De kolgans verblijft 's zomers in Noord-Rusland op de toendra. In de winter trekken ze naar Denemarken en verder tot aan Bretagne. In Nederland zien we grote concentraties in het Deltagebied, Flevoland en Friesland. De kleine rietgans leeft 's zomers van hetzelfde menu als de kolgans maar dan in Finland en Lapland.
De brandgans bijvoorbeeld broedt in arctisch Rusland, Spitsbergen en Groenland. Na hun lange reis komen ze begin oktober aan in ons land. Het overig deel van de populatie overwintert in Duitsland, Schotland of Ierland. Nederland is bij uitstek een land om ganzen te kijken.
Op het hoogtepunt in de winter verblijven in Nederland tussen de 1,8 en 2 miljoen ganzen. Het overgrote deel broedt veel noordelijker op de toendra's van Nova Zembla, Spitsbergen, Scandinavië, en Siberië. Ze brengen de winter in Nederland door omdat het hier warmer is en er voldoende voedsel is.
Vliegend in de welbekende V-vorm, kunnen grote Canadese ganzen tijdens hun trek naar het zuiden een verbluffende afstand van 2400 kilometer per etmaal afleggen. Én ze kunnen ook een eeuwigheid blijven rondhangen in een parkje bij jou in de buurt.
Elke winter komen ze weer; de overwinterende ganzen. De meeste van deze ganzen broeden op de noordelijke toendra's van Noord-Europa. In Nederland verblijven midden in de winter er meer dan 2 miljoen stuks! Een gans die niet broedt in ons gebied, maar in groten getale in Waterland overwintert is de kolgans.
De natuurlijke vijand van de gans, de vos, wordt in Nederland intensief bejaagd. Vossen zijn geduchte predatoren van ganzenlegsels, kuikens en (soms) volwassen grauwe ganzen.
'Er komen constant indringers overvliegen en dan moeten die paren daarop reageren. Ze maken dan een hoop herrie om aan te geven dat het hún plek is en dat die andere ganzen moeten doorvliegen. Dat moet wel agressief overkomen en dus maakt het veel geluid', legt Majoor uit.
Communiceren in het donker
'Het is niet dat ze nu meer lawaai maken, maar het is vooral de massa', zegt Dijksterhuis. 'Ze vliegen in het donker en kunnen elkaar niet goed zien. Al kunnen vogels veel beter zien dan mensen. Ze houden contact door te gakken.
Deze ganzen zijn dus niet op trek tussen winter- en zomerverblijfplaats, maar zijn aan het forenzen tussen dagbesteding en nachtverblijf. Slaaptrek heet dat. Vogels kunnen zich oriënteren op hemellichamen. Als het bewolkt is zijn maan, planeten en sterren niet te zien, en toch vinden vogels hun weg in de nacht.
Ganzen vliegen tijdens de vogeltrek in V-formatie omdat het energie bespaart ten opzichte van het achter elkaar vliegen.
De drie dappere vogels hebben eind augustus 2009 de vlucht gemaakt van het midden van Zweden naar tropisch Afrika, dicht bij de evenaar. Daarbij legden ze 6170, 6800 en 4620 kilometer in één keer af. En dat in heel korte tijd: 72, 84 en 48 uur.
Deze ganzen leggen de 3000 km lange reis in slechts 5 dagen af. Dat ze zo snel kunnen, was een grote verrassing voor ons.
Zelfs de nachtvogels gebruiken de positie van de zon, bij zonsondergang, om zich te oriënteren. Nachtvogels maken eveneens gebruik van de sterren. Dit heeft men bewezen door vogels in een planetarium te laten vliegen en door de positie van de sterren te veranderen.
Niet alleen ganzen, maar ook vele andere trekvogels zijn inmiddels aan hun vlucht naar het zuiden begonnen. Vele soorten vogels vliegen naar Afrika, maar ook Zuid- en West-Europa zijn geliefd.
Insectenetende vogels en hun prooien gaan lager vliegen als er minder stijgende lucht is. De lucht stijgt als hij opwarmt (bijvoorbeeld doordat de aarde, nadat ze de gehele dag is opgewarmd door de zon, de onderste luchtlagen zal opwarmen).
De vogels overwinteren vooral op boerenland, meren, uiterwaarden en grote natte natuurgebieden.
Huisvesting. Ganzen zijn groepsdieren en mogen daarom nooit alleen worden gehouden. Als u niet meer dan twee dieren wilt houden kunt u kiezen uit een koppel (gans en gent) of twee ganzen (vrouwtjes). Wilt u meer dieren dan is een trio (gent met twee ganzen) een mogelijkheid.
Een mannelijke gans noemt men een ganzerik, gent of gander, een jong is een gansje of een ganzenkuiken en een vrouwelijke gans wordt met de term gans aangeduid.
toom: ganzen, kippen, eenden. troep: vogels.
Je kunt een agressieve gans kalmeren door respectvol zijn territorium te verlaten. Blijf rustig en loop langzaam achteruit weg. Doe niets dat de situatie zou kunnen doen escaleren, zoals gaan schreeuwen. Als je gewond raakt, moet je op zoek gaan naar medische hulp om de wonden te laten onderzoeken.
Hoe communiceren vogels nog? Vogels praten ook met hun gedrag, bijvoorbeeld om belagers of soortgenoten weg te houden. Denk maar aan ganzen die een alarmhouding aannemen (kop omhoog, hals smal en lang). Of een fuut die zich groot maakt, door de veren op te zetten, wanneer een belager te dicht bij het nest komt.
Ganzen zijn grote, zwaagebouwde watervogels. Ze leven overigens het meest op het land om daar gras te grazen maar op tijd even een lekker bad nemen vinden ze heerlijk. Ze kunnen vliegen maar blijven vrijwel altijd op de plek waar ze geboren zijn.
Je kan ze bijna africhten als waakhonden, zo sterk is hun territoriumgevoel. Bij wilde ganzen, zoals de grauwe gans, is agressief gedrag vaak gebonden aan het verdedigen van hun jongen. Wilde ganzen die niet in de broedperiode zitten vliegen meestal weg in een bedreigende situatie.
Vogels vliegen vaak in een V-vorm. Dat doen ze niet alleen omdat het zo leuk allitereert, maar om energie te sparen. Bij een vliegende vogel is de druk onder de vleugel hoger dan de druk erboven. Die lucht wil dus opstijgen en die stuwt de vogel omhoog.