Tijdelijke of levenslange gevangenisstraf
Een gevangenisstraf kan tijdelijk (maximaal 30 jaar), of levenslang zijn. De levenslange gevangenisstraf is de zwaarste straf die Nederland kent. Alleen mensen die de meest ernstige misdrijven hebben gepleegd krijgen deze straf. Het gaat dan bijvoorbeeld om moord of terrorisme.
Wat een goede straf was, moest als het ware 'berekend' en 'gemeten' kunnen worden - en niet gebaseerd zijn op onze emoties. Dát is dan ook een van de belangrijkste redenen waarom veel mensen de straffen in Nederland vaak gevoelsmatig zo laag vinden. Het gevoel telt in onze rechtspraak niet meer mee.
Het verhogen van een maximumstraf heeft als doel het afschrikken van crimineel gedrag. Dit wordt ook wel preventief straffen genoemd. De hoge straf moet namelijk het criminele gedrag zo onaantrekkelijk maken (kosten), dat het plegen van het delict in verhouding niet zoveel meer opbrengt (baten).
Levenslang. Nederland kent wel een van de zwaarste straffen van Europa. In Nederland kan je namelijk praktisch nog steeds levenslang zitten: "Als vroeger in Nederland levenslang werd opgelegd, dan werd de sleutel weggegooid", vertelt De Roos.
Levenslang is in Nederland levenslang. Levenslanggestraften hebben sinds 2016 een kans om zich te herstellen en mogelijk ooit weer vrij te komen. Na 25 jaar wordt beoordeeld of iemand met levenslang mag gaan werken aan een mogelijke terugkeer in de maatschappij.
Kun je je straf afkopen? In bepaalde gevallen kunnen de politie en de officier van justitie de zaak zelf afhandelen. De officier van justitie kan bijvoorbeeld iemand een transactie aanbieden. Gaat de verdachte hierop in, dan betaalt hij een bepaald geldbedrag en is hij van de zaak af.
Op de lange termijn werkt de straf niet, omdat hij zijn kracht verliest. Je hebt steeds zwaardere straffen nodig om hetzelfde resultaat te bereiken. Het blijkt dat hoe vaker je straft, hoe minder indruk het zal maken. Dus je hebt steeds heftigere middelen nodig om effect van je straf te zien.
Meer dan een straf
Een gevangenisstraf weert een dader uit de maatschappij. Hij kan niet meer deelnemen aan het normale sociale leven, kent bijvoorbeeld geen gezinsleven, heeft geen inkomen en maakt zich ook niet nuttig voor de samenleving. Maar gedetineerd zijn doet meer met de veroordeelde.
Het Openbaar Ministerie kan voor veel voorkomende strafbare feiten zelf een straf opleggen, dat gebeurt door het opleggen van een strafbeschikking. Hiermee kan het OM verschillende soorten straffen opleggen, zoals een geldboete, een taakstraf of een schadevergoeding.
Er zijn vier hoofdstraffen: de gevangenisstraf, de hechtenis, de taakstraf en de geldboete. Het is afhankelijk van het soort delict en de omstandigheden ervan welke straf opgelegd zal worden. Elk delict heeft een eigen maximumstraf en een eigen maximumboete.
Een strafbaar feit, ook wel een 'delict' genoemd, is een gedraging die volgens de Nederlandse wet strafbaar is. Strafbare gedragingen zijn opgenomen in het Wetboek van Strafrecht. In de volksmond zijn de termen 'delict' en 'misdrijf' synoniemen echter, juridisch betekenen deze begrippen niet hetzelfde.
Langste gevangenisstraf
De langste gevangenisstraffen die voor zover tot op heden zijn opgelegd zijn die aan de Amerikanen Darron Bennalford Anderson (10.750 jaar in 1997) en Dudley Wayne Kyzer (10.000 jaar + 2 maal levenslang in 1981).
Deze tijdelijke straf mag maximaal 30 jaar duren. Gaat het om misdrijven die schokkend zijn voor de samenleving (er zijn bijvoorbeeld meerdere mensen koelbloedig vermoord) dan is de kans groter dat een levenslange gevangenisstraf wordt gegeven.
Wat is het maximaal aantal uren voor een werkstraf? Zowel de rechter als het Openbaar Ministerie kan werkstraffen opleggen. De rechter kan maximaal 240 uur werkstraf opleggen. Het Openbaar Ministerie legt maximaal 120 uur op bij een transactie en 180 uur bij een strafbeschikking.
Met andere woorden: de kans op een korte gevangenisstraf is in Nederland groot. Het betreft over het algemeen daders die zijn veroordeeld wegens lichtere strafbare feiten.
Recidive is herhaling van strafbaar gedrag.
Hoe beter de behandeling van gedetineerden, hoe effectiever de gevangenisstraf, zo blijkt. Leidse criminologen onderzoeken daarom hoe detentie kan worden verbeterd, onder meer op gebied van leefklimaat en contact tussen gedetineerden en hun kinderen.
Negatief gedrag wordt namelijk versterkt doordat dit gedrag voortdurend wordt beoordeeld in tegenstelling tot positief gedrag. Als alleen wordt gestraft en niet beloond, zal meer wantrouwen en weerstand ontstaan. Belonen is dus meestal effectiever dan straffen.
Waarom daagt mijn kind mij uit? “Achter uitdagend gedrag – dat vaak zeer irritant is – gaat altijd een behoefte schuil. Je kind heeft op dat moment íets nodig en hij vraagt erom op een ongepaste manier. Een kind kan zich bijvoorbeeld gewoon vervelen en een relletje organiseren is dan een vorm van entertainment.
Voor moord kan een levenslange gevangenisstraf worden opgelegd of een maximale tijdelijke gevangenisstraf van 30 jaar. Voor doodslag is de maximale gevangenisstraf 15 jaar. Indien er sprake is van nog een ander strafbaar feit dat bewezen wordt verklaard, dan kan deze straf met maximaal 1/3 worden verhoogd tot 20 jaar.
Bij een veroordeling voor moord is bewezen dat de dader daadwerkelijk vooraf heeft nagedacht over zijn daad. In 2006 werd de maximumstraf voor moord verhoogd van 20 naar 30 jaar, of levenslang.
In de Verenigde Staten verschilt de opvatting van levenslang sterk per staat. Meestal wordt er geen 'levenslang' gegeven, maar een straf die veel langer is dan een normaal mensenleven (bijvoorbeeld 200 jaar voor meerdere moorden).