Koekoeken leggen hun eieren in de nesten van zogeheten waardvogels, gedrag dat overigens ook bij andere soortgroepen zoals zoogdieren en insecten wordt aangetroffen. Een vrouwtjeskoekoek specialiseert zich op een bepaalde vogelsoort of -familie. Zo zijn er 'heggenmus-koekoeken' en 'karekiet-koekoeken'.
De koekoek legt de eieren stiekem in een nest van een andere vogel. Dat doen ze heel snel: binnen tien seconden. De slimme vogels kunnen zelfs de kleur van hun eieren aanpassen, zodat ze niet opvallen in het andere nest. De pleegvogels hebben dat niet door en die gaat lekker zitten broeden.
Hij plant zich in de zomer voort in een groot deel van het Palearctisch gebied en overwintert in het Afrotropisch gebied en het Oriëntaals gebied. De koekoek is een broedparasiet; het vrouwtje legt haar eieren in nesten van andere vogelsoorten en laat de jongen door die andere soort uitbroeden en verzorgen.
Per broedseizoen legt een koekoekswijfje 1 tot 25 eieren, maar in elk nest wordt normaal slechts één ei gedropt. Voor het vrouwtje haar ei legt, eet ze doorgaans één of twee eieren van de waardvogel op.
Het bedrog begint bij het ei: de koekoek bouwt niet zelf een nest, maar legt zijn eieren in de nesten van andere vogels. Zo zoekt het koekoeksvrouwtje kleine vogels op die hun nest aan het bouwen zijn. Op een onbewaakt ogenblik steelt de koekoek een ei uit het nest, laat het vallen of eet het ei zelf op.
Als de koekoek roept wordt het mooi weer. Waar de zwaluw het huis siert, zal het hemelvuur voorbijgaan. Als de koekoek roept, komt er regen.
Aantal: Tussen de 6.000 en 8.000 (Dit is het aantal vrouwtjes. Aantal mannetjes is onbekend). De stand van de koekoek als broedvogel neemt al zeker sinds 1985 af.
Broeden. Broedt vanaf mei. Koekoeken leggen één of enkele eieren in de nesten van andere vogels, de waardvogels, in totaal kan dat bij zo'n 25 nesten gebeuren. Tegenwoordig vormen kleine karekiet, heggenmus, graspieper, witte en gele kwikstaart de belangrijkste 'pleegouders'.
Een Mechelse koekoek is een kip. Een bijzondere soort, door ons nog nooit in Nederland in een winkel gezien, maar in Belgie gewoon te koop. Een hele smakelijke kip ook, niet helemaal biologisch, maar zeker geen fokbatterij plofkip.
Een koekoek verstopt zich en begluurt de beoogde pleegouders. Wanneer ze een geschikt nest ontdekt heeft, wacht ze tot er een paar eieren in het nest liggen. Als niemand kijkt, gooit ze er één ei uit; het hare dumpt ze ervoor in de plaats. Het hele karwei is in tien seconden geklaard.
Eén koekoek (Selborne) is al overgestoken naar Europa en bevindt zich in Noord-Spanje. Maar alle andere vogels zijn nog in West-Afrika en bereiden zich voor op de loodzware tocht over de Sahara. Het geeft meteen aan dat de koekoeken die al wel in West-Europa en in Nederland zijn gearriveerd, echt de vroege vogels zijn.
De kwartelkoning was vroeger algemeen en stond bij boeren en buitenlui bekend onder volksnamen als spriet, grasknarser, peersneers, schriek en taepert. Inmiddels is het een zeldzame Nederlandse broedvogel van akkers en hooilanden in uiterwaarden en beekdalen.
Naast de bosuil, die vaak in februari al eieren heeft, zijn dat de kerkuil, slechtvalk, steenuil, koolmees, ijsvogel en ooievaar.
Er zijn vogelsoorten (bijvoorbeeld de koekoek), die helemaal geen nest maken en hun eieren in het nest van een ander leggen.
Koekoek heeft diverse figuurlijke betekenissen. Zoals 'iemand die vreemdgaat' maar ook 'bedrogen echtgenoot', een betekenis die berust op het verschijnsel dat de koekoek er een gewoonte van maakt haar eieren in het nest van een andere vogel te leggen.
De Vlaamse gaai en de kauw kunnen zowat alle geluiden imiteren. Er zijn niet veel vogels die het zingen van andere soorten vogels nabootsen. Een heel bekend voorbeeld van een vogel die dat kan, is de Liervogel uit Australië. Hij wordt zo genoemd omdat zijn staart de vorm heeft van een Griekse lier.
De griet is beter bekend als de grutto, de koning(in) van de weidevogels. Onze nationale vogel legt haar eieren grotendeels in april, maar zeker ook nog wel in mei. Doorgaans vier stuks, gelegd in een klein kuiltje op de grond, bij voorkeur in een polletje gras.
Het bestand van de koekoek is sterk afhankelijk van de aantallen waardvogels. In veel landen is een teruggang van de koekoek vastgesteld en hij staat als kwetsbaar op de Nederlandse Rode Lijst. De koekoek is een trekvogel die grote afstanden aflegt en bij ons in de tweede helft van april aankomt.
Het voedsel bestaat uit op de grond levende insecten(larven), regenwormen, slakjes, kleine hoeveelheden zaden en ander plantaardig materiaal.
De Koekoek valt gemakkelijk te herkennen aan zijn roep. In de vlucht lijkt hij wel wat op een kleine valk, maar uiteraard mist hij de typische gehaakte roofvogel-snavel. Koekoeken staan er om bekend dat ze hun eieren in andere nesten leggen en het opvoeden van de koekoeksjongen aan andere vogelsoorten overlaten.
Alhoewel de koekoeksklokken volledig met de hand worden gemaakt in Duitsland en enkel bestaan uit de meest duurzame materialen uit het Zwarte Woud, hoeft dat niet te betekenen dat alle koekoeksklokken onbetaalbaar zijn. Zo is de goedkoopste koekoeksklok met mechanisch uurwerk al te verkrijgen voor €157,-.
De Waardvogel is het contactblad van de NVWK wat gemaakt wordt voor en door leden. De eerste Waardvogel verschijnt in 1968 en kent daarmee een respectabel aantal jaargangen! De Waardvogel wordt vijf maal per jaar uitgegeven.
Volgens boeren worden koeien rusteloos en gaan soms liggen om een droge plek te hebben. Bijen en vlinders lijken te verdwijnen bij de bloemen, ze zoeken een plek om te schuilen tegen komende regen.
Dieren als weersvoorspellers
Nog zo'n weersvoorspeller is de zwaluw. Als ze laag boven de grond vliegen, zou dat het teken zijn dat er onweer op komst is. Vlak voor de regen komen regenwormen tevoorschijn uit hun ondergrondse gangen, terwijl bijen zich net verstoppen voor slecht weer.