Kastelen werden gebouwd voor rooftochten in vijandelijk gebied en militaire aanvallen. Door de rooftochten kon er worden ingeschat hoe sterk/zwak de vijand was. Pas in het de late Middeleeuwen, diende het kasteel als een versterkt herenhuis. De kastelen zijn met name in de middeleeuwen ontstaan.
Kastelen werden in de hoge middeleeuwen, meer bepaald ongeveer vanaf het jaar 900, ontwikkeld als verdedigbare woning van een geïsoleerd grootgrondbezitter. Dit kon een versterkte hoeve of huis zijn of een speciaal gebouwde constructie om in tijden van gevaar naar te kunnen vluchten.
In de Middeleeuwen werden veel kastelen gebouwd, in een tijd dat edelen als leenmannen de plaats innamen van het centrale staatsgezag in ruil voor grond van de leenheer. De aanwezigheid van veel kastelen duidt dan ook op een actief functionerend feodaal stelsel.
Na de uitvinding van het buskruit waren de kastelen niet zo veilig meer.Een kanon kon de dikke muren wèl beschadigen of vernielen. Daarom werden ze sinds die tijd niet meer gebruikt als fort, maar meer als woonhuis.
In de middeleeuwen organiseerden hertogen, graven, bisschoppen en steden zelf de verdediging van hun gebied. Dit leidde tot de bouw van kastelen en ommuurde steden. In het landschap zijn deze werken, of de sporen daarvan, nog altijd zichtbaar.
Het duurde meestal twee jaar om een kasteel te bouwen. Maar met echt grote kastelen waren de bouwers soms wel tien jaar of langer bezig. Van de houten kastelen is er niet één bewaard gebleven. Van de stenen kastelen bestaan er nog ongeveer driehonderd.
Ongeveer 1000 jaar geleden begonnen de rijke en machtige heersers in Nederland hun huizen te versterken om zich tegen de vijand te beschermen. Deze versterkte huizen waren de eerste kastelen. De Nederlandse kastelen waren bijna allemaal van hout.
België telt in totaal maar liefst drieduizend kastelen en heeft daardoor het wereldrecord op zijn naam voor het grootste aantal kastelen per vierkante meter.
Het oudste nog bewoonde kasteel in Nederland is kasteel Vorden. De eigenaresse verzamelt spullen uit de tijd dat het kasteel nog voor de jacht gebruikt werd. Kasteel Vorden is tevens het startpunt voor de Achtkastelenroute in de Achterhoek.
Als u door Duitsland reist zal u direct opvallen dat er zoveel interessante kastelen staan. In de middeleeuwen bouwden de vorsten vooral langs rivieren en beken sterke burchten om hun gebied en bezit te verdedigen tegen indringers en plunderaars.
Windsor Castle in Engeland
Windsor mag dan het oudste kasteel ter wereld zijn (900 jaar), dit optrekje is nog steeds favoriet bij de Britse koninklijke familie.
Wales heeft zowat elk type: concentrische kastelen met waterkeringen, kastelen met gigantische, goed versterkte poortgebouwen, kastelen die alle mogelijke gebruik maken van natuurlijke verdedigingswerken en kastelen die zijn ontworpen als prachtige luxueuze woningen.
Alleen de kasteelheer en zijn gezin woonden in het kasteel. De ridders woonden wel bij het kasteel in de buurt, maar niet erin. Zij wonen namelijk in de barakken van de voorburcht.
Kasteel Hoensbroek is tijdens de ANWB-verkiezing van het Allermooiste Kasteel van Nederland in 2022 gekroond tot de glorieuze winnaar. Volgens de jury komt dat vooral omdat het kasteel qua authenticiteit hoog scoort: 'Het slot werd nooit verwoest door brand of oorlogshandelingen en daardoor is vrijwel alles authentiek.
In kastelen draaien de wenteltrappen in torens vaak met de klok mee als men omhoog gaat. De trappen werden zo gebouwd opdat de aanvallers - die meestal rechtshandig waren en de trap op moesten gaan - in het nadeel waren; ze stootten met hun zwaard tegen het middelste deel van de trap.
Gelderland telt de meeste publiek toegankelijke kastelen in Nederland en Kasteel Doorwerth behoort terecht tot de populairste.
Kastelen als cultureel erfgoed
Ook waren zij een belangrijk onderdeel van het vormen en inrichten van het Nederlandse culturele landschap. Nederland telt vandaag de dag ongeveer 700 kastelen, maar waarom heeft ons land eigenlijk een overvloed aan historische burchten.
Kasteel de Haar is het grootste en meest luxueuze kasteel van Nederland!
Het grootste kasteel ter wereld bevindt zich in Praag. De Praagse Burcht is een gigantisch complex met binnenplaatsen, paleizen, musea en tuinen. Het overweldigende gebouw is al duizend jaar de zetel van Tsjechische koningen, keizers en presidenten.
Vroeger bouwden kasteelheren niet alleen hun optrekje om in te wonen, maar ook om hun territorium te verdedigen. Dit kwam doordat er machtsgebieden dwars door Limburg liepen. Het mooie is niet alleen dat we veel kastelen hebben, ze zijn ook nog eens het best bewaard gebleven.
De eerste kastelen werden tussen 800 en 1000 na Christus gebouwd. In die tijd maakten de Noormannen de kusten van Europa onveilig: ze plunderden dorpen en boerderijen. De mensen waren bang en probeerden hun woning en hun land tegen de indringers te beschermen. Sommigen bouwden een wal of muur om hun huis.
De provincie Gelderland heeft de meeste kastelen van Nederland. Deze worden bijna allemaal beheerd door Geldersch Landschap & Kasteelen.
Alleen de kasteelheer en zijn gezin woonden in het kasteel. De ridders woonden wel bij het kasteel in de buurt, maar niet erin. Zij wonen namelijk in de barakken van de voorburcht.
Tegenover de verdedigbaarheid van een 60 cm dikke bakstenen muur staat een dikte in mergel van ongeveer 1,2 tot 1,5 meter. De muren van in natuursteen uitgevoerde kastelen, ook van bijvoorbeeld Montfort waar een hardere steensoort is gebruikt, zijn in de regel dan ook veel dikker.
Het aantal kastelen in Frankrijk wordt geschat op 45.000, gemiddeld iets meer dan één voor elk van de 36.000 Franse gemeenten.