Koeien leven in de stal en in de wei. Van maart tot november gaan op meer dan 80% van de melkveebedrijven de koeien naar buiten in de wei als de weersomstandigheden het toelaten. In de winter wonen de koeien in de stal.
Een koe is een herbivoor en leeft in het wild van grazen en kruiden. Van oorsprong leven ze dan ook in open gebied. De gedomesticeerde koe werd in eerste instantie ook met gras en kruiden gevoerd. De huidige melkkoe wordt vooral met speciale grassoorten, mais en krachtvoer gevoerd.
Brazilië, koeienland
Brazilië is het land waar de meeste runderen leven. Het gaat om bijna 215 miljoen dieren. Andere landen met veel koeien zijn India, de VS, China en Ethiopië.
Koeien leven in kuddes en krijgen een kalfje als ze ongeveer twee jaar oud zijn. Een koe is een vrouwtjesrund en een mannetjesrund noemen we een stier. Een rund heeft van nature horens om zich te verdedigen. Koeien kunnen wel 20 jaar oud worden, maar worden meestal al eerder geslacht voor het vlees en de vacht.
“Een koe in het wild eet vooral gras en kruiden. Het maag- en darmstelsel van runderen is daar ook op ingesteld. Toch krijgen veel koeien maïs, graan en soja te eten en de grens wordt opgezocht van wat de dieren kunnen verteren.
Als vuistregel kan men stellen dat een melkkoe een watervolume van 4 keer haar melkproductie per dag drinkt met een minimum van 40 liter per dag.
Een koe ligt veel - zo'n tien tot vijftien uur per dag is ze aan het herkauwen, rusten, dommelen - maar ze slaapt slechts drie uur per dag en daarvan is ze een uur tot anderhalf uur in een diepe slaap, de zogeheten REM-slaap (1).
Kalf – jong dier, ook wel 'kuuske' genoemd (stierkalf = mannelijk, vaarskalf = vrouwelijk); Pink – eenjarig kalf, ook wel 'hokkeling' genoemd; Var – jonge stier; Vaars – jonge koe die voor het eerst is gedekt, ook wel 'maal' of 'eerstekalfskoe' genoemd.
Een koe plast per dag zo'n 25 tot 30 liter. Als het goed loopt, kan daarvan bijna 15 liter in het koetoilet terechtkomen.
Door water te drinken, voorzien koeien zich in 80 tot 90% van de dagelijkse waterbehoefte; koeien consumeren voor elke geproduceerde kilo melk 4 à 4,5 liter water. In het algemeen drinken koeien alleen korte tijden (7 tot 12 maal daags); ze drinken dan 10 à 20 liter water.
Ze leven in kuddes met duidelijke rangordes.Onder natuurlijke omstandigheden grazen ze het grootste deel van de tijd en leggen ze enkele kilometers per dag af. Koeien kunnen wel 20 jaar oud worden, maar in de vee-industrie worden ze gemiddeld geslacht op 18 maanden leeftijd.
De oudste koe van Nederland is overleden. Harmke 309 is afgelopen oktober nog flink in de watten gelegd toen ze 25 jaar werd, maar kort daarna ging ze snel achteruit, vertelt haar verzorger Harry Sol uit het Overijsselse Zuidveen.
Omdat ze ogen aan de zijkanten van hun hoofd hebben, kunnen ze zien wat er rondom en achter hen gebeurt. Ze hebben een zichtbereik van wel 300°. Wanneer koeien hun kop neerleggen om te grazen, loopt dit bereik op tot bijna 360°, waardoor ze een panoramisch uitzicht hebben. Ter vergelijking: wij kunnen tot 180° zien.
Koeien zijn vrouwelijke runderen. Mannelijke runderen zijn stieren. Een jong koetje wordt een kalf genoemd.
Het rund oftewel Bos taurus is de gedomesticeerd vorm van de oeros. Ruim 10.000 jaar geleden is het rund gedomesticeerd in het Midden-Oosten. In Drenthe vinden we de gedomesticeerde koe voor het eerst bij de hunebedbouwers. Het rund leverde meer op dan vlees, ook melk, leer en trekkracht.
Een koe heeft botte tanden om het gras te malen.Deze beet zorgt voor kneuzingen. Een hond heeft scherpe tanden die een open en bloedende wond veroorzaken. Ook vogels kunnen bijten.
Koeien eten heel veel. Wel 60 kilo voer per dag. Het grootste deel van haar dagelijks menu bestaat uit vers of gedroogd gras. Dat eet ze wel 6 tot 9 uur per dag.
Reken op meer dan 500 euro voor een koe. Jonge stieren zijn vaak goedkoper, reken hier de castratiekosten nog bij. Daarnaast zijn er uiteraard nog heel wat andere kosten: een weide, een stal, het stro, het voer en de dierenarts kosten geld.
Een melkkoe geeft gemiddeld 27 liter melk per dag of zo'n 8000 liter per jaar. Omdat de melkproductie in de tijd afneemt, wordt de koe elk jaar opnieuw geïnsemineerd. Elk jaar start dus een nieuwe dracht met een nieuw kalf en een nieuwe melkcyclus.
Als een koe een kind krijgt, noem je dat een kalf. Een kalf van 1 jaar noem je een pink. Een jonge koe die voor het eerst zelf een kalfje heeft gekregen heet een vaars. En als het dier nog meer kalfjes heeft gekregen, dan heet ze een koe!
Na het breken van de vruchtblaas, een soort van waterblaas, begint de bevalling. De waterblaas heeft het geboortekanaal opgerekt. De bevalling kan de koe meestal helemaal zelf.
Tijdens de dracht ligt het kalf op zijn zij in de baarmoeder van de koe. Bij de geboorte wordt het jonge dier gedraaid naar buikligging, zodat het met gestrekte voorpootjes (kopligging) danwel achterpootjes (stuitligging) uit de schede kan komen.
Koeien slapen liggend
Als ze echt slapen, gaan ze gewoon plat liggen, met de kop in rust. Onderzoeker van koeien bij de Wageningen Universiteit, Wijbrand Ouweltjes, vergelijkt de slaap van koeien met die van een paard. "Heel veel mensen denken dat koeien staand kunnen slapen, maar dat is niet zo.
Toch wel zo'n 15 liter bloed moet ze intussen kwijt geweest zijn – van zo'n 50 à 60 liter bloed dat een volwassen koe in zich heeft – als ze al niet meer verloren was…
Volgens de legende doe je dat in je eentje, maar zoals een onderzoekje van de Universiteit van Nebraska aantoont is dat onmogelijk. Ten minste twee personen zijn nodig om een slapende koe omver te werpen. Het leuke is dat een koe en een Smart ongeveer even zwaar zijn, zo'n 700 kg.