Van november tot eind februari zijn de ruim drieduizend inwoners van de Noorse nederzetting verstoken van daglicht. Alleen bij volle maan fleurt Spitsbergen een beetje op in het donker. Vandaar die straatverlichting die nooit uitgaat of dimt.
Vanaf 21 maart is het op de noordpool 6 maanden lang constant dag. Vanaf 23 september valt daar de duisternis in en blijft het de volgende 6 maanden donker. Op de zuidpool gebeurt het omgekeerde. In ons voorjaar en zomer is het daar donker en vanaf 23 september breekt daar voor de volgende 6 maanden de zon door.
Svalbard, of eigenlijk Spitsbergen, is het meest noordelijk gelegen eiland van Noorwegen. Door de draaiing van de aarde om de zon is het hier in de winterperiode 84 dagen donker. De zon komt dan helemaal niet op en het is dus gewoon constant donker.
Tussen 21 maart en 23 september schijnt de zon onafgebroken op de Noordpool. Het is er dus dag en nacht licht. Op de Zuidpool heerst dan ruim 3 maanden duisternis.
De aarde draait met een gekantelde as ten opzichte van de zon, en in de zomermaanden is de Noordpool naar de zon gericht. Daarom gaat de zon voor enkele weken niet onder boven de poolcirkel. In Noorwegen is Spitsbergen de plek waar de middernachtzon het langst te zien is.
IJsland: het land van de middernachtzon
Hoewel de middernachtzon piekt in juni, is het al in mei 's nachts licht in IJsland en dat gaat door tot in augustus. Dit komt omdat IJsland vlak bij de poolcirkel ligt.
Daar zie je dat zonlicht het noorden van de planeet niet bereikt. Dit betekent dat het op 23 december de zon in Rovaniemi om 11:08 uur opkomt en om 13:23 uur ondergaat. Vanaf 6 juni is het tot en met halverwege juli 24 uur licht. Het is dus nooit 24 uur donker in Lapland maar wel 24 uur lang licht.
De middernachtzon is een natuurlijk fenomeen waarbij de zon om middernacht boven de horizon staat, en dus ook gedurende de rest van de dag en nacht. Dit fenomeen komt jaarlijks tijdens een bepaalde periode in gebieden rond en vooral ten noorden van de noordpoolcirkel voor, zoals Noord-IJsland en Noord-Scandinavië.
Op deze website kan je per dag zien hoe laat de zon ondergaat. Ik herinner me nog een weekend in december dat ik in Stockholm rond 14u30 al een foto van de ondergaande zon nam. Er is dan, midden in de winter, in dit deel van Zweden amper zo'n 7u daglicht per dag.
In het hoge noorden van Noorwegen verdwijnt de zon van november tot januari volledig onder de horizon. Maar in deze donkere tijd is er op het midden van de dag het zogeheten 'blauwe licht', een soort van schemerlicht bijna net zo indrukwekkend is als het noorderlicht.
Het stadje Utqiaġvik, voorheen bekend al Barrow, ligt in het noorden van Alaska en is tevens de meest noordelijke bewoonde plaats van Noord-Amerika. De minimumtemperatuur is er 324 dagen onder het vriespunt.
Het centrale moment daarin is de langste dag van het jaar: 21 juni. Op diverse plaatsen in Noorwegen, Zweden en Finland wordt deze dag uitbundig gevierd. In elk van de Noordelijke landen hebben ze een aparte benaming voor de langste dag en ook het vieren geschiedt soms op verschillende momenten.
Vooral in de noordelijke delen van Zweden, zoals Skellefteå, vanwege de relatieve nabijheid van de poolcirkel. Dat zorgt voor magische zomeravonden met het licht dat tot diep in de nacht doorgaat en het is een geweldige tijd om tot laat buiten te blijven, zowel in de stad als op het platteland.
Waar de stippellijn de verticale as snijdt, loopt de middelbare zon gelijk met de echte zon. Dan staat de zon in het zuiden om 12 uur. En dat gebeurt vier keer per jaar (16 april, 15 juni, 2 september en 26 december). Want België behoort strikt genomen tot de tijdzone van Greenwich.
In de zomermaanden is er in IJsland gemiddeld rond de 20 uur daglicht! De zon gaat onder rond middernacht en komt drie uur later weer op. De lange dagen en warme nachten geven je de mogelijkheid om langer op te blijven, meer te zien en meer te doen.
Yuma is een stad in het Zuiden van Arizona, aan de grens met Mexico, en telt het meeste aantal zonuren ter wereld. De zon schijnt er maar liefst 4015 uren per jaar, dat is gemiddeld elf uur per dag. In juli schijnt de zon er zelfs bijna veertien uur per dag, het dubbele van in België.
Door de noordelijke ligging van Finland varieert de daglengte enorm. In het zuiden langs de Finse golf duurt de kortste dag 6 en de langste dag 19 uur. Gedurende de nachten tussen half mei en half juli wordt het echter nergens helemaal donker.
Zweden ligt in dezelfde tijdszone als Nederland en België. De zomermaanden in Zweden staan bekend om hun vele uren daglicht, terwijl het in de wintermaanden in sommige noordelijke delen bij een schemering blijft.
Dat is afhankelijk van de breedteligging van de plaats en van het tijdstip van het jaar. In de gebieden rond de evenaar verloopt de zonsondergang het snelst. In iets meer dan twee minuten is de klus geklaard. Het gevolg is dat het in die gebieden heel snel donker wordt: het "vallen" van de nacht.
En de winnaar is: Bergen! Deze Noorse plaats krijgt jaarlijks gemiddeld maar 1187 zonuren. Dat is slechts 3 uur per dag. Het kan er wekenlang grijs zijn en ook nog eens ontzettend veel regenen.
De poolnacht vinden we alleen terug ten noorden van de Noordpoolcirkel en ten zuiden van de zuidpoolcirkel. In deze gebieden komt tijdens een groot deel van de winter de zon niet boven de horizon en blijft het vrijwel heel de dag donker.
De beste periode om het noorderlicht te zien? De maanden december tot en met februari heb je de beste kansen om het noorderlicht te zien. Vanaf eind augustus is het trouwens al mogelijk om het poollicht te zien in het noorden van Scandinavië.
Aangezien het in juni en juli niet donker wordt in Lapland (in deze periode schijnt de middernachtzon 24 uur per dag), is het daardoor in de zomer niet mogelijk om het noorderlicht waar te nemen. De periode dat het noorderlicht dus daadwerkelijk zichtbaar is strekt zich uit van augustus tot en met mei.
Daar heb je gemiddeld 300 dagen per jaar goed zicht op het Noorderlicht, of ga met een hondenslee-expeditie mee waarbij je genoeg kans hebt op de Aurora. Wanneer je de meeste kans hebt om de aurora in Groenland te aanschouwen hangt af van je locatie.