Ze dansen terwijl ze de kist naar de begraafplaats dragen. De dragers dansen eerst naast de kist en daarna op het graf. Dat doen ze om geesten te misleiden, zodat ze niet mee het graf in gaan. Daarna begeleiden ze de nabestaanden van de begraafplaats af met opgewekte muziek.
De rouw benadrukt de verbondenheid van de doden met de levenden en moet er voor zorgdragen dat de overledene rust vindt. Na het overlijden worden er verschillende rouwbijeenkomsten georganiseerd in het dede oso; het dodenhuis. Bij een sterfgeval draait men spiegels en portretten om of dekt die af.
Het is eigenlijk een uitvergroting van het vieren van het het leven in plaats van rouwen als iemand is overleden. Er zijn zelfs dansers die d'r hun beroep van hebben gemaakt. De mannen worden dan ingehuurd door nabestaanden om de kist te dragen en de overledene een laatste dans te gunnen.
Surinaamse begrafenis
Het lichaam van een overledene wordt ritueel gewassen. De begrafenis zelf wordt vaak geregeld door de naaste familieleden van een dierbare. Iedereen die de overledene heeft gekend wordt uitgenodigd. De avond voorafgaand aan de Surinaamse begrafenis vindt er in de dede oso een dodenwake plaats.
Bij de begrafenis is iedereen in het wit gekleed en de naaste familie heeft een hoofddoek, een “anjisa”, op. Bij de begrafenis gaat vaak een bazuinkoor of een trompettist voor. Veel Surinamers geven tijdens het leven aan dat zij dansend naar het graf gebracht willen worden.
In Suriname kan een directe begrafenis of directe crematie, zonder diensten om de overledene te gedenken, geregeld worden voor omgerekend minder dan 800 euro. Een traditionele Creoolse uitvaart echter kan bijvoorbeeld kan al gauw 6.700 euro kosten, net zoveel als een uitvaart in Dubai.
Dit is een bijeenkomst van familieleden en kennissen en hier wordt de overledene herdacht en wordt er afscheid genomen. Deze bijeenkomst wordt ook wel Dede Oso genoemd, wat letterlijk sterfhuis betekent, en dit gebeurt op de plek waar de overledene (of zijn of haar familie) heeft gewoond.
Van oudsher is wit de rouwkleur. Wist je dat deze kleur vanaf ongeveer 1500 veranderde naar zwart? Het zwart kwam terug in rouwkleding, rouwaccessoires en rouwserviezen. Wit verdween niet als rouwkleur en werd bijvoorbeeld nog gebruikt bij de uitvaart van Prins Hendrik in 1934 en die van Koningin Wilhemina in 1962.
Eten voor de overledene
Acht dagen na de Surinaamse begrafenis vindt opnieuw een rouwbijeenkomst plaats: de aiti dey. Op deze dag zou, volgens de winti-gelovigen, de ziel van de overledene aanwezig zijn. Daarom bereidt men allerlei lekkers en zet dat klaar.
In de Afro-Surinaamse traditie betekent de dood niet dat iemand voorgoed verdwenen is; men gelooft dat de ziel na het overlijden in een andere vorm eeuwig voortleeft.
In de 40 dagen periode neemt de ziel afscheid van de aarde en verlaat uiteindelijk deze wereld, in sommige geloofstradities wordt dit ook wel de hemelvaart genoemd. Gedurende deze periode moeten de ontslapenen of overledenen gaan beseffen dat ze moeten doorstromen naar hun nieuwe bestaan en herenigd worden met God.
Zwart is in de heterogene subcultuur waarvan hier sprake is en waarvan de aanhangers gothics worden genoemd, niet alleen een kleur, maar ook een levensmotto. Wat alle aanhangers gemeen hebben, is hun voorliefde voor bepaalde soorten muziek en kunst en in het bijzonder de voorkeur voor een bepaalde kleur: zwart.
Waarom dragen we traditioneel zwarte kleding bij een uitvaart? Zwart is traditioneel gezien de kleur van rouw. Hiermee toont u respect en medeleven. In sommige culturen is het niet zwart, maar juist wit waarmee u laat zien in rouw te zijn.
De meest gebruikte bloemen op een begrafenis of in een rouwboeket in deze landen zijn: witte rozen, rode anjers of paarse eustoma. Paarse bloemen staan voor waardigheid en rouw, de eustoma voor dankbaarheid. De rode anjer heeft zowel in het bijgeloof als in het christelijke geloof een belangrijke betekenis.
U mag een overledene niet eerder dan 36 uur na overlijden laten begraven of cremeren. En niet later dan 6 werkdagen na overlijden. Het weekend en feestdagen zijn geen werkdagen. Na de crematie moet het crematorium de as van de overledene 1 maand bewaren.
Indianen worden in hun hut begraven of op de plaats waar zij sterven. Men graaft een vierkant gat terwijl een piai met zijn versierde malaka bij het lichaam staat om de boze geest te verdrijven. Ellebogen en knieen van de dode worden aan elkaar verbonden en men wikkelt hem met zijn wapen in een katoenen zak.
Naast het feit dat Suriname geen witte stranden heeft, heeft Suriname ook geen helderblauw water. Al het natuurlijke water in de Surinaamse rivieren is hartstikke zwart. De recreatieoorden met het surrogaat strand liggen allemaal langs de diverse rivieren die het land rijk is. En dat water is dus allemaal zwart.
Surinaamse vrouwen zoeken een man die het economisch goed heeft en kan voorzien in hun onderhoud. Ze blijven vasthouden aan de traditionele genderideologie waarbij de man de kostwinner is.
Begroetingen
Surinamers geven elkaar bij een normale begroeting een hand. Als ze een vriend of vriendin begroeten geven ze elkaar een 'brasa', oftewel een omhelzing. Ook vragen ze bij een begroeting hoe het gaat: 'fa waka'. Je hoeft dan niet een uitgebreid antwoord te geven.
De inhoud van een zakje blauwsel wordt samen met het waspoeder aan de hoofdwas toegevoegd. Een zakje is voldoende voor een was van 5kg. Wordt er een te hoge concentratie blauwsel toegevoegd dan krijgt uw wasgoed een lichtblauwe tint.