De afgelopen twee decennia is er een internationale verschuiving geweest in hoe fysieke straffen bij kinderen worden gezien. Doordat steeds meer onderzoeken de negatieve gevolgen van tikken hebben aangetoond, hebben nu alle landen in de EU - behalve Italië, Tsjechië en België - de corrigerende tik bij wet verboden.
Onder lichamelijke kindermishandeling vallen alle vormen van lichamelijk geweld tegen het kind. Bijvoorbeeld slaan, schoppen, bijten, knijpen, schudden (van een baby) of het kind laten vallen. Ook de corrigerende tik valt hieronder. Deze is in Nederland sinds 2007 bij wet verboden.
Met een pedagogische tik bedoelt men de tik die gegeven wordt: Met de bedoeling het kind te dwingen iets te doen. Als straf omdat het kind niet luistert of regels overtreden zijn. Als het de bedoeling is te voorkomen dat het kind iets 'stouts' doet.
En een rapport van UNICEF (2014) liet zien dat wereldwijd bijna acht op de tien ouders hun kinderen weleens heeft geslagen.
Kindermishandeling is elke vorm van mishandeling die voor een kind bedreigend of gewelddadig is. Dus niet alleen lichamelijk geweld, maar ook bijvoorbeeld emotionele mishandeling of verwaarlozing vallen eronder.
Het is in Nederland niet wettelijk bepaald vanaf welke leeftijd je een kind alleen thuis mag laten. In artikel 255 van het Wetboek van Strafrecht staat echter wel dat het verboden is om iemand 'tot wiens onderhoud, verpleging of verzorging' je verplicht bent 'in hulpeloze toestand' achter te laten.
Kindermishandeling gaat niet altijd om zichtbare schade, zoals blauwe plekken of brandwonden. Ook zonder dat je het ziet kan er sprake zijn van een vorm van kindermishandeling. Denk dan aan: schreeuwen, kleineren of bang maken.
Voor fysieke mishandeling is dat 53% (30% getuige), voor emotionele mishandeling 65% (54% getuige), voor fysieke verwaarlozing 37% (26% getuige) en voor emotionele verwaarlozing 56% (53% getuige) (Alink e.a. 2018).
Brunekreef zegt dat een kind onveiligheid en onvoorspelbaarheid voelt vanuit hun ouders op het moment van een tik. Daarnaast kan het hun gevoel van waardigheid aantasten, wat ook negatieve gevolgen heeft voor de mentale gezondheid op de lange termijn.
Wat zegt de wet? Als ouders je pijn doen, uitlachen of aanraken op plaatsen waar je dat niet leuk vindt, spreken we over kindermishandeling. In het Kinderrechtenverdrag staat dat je kinderen niet slecht mag behandelen.
In principe kun je de corrigerende tik uitleggen als een tik die beheerst wordt gegeven met als doel het kind iets te leren.
Alle vormen van geweld tegen een kind zijn kindermishandeling. En er is nog een vorm van geweld die ook schadelijk is voor kinderen. Als je ouders elkaar slaan, elkaar uitschelden of gemene dingen naar elkaar schreeuwen, en jij bent daar bij, dan is dat ook kindermishandeling.
Emotionele/psychische mishandeling is in Nederland (nog) niet apart strafbaar. Daders worden vooral vervolgd als het gebeurt in combinatie met fysiek of seksueel geweld. Toch biedt de wet wel aanknopingspunten om aangifte te doen.
Als je minderjarig bent, kun je niet zomaar naar de rechter stappen. 1 van je ouders of je voogd moet dit namens jou doen. In sommige situaties mag je wel zelf een verzoek indienen bij de rechtbank. Bijvoorbeeld als je na de scheiding van je ouders bepaalde familieleden niet meer mag zien.
Volgens orthopedadoog Loes Waanders is het een duidelijke zaak: slaan of een tik geven is geen oplossing. "Daarmee leert een kind niets behalve dat geweld de manier is om de ander te laten luisteren.
In 20% van de gevallen betrof het structureel geweld dat maandelijks, wekelijks of dagelijks voorkwam. In 56% van de gevallen ging het om partnergeweld: geweld dat gepleegd wordt door de (ex-)partner. Daarvan waren naar schatting circa 76.000 vrouwen en 13.000 mannen het slachtoffer.
Slachtoffers van emotionele verwaarlozing en mishandeling hebben meer moeite om veilige, gezonde en liefhebbende relaties met anderen aan te gaan en kampen met een negatiever zelfbeeld. Ze zijn extra gevoelig voor sociale dreiging, uitsluiting en afwijzing.
Bijna driekwart (73%) van de Nederlandse vrouwen is ooit seksueel geïntimideerd; dit komt neer op 4,3 miljoen vrouwen. De helft (51%) van de vrouwen in Nederland heeft in het afgelopen jaar situaties of omgevingen vermeden uit angst voor fysiek of seksueel geweld.
Psychische mishandeling (ook wel emotionele - of geestelijke mishandeling genoemd) is het stelselmatig uitschelden, treiteren, vernederen, bedreigen, kleineren, overvragen, isoleren of elk ander gedrag dat een negatieve invloed kan hebben op de emotionele ontwikkeling van een kind.
Dat geldt ook voor regelmatig schreeuwen tegen kinderen, blijkt uit diverse wetenschappelijke studies. Het kan bijvoorbeeld tot op latere leeftijd leiden tot gedragsproblemen als agressief en defensief reageren, stemmingsproblemen als depressie en cognitieve problemen zoals concentratiestoornissen.
Een bijzonder kenmerk van mannen die weglopen is dus dat ze conflicten vermijden. Ze praten niet. Dat kan, zeker als ze de vrouw als moederfiguur zien, vooral uit angst zijn: “Ik verlies het toch. “ Maar daarnaast speelt ook iets anders een rol: mannen hebben veel langer last van een conflict.
Hoe laat ze thuis moeten komen varieert, maar uit de J/M Ouders-enquête komt per leeftijdsgroep wel een grote gemene deler naar voren. Zo is één uur voor de meeste veertien- en vijftienjarigen een heel acceptabele tijd en gaan oudere tieners minstens tot twee á drie uur uit (zie tabel).
9-10 jaar: 20.00 - 20.30 uur. 11-12 jaar: 21.00 uur. 12-13 jaar: 21.00 - 21.30 uur. 14-15 jaar: 21.30 - 22.00 uur.
Gemiddeld gaat een kind tussen de 4 en 6 jaar tussen 19.00 en 19.30 uur naar bed. Voor kinderen van 11 tot 12 jaar is dit tussen 20.30 uur en 21.00 uur.
Theoretisch valt psychische mishandeling in het Wetboek van Strafrecht onder mishandeling. Maar hoe maak je psychische mishandeling aantoonbaar? In het geval van partnergeweld adviseert de politie slachtoffers om concreet bewijsmateriaal te verzamelen, in de vorm van filmpjes of tekstberichten.