Hoort u 's morgens vroeg een vogel fluiten? Dan kunt u er bijna altijd vanuit gaan dat dit een mannetjes vogel is. Zij willen met hun gezang namelijk de aandacht van vrouwtjes vogels trekken. Daarnaast maken ze met hun gefluit aan andere mannetjes duidelijk dat dit gebied al is ingenomen.
Ochtendpiek in de zang heeft nut
Zoals natuurlijk de nachtegaal; maar ook rietzangvogels en de roodborst zingen vaak 's nachts. Al heel vroeg, vaak al twee uur vóór zonsopkomst beginnen zanglijsters en merels te zingen, niet toevallig vogelsoorten met grote ogen. Die vangen veel licht.
Vogels zingen van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat. Vanaf een half uur voor tot een uur na zonsopkomst zingen zij het uitbundigst. De merel is de eerste vogel die 's ochtends begint met zingen. Zo'n half uur, driekwartier voor zonsopkomst zijn de eerste tonen van deze luidruchtige zangvogel te horen.
De ene reden voor de vogelmannen om te zingen is het verdedigen van zijn territorium tegen rivalen. Met veel van hun gefluit strijden ze in de lente geweldloos met de concurrentie. Ze zingen: 'Let op, hier ben ik! ', 'ga weg of ik vlieg je aan', 'ik heb ben de sterkste' of nog beter: 'ik ben de baas!
Ze moeten voldoende vetreserves opbouwen en hun energie sparen. Dus geen tijd meer om te zingen want dat kost energie. Ook de standvogels moeten voor de winter vetreserves aanleggen om de winter goed door te komen.
Niet omdat het warm is, maar omdat het broedseizoen voorbij is en er weinig reden meer is om te zingen. Bovendien hebben de vogels energie nodig om te ruien.
"In de zomer wordt er volop gebroed en is er veel leven in de tuin", licht vogelexpert Gerald Driessens van Natuurpunt toe. "Nu de zomer erop zit, verlaten de vogels hun nest om elders naar voedsel te zoeken. Daarom zien en horen we ze minder."
Waarom ze het dan toch doen? “Aan het begin van het broedseizoen zingen vogels 's ochtends om een partner te lokken”, vertelt Jip Louwe Kooijmans van de Vogelbescherming. “Het zijn vooral de mannetjes die zingen.” Door veel en hard te zingen, laten zij aan vrouwtjes zien dat ze in goede conditie zijn.
Het gehoorbereik van vogels verschilt per soort, maar is vergelijkbaar met dat van mensen (20-20.000 hertz). Vogels kunnen tóch veel beter horen, want ze kunnen beter details onderscheiden (grotere gehoorscherpte). Vogels zijn vooral ontvankelijk voor geluiden die dezelfde toonhoogte hebben als hun eigen geluiden.
Maak niet te veel geluid.
Praat zacht. Vogels zullen vaak stiller worden om te horen wat je zegt. Schreeuw nooit tegen je vogel. Probeer ook niet te luid of opgewonden te praten in zijn buurt.
Misschien is het u ook opgevallen: de eerste vogels zijn begonnen met zingen. 's Ochtends vroeg is de merel de eerste uitbundige zanger, maar ook roodborst, winterkoning en heggenmus zijn al te horen. Zodra de dagen lengen en de lente in aantocht is beginnen de zangvogels van zich te laten horen.
's Ochtends vroeg is in het binnenland dus het meest ideale tijdstip om erop uit te gaan. Ook de avond is echter een goed tijdstip. Dan gaan de vogels de nacht in en zullen ze energie tanken. Veel vogels worden vlak voor zonsondergang nog even actief.
Vogels slapen op de momenten dat ze niet kunnen eten. Dat is lang niet altijd 's nachts. Zaadeters, zoals mezen en vinken, hebben daglicht nodig om hun voedsel te vinden, dus zij slapen wel als het donker is.
Ongeveer 60 a 80 minuten voor zonsopgang beginnen roodborsten, merels en zanglijsters met hun concert. Rond 40 a 60 minuten voor de zon opkomt gaat het snel: je hoort nu de eerste koekoeken, maar ook de zwartkop, heggenmus, winterkoning en geelgors.
Vogels maken verschillende geluiden om met elkaar te “praten”. Meestal zijn het de mannetjes die het mooiste zingen. Ze vertellen hun soortgenoten dat die plek al bezet is (hun territorium).
Vanaf half juli tot begin oktober vertrekt het uit Nederland. De insectenvoorraad loopt hier dan behoorlijk terug en dat is nu juist het voedsel waar onze tuinfluiter behoefte aan heeft. Hij zoekt dan ook een plekje ten zuiden van de Sahara in Afrika om daar de winter door te brengen. Daar zijn altijd volop insecten.
Schuilen voor de storm
Laag, in de luwte van groenblijvende naaldbomen en in dichte hagen en riet. Daar zijn ze beschermd tegen regen en wind. Daarbij geldt: hoe lager hoe warmer. Holenbroeders, zoals mezen, schuilen ook in holtes.
Vooral vogelsoorten die bekendstaan als monogaam en intelligent, zoals papegaaien en parkieten, hebben daar last van. Er ontbreekt wetenschappelijk bewijs dat vogels rouw ervaren. Gedrag dat mensen associëren met rouw zou ook andere oorzaken kunnen hebben.
Vogels poepen en plassen tegelijkertijd. Ze hebben niet als mensen een aparte urineblaas. Ze lozen alles in 1 keer en dat doen ze via dezelfde uitgang. Vogels hebben een cloaca.
Flirten door te fluiten
Hoort u 's morgens vroeg een vogel fluiten? Dan kunt u er bijna altijd vanuit gaan dat dit een mannetjes vogel is. Zij willen met hun gezang namelijk de aandacht van vrouwtjes vogels trekken. Daarnaast maken ze met hun gefluit aan andere mannetjes duidelijk dat dit gebied al is ingenomen.
Ransuilen broeden vaak in halfopen (natuur)gebieden, waar ook veel campings zijn te vinden. Je hoort ze 's nachts al van ver met hun typische hoge, piepende, bijna klagende aanhoudende geluid. Ransuilen zijn tijdens de zomer zo luidruchtig omdat de uilskuikens hun nest verlaten en door de omgeving gaan zwerven.
Daarom zit de vogel met zijn goudgele snavel vaak op een gazon heen en weer huppen. Hierbij let de merel op elke beweging en grijpt bliksemsnel toe als een worm zich laat zien. Het gehup merken de wormen in de grond op. De wormen denken dat regendruppels op de grond vallen en komen naar boven.
2/ Slimme gauwdief
Al luisterend en kijkend voedsel zoeken, kost tijd en concentratie. Om aan een snelle hap te geraken, hebben merels een aantal slimme trucjes bedacht. Ze trippelen hevig in het gras waardoor de wormen de trillingen voelen. Deze denken dat er een mol aankomt of dat het regent.
Dit geeft verkoeling. Dit doen ze al zonnebadend. Dan spreiden ze alle veren helemaal uit. Dit heeft nog iets moois extra, want de zon kan dan op de huid komen en daardoor nemen ze extra vitamines op.