd om betere arbeidsvoorwaarden minder bloederige confrontaties gehad dan in bijvoorbeeld Frankrijk of Spanje.
Op Hemelvaartsdag of 's Heren Hemelvaart (Latijn: Ascensio Domini) wordt binnen het christendom herdacht dat Jezus Christus is opgevaren naar God, zijn Vader in de hemel, negenendertig dagen na zijn opstanding uit de dood.
Heel wat organisaties doen iets extra op 17 mei, om duidelijk te maken dat LGBTI-personen welkom zijn. Op 17 mei vieren we IDAHOT, de internationale dag tegen de holebi-, trans- en interseksefobie.
De periode van 11 tot en met 14 mei staat in de volksweerkunde bekend als de IJsheiligen, vernoemd naar de naamdagen van een viertal katholieke heiligen. Dit zijn de laatste dagen in het voorjaar waarop nog vorst kan optreden. Maar vorstdagen in mei zijn een zeldzaamheid geworden.
De IJsheiligen zijn drie katholieke heiligen: Sint Pankratius, Sint Servatius en Sint Bonifatius. Hun naamdagen vallen op 12, 13 en 14 mei.
De periode waarin vorstdagen mogelijk zijn duurt meestal van oktober tot en met april. Soms komt de temperatuur ook in mei of september onder nul.
Een dag waarop het vriest wordt een vorstdag genoemd. Als de temperatuur op 10 centimeter hoogte tot onder het vriespunt daalt, dan is er sprake van vorst aan de grond of nachtvorst.
Van warm en zonnig lenteweer tot vrieskou en zelfs sneeuw, in april kan het weer nog alle kanten op. Met IJsheiligen nog in het verschiet ligt vorstschade aan je planten op de loer. Toch kun je in deze maand al heel wat tuinklusjes doen en zelfs bepaalde planten al planten.
IJsheiligen is de naam van een groep heiligen wier gedachtenissen worden gevierd van 11 tot en met 15 mei. Deze periode zelf wordt ook wel IJsheiligen genoemd. Tot de IJsheiligen worden gerekend: Mamertus (11 mei), aartsbisschop van Vienne († 475)
Er zijn een aantal planten die niet goed tegen vorst kunnen. Vooral de olijfboom, vijgenboom, Agapanthus, Camelia, Oleander en Trachycarpus zijn echte koukleumen. Zij hebben bij vorst extra bescherming nodig. Zet ze op een vorstvrije plek zoals bijvoorbeeld de garage.
Na IJsheiligen (dus vanaf 15 mei) is de kans op nachtvorst heel klein. De IJsheiligen markeren daarom eigenlijk het startsein om je planten af te harden en te zaaien of te planten in de vollegrond.
Nachtvorst kan voor de planten absoluut geen kwaad. Ze zijn in winterrust en kunnen tegen deze lage temperaturen. Zo lang de temperatuur overdag weer boven nul komt kun je zonder problemen blijven aanplanten. Pas wanneer er OVERDAG sprake is van temperaturen onder nul moet je stoppen met aanplanten.