Carnaval is een van oorsprong katholiek feest dat vooraf gaat aan de periode van het vasten. Waarschijnlijk vindt het zijn oorsprong in het middeleeuwse Italië, waar het gemaskerd bal veel toeschouwers trok. Vanuit hier waaide het over naar andere delen van Europa.
Carnaval is een katholiek feest dat van oorsprong wordt gevierd in de periode voorafgaand aan de vastentijd ter voorbereiding op Pasen. Over de oorsprong van de viering van het feest doen verschillende verhalen de ronde.
De slaven hadden tijdens dit feest veel meer vrijheid en mochten zelfs hun meesters voor gek zetten. Er waren verder drink- en eetgelagen, vermommingen en optochten door de straten. Volgens hen ligt de oorsprong van het woord carnaval in het Italiaanse carne levare, wat 'opheffen/wegnemen van het vlees' betekent.
Een voor de hand liggende verklaring is dat 'carnaval' is afgeleid van het Latijnse 'carne vale', wat betekent: vaarwel aan het vlees.
Feesten voor het vasten
Carnaval is van oorsprong een katholiek feest. Er wordt het begin van het vasten mee gevierd. Dit is de periode van veertig dagen voor Pasen, die begint op Aswoensdag. Om de vasten goed te kunnen 'overleven' wordt in de dagen voor Aswoensdag een feest gevierd; Carnaval!
Carnaval is van oorsprong een gekerstend heidens volksfeest. Het valt binnen de christelijke traditie op de zondag, maandag en dinsdag direct voorafgaand aan de vastentijd van 40 dagen. In Nederland wordt het van oorsprong alleen door katholieken gevierd, voornamelijk in het zuiden en delen van het oosten.
Tegenwoordig duurt carnaval zo'n vier tot vijf dagen, maar dit was niet altijd zo. Oorspronkelijk was er alleen de Vastenavond, wat op de dinsdag voor de vastentijd gevierd werd. De katholieken wisten dat ze na deze avond 40 dagen moesten vasten, dus gooiden ze zich op deze avond helemaal vol met eten en drinken.
Elk jaar op 11 november wordt het carnavalsseizoen geopend in het zuiden van het land. Het getal 11 noemen wij het gekkengetal, omdat het alleen te delen is door zichzelf. En omdat 11 tussen 10 (het volmaakte getal) en 12 (het heilige getal) staat.
Dwaas gedrag en christelijke wortels
“Carnaval is eigenlijk een heel letterlijke interpretatie van bijbelverzen”, legt Versendaal uit. “Tijdens carnaval zie je dat mensen zich tijdelijk heel dwaas gedragen, en in de Bijbel staan teksten met een strekking als 'Wat dwaas is voor de mensen, is wijs voor God'.”
Aangezien carnaval een katholiek feest is, hoort de vastentijd daarna. Katholieken vasten 40 dagen, omdat deze periode dezelfde is die Jezus doorbracht in de woestijn.
Onrein voedsel is bijvoorbeeld vlees waar nog bloed inzit, vlees dat afkomstig is van niet-herkauwende dieren met gespleten hoeven of dieren die een natuurlijke dood zijn gestorven. Varkens, hazen en konijnen zijn dus uitgesloten.
De herkomst van deze kleurencombinatie gaat vele eeuwen terug. De narren in Kleef gingen bijvoorbeeld gehuld in geel en rood, die in Frankrijk in groen en rood. In het Franse Dyon zou al voor 1450 een narrengezelschap zijn gesignaleerd in rood, geel en groen.
Car-naa-val dus C.
De verdeling in ons land tussen het wel of niet vieren van carnaval valt voornamelijk samen met de plekken waar mensen van oudsher katholiek, of juist protestants zijn. In het zuiden zijn er meer mensen katholiek dan boven de rivieren.
Waarom is 11 het gekkengetal? Het getal 11 is van oudsher het getal van de dwazen en de narren. Elf is onlosmakelijk verbonden met carnaval.
Franse steken
Maar nu moesten de Franse bezetters op de hak genomen worden. Men zette Franse steken op en koos de elfde van de elfde als datum voor hun spotfeest. Dit naar aanleiding van de drie principes van de Franse Revolutie: Egalité, Liberté et Fraternité. De beginletters vormen het Duitse telwoord 'elf'.
Het carnaval van nu bestaat eigenlijk nog niet zo lang, pas zo'n 70 jaar. Maar héél lang geleden werd het carnavalsfeest al gevierd. Waarschijnlijk is het een van de oudste feesten der mensheid! Meer dan 4000 jaar geleden werd het Sacaea gevierd.
Carnaval kan op zijn vroegst beginnen op 1 februari en op zijn laatst op 9 maart. Officieel gezien is Carnaval dus drie dagen, maar het Carnavalsseizoen begint in de praktijk al op 11 November.
Carnaval 2022 vindt plaats van zaterdag 26 februari 2022 tot en met dinsdag 1 maart 2022. En YES! Na lange onzekerheid is op dinsdag 15 februari tijdens de persconferentie bekendgemaakt dat het dit jaar doorgaat.
Hoeveel dagen of nachten nog tot Carnaval? U vraagt zich af; hoeveel dagen of nachten nog tot het Carnaval is? Het antwoord is: nog 161 dagen te gaan!
De prins wordt bijgestaan door: zijn prinses, raad van 11, adjudanten, hofdames en de hofnar. De taken van de prins zijn het bekostigen van de praalwagen en de kostuums, het schrijven van de proclamatie en het bedenken van de slogan voor de optocht. Alaaf!
Het askruisje als markeermoment
De palmtakken –symbool van vreugde– worden verbrand. Het is een teken van berouw en boetedoening. As is daarnaast ook een teken van nieuw leven. Het maakt akkers weer vruchtbaar.
Aswoensdag is de eerste dag van de Veertigdagentijd. Op deze dag zet de priester met as een kruisje op het voorhoofd van de kerkgangers, om hen aan te sporen tot bezinning, boete en bekering. Aswoensdag is een verplichte vastendag.