In de Middeleeuwen was bier een heel populaire drank. In de late Middeleeuwen zien we de eerste grote brouwerijen ontstaan. De gewone man, vrouw en zelfs kind dronk bier echter niet zozeer voor de gezelligheid of het plezier. Het was een manier om op een gezonde en voedzame manier voldoende te drinken.
In de Middeleeuwen werd veel bier gedronken. Met gemak dronk iedere man, vrouw of kind wel 300 liter bier per jaar. Het bier dat de Middeleeuwer dagelijks dronk lijkt overigens niet op het bier dat we nu drinken. Het bevatte nauwelijks alcohol en smaakte waarschijnlijk vrij zuur.
Toch dronken vroeger niet veel mensen alcohol, het was gewoon te duur en niet altijd te krijgen. Tot in de Middeleeuwen bleef dat zo. In die tijd maakten mensen wijn uit vruchten en bier uit gerst en honing. Het alcoholgehalte van die dranken was laag.
In de middeleeuwen was het juist zeer gebruikelijk om kinderen al op jonge leeftijd bier te laten drinken. Bier is een van de oudste dranken van de menselijke beschaving. Vermoedelijk werd het alcoholische goedje zowel in Azië als in Mesopotamië al rond 3000 voor Christus gebrouwen.
Nederland kent zoiets niet. In het verleden dronken kinderen hier wel bier, dat heel lang een belangrijke dagelijkse drank voor iedereen is geweest. Volwassenen consumeerden in 1689 gemiddeld 310 liter bier en kinderen onder de 8 jaar 155 liter, aldus voormalig Heinekendirecteur Dirk Stikker in zijn Memoires (1966).
Gruit en gagel versus hop door de eeuwen heen
In de middeleeuwen werd bier gebrouwen met kruidenmengsels die in het Middelnederlandsch Woordenboek grute, gruyte, gruut, gruyt of gruet worden genoemd. Net zoals hop werd gruit toegevoegd om een tweevoudige reden: bier langer houdbaar maken en smaak geven.
Door het gebruik van hop was het bier ook rijk aan vitamine B en mede daardoor absoluut gezonder om te drinken dan het grachtenwater.
Bier was 5400 jaar voor Christus al bekend. In Egypte zijn papyrusrollen gevonden uit 3500 voor Christus met het recept voor wijn. In Griekenland was wijn de belangrijkste drank. Beschilderde vazen en mokken laten uitbundige feestmalen zien waarbij wijn gedronken werd.
Wie de uitvinder van alcohol was is niet meer te achterhalen. Want het oudste document dat over alcohol gevonden is, is een bierbrouwersrecept van 5000 jaar oud. Dit is een kleitafel uit Sumerië. En een Sumerische tekst van zo'n 1000 jaar later heeft het over bier én wijn.
De arme mensen aten uit een oud stuk brood. Maar de rijke mensen van adel af rijke handelaren aten uit borden van zilver en goud. De mensen in de middeleeuwen hielden van vlees, maar dat mochten ze niet alle dagen eten dat kwam door de kerk.
Naast brood en pap aten mensen in de middeleeuwen veel bonen en peulvruchten. Van melk maakten ze de 'luxeproducten' boter en kaas. Om eten langer te bewaren, werd het gedroogd, gerookt, gezouten, gezoet, bewaard onder vet of werd er zuur en zwavel aan toegevoegd.
Brood vormde het hoofdvoedsel, gevolgd door andere graanproducten, zoals pap. Vlees was prestigieuzer en duurder dan graan of groente. De adel liet bij speciale gelegenheden een beer (mannelijk varken) slachten. Als kruiden werden verjus, wijn en azijn gebruikt.
De bakermat van het bier ligt waarschijnlijk in het Midden-Oosten en Egypte. Een van de eerste schriftelijke vermeldingen van bier staan op 5000 jaar oude Soemerische kleitabletten uit Mesopotamië (het huidige Irak en Syrië). Daarop worden meer dan 20 soorten bier en verschillende recepten met bier beschreven.
Maar is Weihenstephan, het oudste bier? Het kreeg volgens het geschiedenisverhaal de brouwrechten in 1040. En er is geen brouwerij in de wereld die zo'n lange staat van dienst heeft.
De monniken brouwen namelijk precies zoveel bier als nodig is om in hun levensonderhoud te voorzien en armen te helpen. En omdat monniken nu eenmaal monniken zijn, hoeven zij niet heel veel bier te verkopen om zonder aardse luxe hun leven aan het eren van god te wijden.
De prijs zit hem niet in de ingrediënten. Bier bestaat bijna geheel uit water. Reken met 100 procent minus het alcoholpercentage en je hebt het percentage water. Een pilsje met 5 procent alcohol bestaat dus voor 95 procent uit water, een speciaalbier met 8 procent alcohol dus voor 92 procent.
Middeleeuwse stedelingen (inclusief de kinderen) dronken daarom voornamelijk bier. Deze drank werd namelijk tijdens het brouwproces tot het kookpunt verhit, waardoor de meeste bacteriën en virussen werden gedood. Dit speelde echter alleen in de steden, op het platteland bleven de meeste mensen gewoon water drinken.
De smaak van alcohol
Alcohol (lees: ethanol) is weliswaar geur- en reukloos, maar in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd niet smaakloos. Ethanol heeft wel degelijk een smaak. Deze is echter niet voor iedereen hetzelfde. Door sommigen wordt ethanol als bitter ervaren, door anderen juist weer als licht zoetig.
Na het sporten is het nodig om het vochtverlies weer aan te vullen. Een groot glas bier bevat natuurlijk heel veel vocht, maar óók alcohol. En alcohol heeft juist een vochtafdrijvend effect, zodat je uiteindelijk nóg meer vocht verliest.
Volgorde van drankjes heeft geen invloed op je kater. “Bier na wijn geeft venijn, wijn na bier geeft plezier”: de spreuk blijkt een hardnekkige mythe. De volgorde waarin je alcoholische drankjes drinkt, heeft geen invloed op je kater.
Wijn was vroeger een stuk duurder dan bier, als je dus wijn kon drinken had je de zaken goed op orde. Wijn na bier gaf dus plezier, maar bier na wijn is een ander verhaal, dan was je vanuit een rijk bestaan afgegleden naar een bestaan zonder wijn. Venijn dus.
Na een jaar op de tweede plaats te hebben gestaan heeft de gespecialiseerde Amerikaanse website RateBeer het Belgische trappistenbier Westvleteren 12 opnieuw gekroond tot beste bier van de wereld. Dat meldt de website ratebeer.com.
1 - 2 standaardglazen
Je hartslag en ademhaling nemen toe. Je krijgt een warm gevoel. Je wordt wat levendiger en meer ontspannen. Het praten lijkt vlotter te gaan.
Bier geeft je haar glans en maakt het stevig. Bier bestaat voornamelijk uit suiker, mout, hop en gist. Deze laatste twee ingrediënten bevatten veel proteïnen die helpen wanneer je haar beschadigd is.