Nederland haalt ruim driekwart van zijn zonnebloemolie uit Oekraïne – en die import ligt nu stil. Door de oorlog in Oekraïne ontbreken inmiddels flessen zonnebloemolie en aanverwante producten in de supermarktschappen. Producenten van levensmiddelen zoals chips en babyvoeding kampen ook met tekorten.
Zonnebloemolie is een plantaardige olie en wordt gewonnen uit de 'pitten' van de zonnebloem (Helianthus annuus). Het is een heldere, goudgele olie met een zachte smaak. Na het uitpersen van de pitten wordt het resterende meel gebruikt als veevoer.
Dat komt door de oorlog in Oekraïne, waar Nederlandse bedrijven tweederde van hun zonnebloemolie vandaan halen. Als gevolg van de schaarste raakt het zonnebloemolieschap in de supermarkt leeg. Om tekorten tegen te gaan, wordt de verkoop van zonnebloemolie in supermarkten soms beperkt.
Zo is twee derde van alle zonnebloemolie die Nederland invoert, afkomstig uit Oekraïne. Er komt nu nog wel wat ons land binnen, maar veel minder dan voorheen, zegt Frans Claassen, directeur bij MVO, de ketenorganisatie voor oliën en vetten.
Spanje en Italië zijn de tweede en derde importeurs in de EU van zonnebloemolie. Ook procentueel haalt Nederland het meest uit Oekraïne. Daarna volgen Malta (77 procent komt uit Oekraïne), Spanje (69 procent) en Frankrijk (66 procent).
Zonnebloemolie is bij ons niet te betalen", zegt Guro Kirimoo. "Voorheen reden we ervoor naar Belgie en Duitsland, maar daar betaal je 1,05 euro per fles. In Nederland is de prijs (0,79 euro) veel beter." Volgens Kirimoo is het een lucratieve business om de flessen olie in Oost-Europa vervolgens te verkopen.
Er is een tekort aan zonnebloemolie omdat de export vanuit de Oekraïne is stilgevallen. Zonnebloemolie zit in heel veel verschillende producten. Bedrijven zijn bezig om de zonnebloemolie (deels) te vervangen door andere plantaardige oliën, zoals raapzaadolie of sojaolie.
Zonnebloemolie kan gevaarlijke transvetten bevatten. Plantaardige oliën, waaronder zonnebloemolie, zijn hoog in essentiële omega-6 vetzuren waardoor de broodnodige balans tussen omega-6 en omega-3 vetzuren in het lichaam wordt verstoord.
Supermarkten gaan ertoe over om de verkoop van het aantal flessen zonnebloemolie per klant te beperken. In sommige supers is er nu al geen aanbod meer, meldt brancheorganisatie Centraal bureau Levensmiddelenhandel (CBL). De zonnebloemolie die in Nederland wordt verkocht komt voor twee derde uit Oekraïne.
"Er is nog steeds sprake van schaarste", aldus directeur Frans Claassen van MVO. "Ook is een deel van de zonnebloemolie die nu toch uit Oekraïne komt, niet bewerkt. Dat moet dan alsnog gebeuren, wat leidt tot hogere kosten. En er zijn handelaren in het gat gesprongen.
Tussen 2008 en 2014 groeide de invoer van ruwe aardolie met 13 procent en werd ook flink meer olie ingevoerd uit Irak en Nigeria. Voor de Nederlandse import zijn Noorwegen en Rusland vergelijkbare landen.
“Ongeveer dertig procent van de olie in Nederland, komt uit Rusland. We importeren ook nog olieproducten. Dus per saldo komen er ongeveer 750.000 olievaten aan olie per dag richting Nederland”, legt van Cleef uit.
Er wordt naarstig naar alternatieven gezocht. Volgens het FNLI zijn de voorraden zonnebloemolie in ons land nog goed voor zo'n vier tot zes weken en daarna is het op. Dat komt door de oorlog in Oekraïne, dat een grote producent van plantaardige olie is.
Zo heb je niet per se zonnebloemolie nodig om te frituren of te bakken. Een veelgenoemde vervanger voor zonnebloemolie is arachideolie. Deze olie wordt uit pinda's gewonnen en smaakt daar ook een beetje naar. Verder zijn raapzaadolie, koolzaadolie, olijfolie (absoluut geen extra vierge) en maisolie goede alternatieven.
Samengevat is dit de conclusie. Als je een olie of vet niet verhit, dan zijn olijf-, koolzaad-, soja-, arachide-, zonnebloem-, maïsolie en andere plantaardige oliën de betere keuzes. Dat is omdat ze vooral onverzadigde vetten bevatten en zo helpen de verzadigd vet consumptie te beperken.
Zonnebloemolie bevat duidelijk meer vitamine E dan olijfolie, wat de cellen, celwand, bloedbaan en weefsels beschermt. Ook bevat zonnebloemolie meer vitamine K, wat nodig is voor een goede bloedstolling. Olijfolie bevat dan weer meer omega 3-vetzuren, die beschermen tegen hart- en vaatziekten.
Belangrijke factoren zijn de oogst die niet (goed) lukt en het transport dat een lastige opgave is ten tijden van oorlog. "Ook de mensen in de productie zijn van groot belang voor het realiseren van zonnebloemolie", vertelt Martis aan Hart van Nederland.
In grote delen van Duitsland zijn er tekorten aan zonnebloemolie, waarvan Oekraïne en Rusland voor de oorlog de grootste leveranciers waren. Veel supermarkten en groothandels in Duitsland zijn daardoor nu slecht bevoorraad en de zonnebloemolie wordt per afnemer gerantsoeneerd, zodat er niet kan worden gehamsterd.
Supermarkten en grootgebruikers van zonnebloemolie maken zich zorgen over een dreigend tekort aan de olie. Ongeveer twee derde van de zonnebloemolie die Nederland invoert is afkomstig uit Oekraïne. Door de oorlog tussen Oekraïne en Rusland hebben supermarkten nu al minder van de olie op de schappen staan.
Tot 2 maanden na THT-datum en mogelijk langer, mits het er nog goed uitziet en de verpakking heel is.
Lidl biedt naast de Zonnebloemolie een ruime collectie producten aan. Houd de wekelijkse Lidl folder in de gaten om de beste aanbiedingen en acties te vinden. Naast Zonnebloemolie, kunt u ook de volgende aanbiedingen vinden: Ansjovisfilets in zonnebloemolie, Jumbo sardines in zonnebloemolie & aanbieding 3.
Aro Zonnebloemolie 15 x 1 liter | Makro Nederland.
Oekraïne is de grootste zonnebloemolieproducent ter wereld met een productie van 4.400.324 ton per jaar. Russische Federatie komt op de tweede plaats met 4.063.080 ton jaarlijkse productie. Oekraïne en Russische Federatie produceren samen meer dan 50% van de totale sunflower oil ter wereld.