Ratten zijn sociale dieren en vinden het leuk om opgepakt te worden. Een wetenschapper kan een rat dus makkelijk gebruiken in onderzoek. De intelligentie van ratten maakt ze een populair proefdier in hersenonderzoek. 90% van de genen van een rat komen overeen met die van mensen.
Wat gebeurt er met dieren na de proef? De meeste dieren sterven of worden gedood voor de proef . Op deze manier kunnen we hun weefsels en organen onderzoeken. De dieren die na het einde van de proef in leven zijn gelaten, kunnen indien mogelijk worden ingezet bij een volgende proef.
In Nederland en België worden jaarlijks ruim 2 miljoen proefdieren gedood. Er zijn maar liefst 9 wettelijk toegestane methoden waaronder vergassen, onthoofden, het breken van de nek en een klap op de kop. Bovendien is er een discussie gaande over nieuwe dodingsmethoden in te voeren zoals bevriezing.
Dierproeven zijn vaak nodig om de kwaliteit en veiligheid van medicijnen, stoffen en voeding te testen. De overheid bekijkt daarbij steeds hoeveel leed een proefdier ondervindt. En weegt dit af tegen de risico's voor de mens wanneer geen dierproeven worden gedaan.
We weten ondertussen dat de vertaalslag tussen proefdier en mens niet werkt: 90% van alle geneesmiddelen waarvan blijkt dat ze veilig en effectief zijn in dierproeven, falen in menselijke proeven omdat ze niet werken of gevaarlijke bijwerkingen bij mensen veroorzaken.
Dieren kunnen gedwongen worden iets door te slikken of via de neus in te ademen, het wordt op de huid of in de ogen gesmeerd, geïnjecteerd of ingebracht in andere lichaamsopeningen. Hierbij worden vaak veel dieren gebruikt zodat verschillende doses getest kunnen worden en vaak ook op verschillende diersoorten.
Dierproeven zijn op dit moment nog een onmisbaar onderdeel voor veel biologisch, medisch en diergeneeskundig onderzoek. Ze helpen ons om kennis te ontwikkelen over hoe mensen en dieren functioneren, en om meer te weten te komen over hoe bepaalde ziektes ontstaan en hoe ze behandeld of genezen kunnen worden.
Het doen van dierproeven kost veel geld, jaarlijks naar schatting 250 miljoen euro (Stichting Informatie Dierproeven, eigen berekening) in Nederland. Niet alleen de experimenten zelf, maar ook de proefdieren en hun verzorging en huisvesting is heel duur.
Proeven op dieren verlengt het leed van mensen die wachten op een effectief geneesmiddelen voor ziekten. Het creëert misleidende resultaten en verspilt kostbaar geld, tijd en middelen die in plaats daarvan zou kunnen worden gespendeerd aan effectieve, menselijk-relevante research.
Jaarlijks worden er ruim 400.000 proefdieren gedood, zonder gebruikt te zijn in een dierproef.
Dierproeven hebben verschillende nadelen. Ze kunnen dierenleed veroorzaken en zijn relatief duur. Daarnaast moet je, als je het effect van een stof op mensen wilt weten, een vertaalslag maken van dier naar mens. Wagenings onderzoek laat zien dat dierexperimenten vaak vermeden kunnen worden.
Voorwaarden uitvoering dierproef
Alleen speciaal opgeleide medewerkers mogen dierproeven uitvoeren. Daarnaast moet elke vergunninghouder in principe een Instantie voor Dierenwelzijn (IvD) hebben. Er is een uitzondering voor bijvoorbeeld kleinschalige fokkers van proefdieren.
In 2020 registreerden de Nederlandse vergunninghouders 448.798 dierproeven. Dit is een kleine stijging van 142 dierproeven ten opzichte van 2019. In 2020 vonden minder proeven plaats met o.a. muizen, cavia's, varkens en kippen en meer proeven met o.a. Syrische goudhamsters, honden, katten, schapen en paarden.
Wat niet mag, is het testen van cosmetische producten op dieren. Dat is sinds 1997 verboden in Nederland en sinds 2004 in heel Europa. Ook de losse ingrediënten van cosmetica mogen sinds 2009 niet meer op dieren getest worden.
In 2020 werden er in Nederland nog 448.656 dierproeven (geregistreerd) uitgevoerd. Dat is 0,5 procent minder dan in 2019, blijkt uit het jaarverslag uit 2020 van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) (pdf).
Onze organisatie is bij de belastingdienst aangemerkt als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Deze status kunnen we alleen krijgen als we ons nagenoeg geheel inzetten voor het algemene belang. Dankzij onze ANBI-status wordt er geen belasting van een schenking of nalatenschap getrokken.
Vlinders proeven met hun voeten. De stampvoeters gebruiken hun uitrolbare tong alleen maar om nectar mee op te slurpen. 2. Dolfijnen noemen elkaar bij naam.
Veel ongebruikte dieren
Helaas worden er bij dierproeven veel dierenlevens onnodig verspild. Vaak worden er veel meer dieren gefokt dan nodig zijn voor dierproeven. Dit is omdat er altijd extra dieren beschikbaar moeten zijn voor experimenten.
Bekende make-upmerken die wel cruelty free zijn: BECCA, Charlotte Tilbury, Anastasia Beverly Hills, Catrice, Too Faced, Urban Decay, Illamasqua, Hourglass, Marc Jacobs Beauty, By Terry, Milani, NYX, Makeup Geek, Colourpop, Kat von D, Natasha Denona, Pixi, Tarte, Essence en Lush.
Dierproeven worden al duizenden jaren gedaan. Eén van de eerste wetenschappers die experimenten op dieren deed, was Aristoteles.
Over de pijnervaring van dieren wordt in de wetenschappelijke wereld druk gediscussieerd. Intuïtief zijn we het erover eens dat 'hogere' diersoorten zoals zoogdieren en vogels wel degelijk pijn voelen: ze likken hun wonden, vermijden pijnlijke situaties en dienen zichzelf pijnstillers toe.
Vervanging proeven met dieren
Proeven met dieren zo veel mogelijk vervangen door humane, proefdiervrije methoden. Bijvoorbeeld door computersimulaties waarin biologische processen in het menselijk lichaam worden nagebootst. Of door onderzoek waarbij onderzoekers menselijk weefsel gebruiken.
Ieder medicijn in de apotheek is dus door vier diersoorten heen gegaan, van de ADHD-medicatie tot statines tegen hoog cholesterol of de crème tegen eczeem. Maar ook de maagzuurremmers en de pijnstillers die je gewoon in de supermarkt koopt tegenwoordig. ALLE medicijnen die we nu kennen, zijn op dieren getest.”
Er zijn verschillende redenen voor mensen om dieren te mishandelen. Ten eerste kunnen mensen dieren mishandelen om hier geld aan te verdienen. Zo kunnen dieren gedood worden voor hun vlees, of worden dieren vermoord om hun vacht. Van deze vacht wordt dan weer een bontjas gemaakt, die voor veel geld verkocht wordt.