Een lekkende bloed-hersenbarrière gaat samen met geheugenproblemen. Foto: Witte vlekken op deze MRI-scan van een
Soms wordt een wittestofziekte wel ontdekt doordat er wittestofafwijkingen zichtbaar waren op een scan. Een ziekte aan de witte stof, waarbij de beschermlaag van de lange uitlopers /myeline beschadigd is en langzaam wordt afgebroken, heet wittestofziekte (leukodystrofie).
Wittestofziekten (leukodystrofieën) Bij een leukodystrofie gaat er iets mis met de witte stof in je hersenen. Als dit door een foutje in je genen komt, dan noemen we het een leukodystrofie. Door deze ziekte krijg je vaak problemen met denken en bewegen.
'Iemand met hoge bloeddruk kan ook tientallen van die vlekjes hebben, en ook als het geen MS is, zijn witte vlekjes over het algemeen geen goed nieuws. Het zijn bloedvaten die moeite hebben om bloed naar een bepaald gebied te brengen.
De witte stof wordt gevormd door uitlopers (axonen) van zenuwcellen. De stof is ook werkelijk wit, dat komt door de witte laag die om de axonen ligt, de myelineschede. De witte stof legt verbindingen tussen je hersengebieden en zorgt voor de communicatie tussen de gebieden en het doorgeven van informatie.
De hersenen bestaan uit witte stof en grijze stof. De grijze stof bestaat uit de cellichamen van zenuwcellen. De witte stof bevat de lange uitlopers (de axonen) van deze zenuwcellen.
De witte stof (Latijn: substantia alba) is het deel van het centraal zenuwstelsel dat de axonen, de gemyeliniseerde uitlopers (neurieten) van zenuwcellen bevat. Deze axonen verbinden de verschillende hersengebieden met grijze stof met elkaar en geleiden de zenuwimpulsen tussen neuronen.
Er bestaat geen specifieke diagnostische test voor MS. De diagnose MS wordt daarom gebaseerd op een combinatie van klinisch onderzoek (symptomen en lichamelijk onderzoek), beeldvorming (MRI) en/of laboratoriumonderzoek (ruggenprik en/of bloedtest).
De MRI maakt doorsnede opnamen van je hoofd en hersenen in meerdere richtingen waardoor bijvoorbeeld hersentumoren en ontstekingen kunnen worden opgespoord. Ook vernauwingen en aneurysma's van de bloedvaten in het hoofd worden in beeld gebracht. Een MRI-scan hoofd en hersenen duurt ongeveer 15 minuten.
De röntgenstralen geven een zwart, grijs of wit computerbeeld: weefsels die veel röntgenstralen absorberen geven witte beelden, terwijl weefsels die weinig straling absorberen zwarte beelden laten zien.
De witte stof bevindt zich binnenin de hersenen. Aan de buitenkant van de hersenen zit de grijze stof, ofwel de hersencellen. Witte stof zijn de uitlopers van de hersencellen, waardoor de verschillende delen van de hersenen onderling verbonden zijn.
Bij de ziekte van Alzheimer is de hippocampus vaak één van de eerst aangedane gebieden in de hersenen. Dit kleine hersengebiedje, in de vorm van een zeepaardje, zit in de slaapkwab of 'temporale kwab'. Deze hersenkwab zit aan de zijkant van het brein. Het gebiedje is in beide hersenhelften aanwezig.
De grijze stof of substantia grisea is het deel van het centrale zenuwstelsel dat de cellichamen van de zenuwcellen, de dendrieten en de korte axonen bevat. De witte stof is het deel dat de lange, gemyeliniseerde axonen bevat.
'Wij zoeken naar ontstekingen in de gewrichten, de pezen of de botten in de buurt van gewrichten', legt Mangnus uit. Op een scan zie je zulke ontstekingen als witte vlekken, die zijn er bij mensen zonder klachten niet vaak, maar het is nog niet bekend welke MRI's normaal zijn.
De MRI is een non-invasieve onderzoeksmethode die aandoeningen zoals een hernia nauwkeurig in beeld brengt. Afwijkingen aan wervellichamen, tussenwervelschijven, het ruggenmerg, zenuwen, pezen en banden worden gedetailleerd zichtbaar gemaakt.
De mate van volumeverlies wordt daarbij uitgedrukt in een visuele schaal volgens Scheltens. De eventueel optredende schade van de witte stof (chronische vaatschade) wordt uitgedrukt volgens de schaal van Fazekas. De CT en de MRI geven de structuren, de bouwstenen van de hersenen aan.
Door de beelden van de MRI-scan krijgt de radioloog een goed beeld van de mogelijke aanwezigheid van bijvoorbeeld ontstekingen, tumoren, fracturen, cysten en slijtage (artrose). Hierdoor kan een MRI-scan inzicht geven in de eventuele oorzaak van klachten zoals (chronische) pijn vanuit je organen en gewrichten.
Op T1-beelden wordt vocht zwart afgebeeld, terwijl op T2-beelden water juist wit wordt afgebeeld (zie afbeelding 1). De afweging voor T1- of T2-magnetisatie hangt van wat in kaart moet worden gebracht. Lichaamsdelen waar geen water zit, zoals lucht of bot, geven geen signaal en zijn altijd zwart op de MRI-scan.
Een MRI-scan brengt met onschadelijke magnetische stralen de hersenen gedetailleerd in beeld. Op de beelden zijn afwijkingen te zien die passen bij de verschillende vormen van dementie. Het onderzoek is pijnloos en ongevaarlijk.
Pijn. Pijn aan je gezicht of ogen: als de zenuwbaan beschadigt raakt, kun je pijn voelen. Ook kun je een branderig, prikkelend gevoel in je armen en benen hebben. 's Nachts of als het warm is, kan je pijn verergeren. Pijn kan ook komen door spierstijfheid, een verkeerde houding, te weinig beweging of verstopping.
Hoewel er nog geen genezing mogelijk is, is MS geen dodelijke ziekte. Ook met MS kun je oud worden. Gelukkig is er dankzij onderzoek al veel mogelijk: van behandelingen met en zonder medicatie tot revalidatie, therapieën en de juiste antwoorden op persoonlijke vragen.
Periventriculaire leukomalacie (PVL) is een beschadiging van het hersenweefsel die bij te vroeg geboren baby's kan optreden. Het is een beschadiging van de witte stof naast de hersenkamers.
De myelineschede is een wit, vetachtig weefsel dat de zenuwen van het perifere zenuwstelsel bedekt. De witte, met myeline bedekte, zenuwbundels in de hersenen en het ruggenmerg geven deze de witte kleur. De grijze stof die daar ook voorkomt wordt gevormd door de zenuwcellichamen die erin liggen.
Een zenuw is niets anders dan een bundel uitlopers van een heleboel zenuwcellen. Deze cellen bevinden zich in het ruggenmerg (van de motorische zenuwen) of in een zenuwknoop van de achterwortel van het ruggenmerg (sensibele zenuwen).