Het hoofdgerecht bestond doorgaans uit een vleesgerecht, zoals rosbief of gans. Het hoofdgerecht werd aangevuld met bijgerechten zoals groenten en aardappels. Aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw werd hier ook kalkoen aan toegevoegd.
De Romeinen vierden het “lichtfeest”. Hiermee werd de god Mithras herdacht die op 25 december geboren was. Deze god bracht volgens hen het licht. De kerk greep deze populaire feesten aan om er een christelijk feest van te maken, het kerstfeest.
Niet alleen rollade en varkenshaas zijn populair op de Nederlandse kersttafel, maar ook gevulde kalkoen en beenham scoren goed. Er is daarnaast een grote groep Nederlanders die gaat gourmetten met kerst. In piepkleine pannetjes bakken we graag champignons, mini-slavinkjes en pannenkoekjes.
Kerstmis (veelal zo aangeduid door rooms-katholieken), of kerstfeest (veelal zo aangeduid door protestanten) is van oudsher een belangrijk midwinterfeest. Door christenen wordt dan de geboorte van Jezus Christus gevierd. De evangelisten Lucas en Matteüs beschrijven de geboorte van Jezus in de Bijbel.
Op 24 december, kerstavond, nodigen de meeste Duitse families hun familieleden uit. Ze eten worsten en aardappelsalade als avondeten. Op eerste en tweede kerstdag eten we vaak gegrilde eend of kerstgans met witte of rode kool en dumplings.
24 december - Heiligabend
De meest belangrijke dag van de kerstdagen is 24 december. Het is geen officiële feestdag. Toch sluiten de meeste winkels om 2 uur. Veel mensen nemen vrij.
Dat is vaak het klassieke driegangenmenu, met vooral vlees (70 procent) en groenten (69 procent). Het meest populaire stukje vlees is nog altijd het biefstuk en de rollade, op de voet gevolgd door kip, wild en kalkoen.
Christenen in Mauritanië hebben eind december ook geen reden voor een feest. In het land zijn weliswaar enkele kerken te vinden, maar deze zijn alleen toegankelijk voor buitenlanders. Mauritaniërs zelf mogen zich niet bekeren tot een ander geloof dan de islam, anders wacht hen de doodstraf.
Het kerstfeest is ontstaan in de vierde eeuw na Christus, en wel tegelijk in Rome en Jerusalem. Daarom werd het feest op twee verschillende data gevierd: te Rome op 25 december, in Jerusalem op 6 januari.
Dat kalkoen eten met Kerst van oorsprong geen Nederlandse traditie is wist je ongetwijfeld al. De geschiedenis van de Kerstkalkoen gaat al honderden jaren terug, maar gevulde kalkoen eten met Kerst hebben wij Hollanders pas echt afgekeken van de Amerikanen. Dit gebeurde aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.
Traditie kerstdiner
Het kerstdiner is dus een Britse traditie en is in de 16e eeuw ontstaan. In haar regeerperiode gaf de toenmalige Koningin, Elizabeth I, uitgebreide kerstdiners. Tijdens zo'n kerstdiner werden – net als tegenwoordig – gasten zoals familie en vrienden uitgenodigd om te genieten van luxe eten.
Je hoeft geen 17-gangen kerstdiner te serveren. Je kiest 4 of 5 gangen die je in de juiste volgorde serveert. Aan de individuele gangen van een maaltijd kunnen bijgerechten worden toegevoegd. Een aperitief of een amuse wordt niet als gang gezien.
Voortaan moest het kerstfeest maar liefst vier dagen duren. Op al deze dagen was het bovendien verboden om te werken, want dat zou ongeluk brengen. In plaats daarvan kregen de vier kerstdagen daarom ieder een eigen focus. Zo was Vierde Kerstdag een kinderfeest en stond Tweede Kerstdag geheel in het teken van de dieren.
Deze datum veranderde toen de Rooms-Katholieke kerk de viering van de geboorte van Christus naar 25 december verplaatste. Op deze manier wilden ze het heidense feest van de geboorte van de Zon opheffen. De Armeniërs stonden los van Rooms-Katholieke kerk en behielden dus de 6 januari.
Met kerst wordt de geboorte van Jezus Christus gevierd. In West Europa valt de eerste kerstdag op 25 december en de tweede kerstdag op 26 december. Veel Oosterse kerken vieren het later omdat zij de Juliaanse kalender aanhouden.
"Het idee dat Jezus de zoon van God is, is in strijd met de islam. Zijn geboorte dus ook", vertelt arabist Leo Kwarten. "Veel moslims vieren daarom geen Kerst." Harde cijfers zijn er niet, maar hij schat dat 30 tot 40 procent van de moslims toch iets doet: in de vorm van feestelijke verlichting of een boom.
Christendom en de kerstboom
De katholieken vonden dat de kerstboom niet bij het kerstfeest hoorde. Het kerstfeest diende sober te zijn en een frivool versierde boom leidt alleen maar af van waar het kerstfeest over gaat: de geboorte van Jezus.
Nederland telt zo'n 30.000 Jehovah's Getuigen die geloven dat alleen zij het ware geloof verkondigen. Ze stemmen niet, vieren geen Kerstmis of verjaardagen, weigeren dienstplicht en bloedtransfusies.
Vlees wordt op 90% van de dagen gegeten, in het bijzonder bewerkt vlees. Aardappelen worden op ongeveer de helft van de dagen geconsumeerd, fruit op bijna 5 dagen in de week en groente op 6 dagen in de week. Nederlanders eten niet vaak peulvruchten en vis (≤1 dag per week).
Traditioneel kersteten in België
Wie in België kerst viert, vindt op het menu vaak grote stukken vlees waaronder fazant (in plaats van het bij ons bekende kalkoen), verschillende soorten groente en aardappelkroketjes.
In veel Oostenrijkse gezinnen worden er in de aanloop naar kerst gezamenlijk koekjes gebakken. Een zoete lekkernij die in Tirol zeer populair is, is 'Zelten'. Dit is een soort kerstbrood dat bestaat uit brooddeeg, gedroogde vruchten en noten. Wat ook tijdens deze periode veelvuldig wordt gemaakt is 'Lebkuchen'.
Finland voert de ranglijst aan met maar liefst 39 vrije dagen, maar ook Denemarken, Zweden, Frankrijk, Groot-Brittannië en Spanje doen het goed met 36 verlofdagen, waarbij Spanje na Finland het meeste officiële feestdagen (14) toekent.
Wanneer een feestdag samenvalt met een zondag of een andere inactiviteitsdag (in veel ondernemingen de zaterdag), moet je als werkgever een vervangingsdag op een normale activiteitsdag vastleggen. Je kan deze vervangingsdag vrij kiezen binnen hetzelfde kalenderjaar.
Tweede kerstdag is een officiële feestdag in in ieder geval de volgende landen: België (Duitstalige Gemeenschap), Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland (traditioneel niet Noordrijn-Westfalen en Saarland maar steeds vaker wel), Estland, Frankrijk (Elzas-Lotharingen), Finland, Griekenland, Hongarije, Ierland, IJsland, ...