Het trema (¨) is een teken dat uit twee puntjes bestaat die boven een klinkerletter staan. Een trema geeft aan dat de klinkerletter niet samen met de voorgaande klinkerletter als één lange klank of tweeklank uitgesproken mag worden, maar dat er een nieuwe lettergreep begint.
In ongelede woorden, afleidingen, verbogen en vervoegde vormen gebruiken we een trema om klinkerbotsing te voorkomen. Er is sprake van klinkerbotsing als twee opeenvolgende klinkertekens die tot een verschillende lettergreep behoren, als één lange klank of tweeklank kunnen worden gelezen.
Een trema is een teken waarmee je verwarring over de uitspraak voorkomt. Je gebruikt het als er twee klinkers naast elkaar staan die je als één klank kunt lezen, terwijl ze in twee verschillende lettergrepen staan. Kijk bijvoorbeeld naar efficiënt. Zonder trema zou je ie als één i-klank uitspreken.
Een trema komt voor in: woorden als ruïne en poëzie (Dit worden 'ongelede woorden' genoemd: ze zijn als het ware één geheel en bestaan niet uit andere woorden of woorddelen.) in afleidingen, zoals beïnvloeden, geüniformeerd, weeïg en kanoën.
De puntjes op de e van financiën zijn een trema. Een trema geeft het begin van een nieuwe lettergreep aan, bijvoorbeeld in financiën, coördinatie en reünie. Een umlaut (preciezer gezegd: een umlautteken) is bedoeld om de juiste uitspraak van de klinker weer te geven, bijvoorbeeld in föhn en hüttenkäse.
Je schrijft een trema als twee klinkers met elkaar botsen: een klinkerbotsing. Mensen die Nederlands leren zijn steevast erg gecharmeerd van een aantal opvallende woorden in onze taal. Wat te denken van het heerlijke 'lekkerbek', het grappige 'zebrapad' en het woord dat klinkt zoals de betekenis luidt: 'smeuïg'.
Hoe heten de twee puntjes op een klinker, zoals in föhn en financiën? De puntjes op de o van föhn zijn een umlaut. De puntjes op de e van financiën zijn een trema. Een trema geeft het begin van een nieuwe lettergreep aan, bijvoorbeeld in financiën, coördinatie en reünie.
Clientèle wordt gerekend tot de woorden 'die nog als zuiver Frans worden aangevoeld' (Leidraad, blz. 36). We houden daarom de Franse spellingwijze aan, en die kent geen trema. Cliënt wordt wél als een Nederlands woord gezien.
Wie de puntjes op de i zet, gaat zeer nauwkeurig te werk, bijvoorbeeld door ook de (laatste) kleine onjuistheden in een tekst op te sporen en te verbeteren. Maar de puntjes op de i zetten kan ook in het algemeen worden gebruikt in de betekenissen 'vervolmaken' en 'tot in detail uitwerken'.
Trema (diëresis)
Het trema is een diakritisch teken, oftewel een teken dat onder of door een letter gezet wordt ter aanduiding van de uitspraak. Je hebt het trema vaak gezien: het zijn twee stippen naast elkaar die meestal op een klinker worden geplaatst, bijvoorbeeld: ë, ï, ü.
Deze en een heleboel andere tekens kun je ook maken door de alt-toets (links naast de spatiebalk) en een nummer in te toetsen. ë maak je bijvoorbeeld door alt+137.
We schrijven accenttekens op een als het een telwoord is dat ten onrechte als het lidwoord een, met een toonloze e zoals in de, zou kunnen worden gelezen. In een zin als Ik moet nog een dossier afwerken komen er bijvoorbeeld accenttekens op een als men een precies aantal bedoelt.
Geen verschil in klank door een trema
In het Duits klinkt de o als de Nederlandse o, maar de ö als eu. In het Nederlands is dat niet zo: de klank van een klinker verandert niet doordat er een trema op staat. De i in het woord invloed spreek je net zo uit als de ï in het woord beïnvloed.
Dubbele puntjes (trema)
Druk tegelijkertijd Alt (⌥) en U in, dit zorgt voor een trema op de eerstvolgende letter. Alt+U en daarna a maakt ä.
Het trema ziet eruit als twee puntjes op een klinker. Zo schrijf je 'smeuïg' met een trema op de i. Je schrijft een trema als twee klinkers met elkaar botsen: een klinkerbotsing.
Wij kennen Israël niet alleen als de moderne zionistische staat, maar ook uit de Bijbel. Daarom wordt Israël nog altijd met een trema geschreven zodat het niet verkeerd wordt uitgesproken.
Het beletselteken (…)
Het kan aangeven dat de zin wordt afgebroken of dat de lezer geacht wordt zelf een woord of gedachte in te vullen. Als het beletselteken aan het einde van een zin staat, komt er geen extra punt achter het beletselteken. Ze vroeg nog: 'Weet jij of we morgen …' Maar Hannes liep al de deur uit.
Op het toetsenbord van je PC vind je de trema/ umlaut (“). Druk op de SHIFT + (“)-toets en daarna op de i. De letter ï verschijnt. Een (“) met een a, e, i, o, u, of y, geeft respectievelijk een ä, ë, ï, ö, ü, of ÿ.
In Unicode vindt men de Ï onder de codes U+00CF (hoofdletter) en U+00EF (onderkast). In ISO 8859-1 hebben de letters dezelfde plek. In TeX worden de Ï en ï weergeven door respectievelijk \"I en \"i te gebruiken. In HTML kan de hoofdletter Ï met de code Ï en de onderkast ï met ï weergegeven worden.
Regel 1: Het trema wordt gebruikt in een niet-samengesteld woord(deel) om te voorkomen dat twee opeenvolgende klinkerletters als één klank gelezen worden. Het gaat hier om de volgende veertien lettercombinaties: aa, ae, ai, au, ee, ei, eu, ie, oe, oi, oo, ou, ui en uu.
Het trema of deelteken is een diakritisch teken in de vorm van twee punten die, naast elkaar, boven een klinker geplaatst worden.
Het accent aigu (Latijn: acutus, scherp), in de drukkerij kort met kuut aangeduid, is een diakritisch teken in de vorm van een streepje boven een letter dat van linksonder naar rechtsboven wijst.
(alt⌥ + cmd⌘ + T) Bij MS-Word kan het via `Insert → Symbol → Advanced Symbol` of `Invoegen → Symbolen → Meer symbolen`.
In Windows kan dat met Win ⊞ + Space of Alt + Shift. In ChromeOS (op een Chromebook) kan dat met Ctrl + Space. In sommige gevallen kan dat middels een icoontje in de taakbalk.