In Nederland verbouwen we zo'n 1,2 miljoen ton tarwe per jaar. Dat klinkt misschien veel, maar het is minder dan een procent van de totale graanproductie in Europa. "Dat komt onder andere door de bodem hier.Die is niet geschikt om graan op te verbouwen", legt Emmen uit.
Door de stijgende graanprijzen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne zijn die gewassen plotseling interessanter geworden. Dat het Hollandse graan wat minder lekker is, maakt nu wat minder uit.
In Nederland werd in 2017 op 116.449 hectare tarwe verbouwd, waarvan 108.038 hectare wintertarwe en 8.411 hectare zomertarwe. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. Maar in welke provincie is in 2017 de meeste tarwe verbouwd? Het geoogste areaal tarwe komt over 2017 uit op 115.995 hectare.
Brood bak je van tarwe. Maar de kwaliteit van Nederlandse en Belgische tarwe is vaak niet goed genoeg voor het bakken van brood. Goede baktarwe heeft een hoger gehalte aan eiwitten. De kwaliteit van buitenlandse tarwe is meestal geschikter.
Veel bakkers bakken hun brood van graan dat niet uit Nederland komt. Nederlands graan bevat minder eiwitten, waardoor het een uitdaging is om er goed brood van te maken. Het Graanschap wil dit veranderen en de graanketen korter, transparanter en duurzamer maken.
In Nederland verbouwen we zo'n 1,2 miljoen ton tarwe per jaar. Dat klinkt misschien veel, maar het is minder dan een procent van de totale graanproductie in Europa. "Dat komt onder andere door de bodem hier. Die is niet geschikt om graan op te verbouwen", legt Emmen uit.
China is de grootste graanproducent ter wereld met 582.660.863 ton productievolume per jaar. De Verenigde Staten van Amerika komen op de tweede plaats met een jaarlijkse productie van 475.983.881 ton. Nederland staat met 1.355.219 op 99.
Kwart van globale tarwe-export komt uit Oekraïne en Rusland
In 2020 exporteerde Rusland 37 miljoen ton en Oekraïne 18 miljoen ton aan tarwe. Opgeteld komt dit overeen met 28% van de wereldwijde tarwe-export (9% uit Oekraïne en 19% uit Rusland).
Nederland importeert granen vooral uit dichtbij gelegen (op beperkte afstand) omringende landen die veel granen van de gevraagde kwaliteiten telen zoals Frankrijk en Duitsland en in toenemende mate (zie ook paragraaf 5.13) ook uit de Oekraïne.
De meeste tarwe wordt verbouwd in Europa (Frankrijk en Duitsland), China, India, Rusland en de Verenigde Staten. In Nederland wordt ook tarwe geteeld, maar dit is voor een groot deel bestemd als veevoer. De tarwe voor tarwemeel komt voornamelijk uit Duitsland en Frankrijk.
Het wordt vooral geteeld op kleigrond. De Nederlandse tarwe wordt vooral gebruikt voor veevoer en om te verwerken in koekjes enz. Voor brood wordt tarwe uit met name Frankrijk geïmporteerd, omdat de Nederlandse tarwe door minder zon minder eiwit bevat. Nederlandse tarwe wordt wel bijgemengd voor het bakken van brood.
Ook bevat het iets minder koolhydraten en eiwit en juist iets meer (gezonde) vetzuren dan tarwe. De haverkorrels zijn lang, smal, gegroefd en bleekgrijs van kleur. Haver kan in havermout, ontbijtgranen en koek verwerkt zijn. Rogge: bevat wat minder eiwit en zo'n 30% meer vezels dan tarwe.
Wereldwijd wordt jaarlijks 749.467.531 ton tarwe geproduceerd. China is de grootste tarweproducent ter wereld met een productievolume van 131.696.392 ton per jaar. India komt op de tweede plaats met een jaarlijkse productie van 93.500.000 ton. Nederland staat met 1.016.479 op 51.
"In Nederland kan tarwe groeien, maar de bakwaliteit is niet goed genoeg om er brood of pasta van te maken", zegt Rabbinge. "Dat graan moet echt uit Frankrijk, Italië of Spanje komen." Het tarwe zou wel gebruikt kunnen worden voor de kippen en als extra voeding voor de paar koeien die in de wei staan.
Oekraïne voert veel graan uit naar de rest van de wereld. Bijna alle uitvoer gebeurde voor de oorlog via de havens aan de Zwarte Zee. Door de Russische bezetting van zowat het hele zuiden van het land, kan dat niet meer. Het gevolg is dat er in veel arme landen in met name Afrika en Azië een voedselcrisis is ontstaan.
Veruit de meeste granen gaan naar Duitsland, dat vorig jaar voor 618 miljoen euro aan granen heeft ingekocht vanuit Nederland. België komt daar, zeker gelet op de veel kleinere omvang van het land, redelijk snel achter aan met een exportwaarde van 423 miljoen euro.
Maar ook met een veranderd voedselpatroon is ons land nog steeds niet zelfvoorzienend. Hoewel Nederland twee keer zoveel grond nodig heeft, is de landgebruikvoetafdruk lager dan de 0,65 hectare van de mondiale consument. Bovendien wordt de voetafdruk elk jaar een stukje kleiner.
Nederland haalde in 2021 voor 641 miljoen euro ruwe zonnebloemolie uit andere landen, waarvan 538 miljoen euro (84 procent) uit Oekraïne. Nederland is daarmee niet alleen de grootste importeur van ruwe zonnebloemolie in de Europese Unie, maar ook het land dat de meeste ruwe zonnebloemolie uit Oekraïne haalt.
Hij werkt als hoofddocent Voedsels- en Landbouwbeleid aan Wageningen University. "We hoeven niet bang te zijn dat we op korte termijn zonder voedsel komen te zitten. Pas als alle boeren van het één op het andere moment zouden stoppen, hebben we een probleem. Maar daar is geen sprake van."
Het samenwerkingsakkoord met Oekraïne zorgt voor makkelijkere handel voor Nederlandse bedrijven. Het draagt ook bij aan meer democratie in Oekraïne. En stabiliteit aan de grenzen van Europa.
Totale handel tussen Nederland en Oekraïne in 2021: Totale export: € 1,2 miljard. Totale import: € 2 miljard. Handelsbalans: € -808 miljoen.
Het gaat vooral om plantaardige fijne oliën en vetten (zonnebloemolie), maïs, oliehoudende zaden voor fijne oliën (kool- en raapzaad) en vlees en eetbaar slachtafval (pluimvee). De toename in de periode 2015-2021 was bij maïs 65 procent.
Het afgelopen jaar heeft Nederland voor 936,4 miljoen euro aan tarwe ingevoerd, 0,4 procent meer dan het jaar ervoor. Veruit de meeste tarwe, ruim eenderde, komt uit Frankrijk. Vorig jaar is voor 363,5 miljoen euro tarwe uit Frankrijk geïmporteerd, ruim 19 procent meer dan in 2011.
In 2021 importeerde Nederland voor ruim 2 miljard euro aan goederen uit Oekraïne. Het merendeel van de import bestond uit granen en graanproducten, zoals maïs, en plantaardige oliën en vetten, zoals zonnebloemolie.