Ruwe aardolie is Nederlands belangrijkste importproduct. Afgelopen jaar werd voor 36 miljard euro olie ingevoerd, waarvan bijna de helft afkomstig was uit Noorwegen en Rusland. Een groot deel daarvan wordt verwerkt tot geraffineerde olieproducten om te dienen als brandstof of grondstof voor wegenbouw.
Drenthe, Overijssel, Noord-Holland, Zuid-Holland, Noord-Brabant en in de Noordzee en de Waddenzee. De winning van olie is in verhouding tot de gaswinning heel bescheiden. Schoonebeek in Drenthe is het grootste olieveld op land. Ook wordt nog olie gewonnen op zee.
Aardolie ontstaat doordat de restant van eencellige organismen, zoals bijvoorbeeld plankton, naar de zeebodem zakt. Na verloop van tijd komen deze resten onder lagen van zand, grind en klei te liggen. Door een hoge druk van deze aardlagen, stijgt de temperatuur van de laag met dode organismen.
De Verenigde Staten zijn sinds 2017 het belangrijkste olieproducerende land ter wereld. Hier wordt olie geproduceerd in 32 staten en in de Amerikaanse kustwateren, waarvan het merendeel wordt geboord in Texas (41%). Het land is ook de grootste verbruiker van olie, met een totaal van 7,47 miljard vaten olie in 2019.
Bij meer dan de helft van alle landen op de wereld zit olie en/of gas in de bodem. Vaak zijn de voorraden heel klein en liggen de velden verspreid. In sommige streken komt helemaal geen olie voor, zoals in grote delen van Afrika. De grootste olievelden liggen in het Midden-Oosten en het grootste gasveld in Rusland.
Productie van aardolie. Een groot deel van de olie in Nederland bevindt zich in het Schoonebeek-veld in Drenthe. Tussen 1996 en 2011 heeft de olieproductie hier stilgelegen. Winning was niet meer rendabel, maar inmiddels weer wel.
“Ongeveer dertig procent van de olie in Nederland, komt uit Rusland. We importeren ook nog olieproducten. Dus per saldo komen er ongeveer 750.000 olievaten aan olie per dag richting Nederland”, legt van Cleef uit.
Van alle vaten ruwe olie die de Europese Unie importeert komt ongeveer een kwart uit Rusland. Het land is daarmee de grootste olieleverancier van Europa. Vorig jaar verdiende Rusland in Europa alleen al aan ruwe olie drie keer zoveel als aan gas.
Landen waar Nederland veel olie van importeert zijn onder meer Rusland, Nigeria, Irak, Saudi-Arabië en Angola. Volgens Korteweg allemaal landen die laag scoren op mensenrechten en de vrijheidsindex. "Helaas is het geografisch zo bepaald dat de meeste olie in landen zit die autocratische systemen hebben", zegt Korteweg.
Minerale brandstoffen hebben na 2003 altijd meer dan 80 procent uitgemaakt van de totale waarde van de import uit Rusland. Naast minerale brandstoffen haalt Nederland relatief veel metalen als koper en nikkel uit Rusland.
Rusland is de grootste exporteur van graan, rogge en gerst. Vooral landen in het Midden-Oosten en Afrika zijn hier sterk afhankelijk van: het graan dat bijvoorbeeld Turkije en Egypte importeren komt voor ruim 70 procent uit Rusland. Ook Oekraïne is een grote exporteur van graan, maïs en zonnebloemolie.
Gebruikt Nederland nog gas uit Rusland? Ja. Nederland gebruikt nog Russisch gas. Op dit moment kan Nederland nog niet zonder gas uit Rusland.
Venezuela heeft de grootste ruwe olievoorraad van de wereld.
Met gasprijzen die rond de 20 eurocent per kuub lagen, was de exploitatie van gas op zee nauwelijks nog rendabel. Bovendien kozen veel bedrijven die nog wel geïnteresseerd waren in gaswinning op zee liever voor velden in de territoriale wateren van Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk.
Het gasveld heet South Pars/North Dome Gas-Condensate. Wat is het precies? Inderdaad het grootste aardgasveld ter wereld, drie kilometer onder de Perzische Golf en net zo omvangrijk als de volgende top-20 bronnen in de wereld samen.
De Verenigde Staten zijn rijk aan delfstoffen. De Verenigde Staten bezitten ongeveer 20% van de kolen, 13% van de aardolie, en 24% van de aardgasreserves in de wereld. De olie wordt voornamelijk gewonnen aan de Golf van Mexico, en in de staten Alaska en Texas.
In 2018 kondigde toenmalig minister Wiebes aan dat de gaswinning in Groningen stopt in 2022. Vanaf het gasjaar 2022-2023 zou de 'back-upfunctie' van het Groningenveld ingaan.
Nederland haalt ruim driekwart van zijn zonnebloemolie uit Oekraïne – en die import ligt nu stil. Door de oorlog in Oekraïne ontbreken inmiddels flessen zonnebloemolie en aanverwante producten in de supermarktschappen. Producenten van levensmiddelen zoals chips en babyvoeding kampen ook met tekorten.
Dagelijks worden ongeveer 100 miljoen vaten olie opgepompt, zo'n 15,9 miljard liter. De VS is dankzij schalie-olie uitgegroeid tot 's werelds grootste olieproducent met 13 miljoen vaten per dag, gevolgd door Saudi-Arabië met 12 miljoen vaten. Rusland is de nummer drie met 11,3 miljoen vaten.
Die prijs bepaalt voor een groot deel hoe lang we met onze voorraden toe kunnen, vertelde Cyril Widdershoven, olie- en gasspecialist bij TNO in 2014: “Bij een olieprijs van rond 100 dollar per vat en nu bekende voorraden is de olie over circa tachtig jaar op. Dat kan twintig jaar meer of minder zijn.
84 procent van ingevoerde zonnebloemolie in 2021 kwam uit Oekraïne. In totaal werd in 2021 voor ruim 2 miljard euro aan goederen ingevoerd uit Oekraïne. Daarvan was maar liefst 1,8 miljard euro (88 procent) voor landbouwproducten. Ruwe zonnebloemolie en maïs zijn voor Nederland de belangrijkste producten uit Oekraïne.
Het gaat vooral om plantaardige fijne oliën en vetten (zonnebloemolie), maïs, oliehoudende zaden voor fijne oliën (kool- en raapzaad) en vlees en eetbaar slachtafval (pluimvee). De toename in de periode 2015-2021 was bij maïs 65 procent.
Uitvoer van gasvormig gas
Er is veel uitvoer van gasvormig aardgas vooral via België en Duitsland. Dit gas wordt verbruikt in Duitsland en België, maar ook doorgevoerd naar andere landen, al dan niet na opslag.