Asielzoekers worden ondergebracht in asielzoekerscentra (AZC's). Deze AZC's worden beheerd door het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers (COA).
Tijdens de asielprocedure zitten asielzoekers in verschillende soorten locaties. Na de procedure blijven de statushouders in die locatie totdat ze een huis krijgen in een gemeente. Afgewezen asielzoekers kunnen nog een korte periode in een azc wonen om zich klaar te maken voor hun.
Na een negatieve beslissing in de asielprocedure eindigt de opvang door Centrale Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Na de beslissing door de rechtbank is de asielzoekende verplicht om Nederland te verlaten.
Een asielzoeker krijgt bij aankomst onderdak, maaltijden en zaken zoals toiletartikelen en wasmiddel. Tijdens de asielprocedure ontvangt een asielzoeker maximaal ongeveer € 60 per week voor eten, kleding en zakgeld voor andere uitgaven.
Het aantal gezinsleden dat zich herenigt met een vluchteling in Nederland is ook flink gestegen: van 3.863 in 2020 naar 10.120 in 2021. Dit betreft met name Syriërs (6.439 personen). Syrië is in 2021 ook opnieuw het herkomstland van de meeste asielzoekers, gevolgd door Afghanistan en Turkije.
Kosten individuele asielzoeker
De kosten van het COA voor het opvangen van asielzoekers in een AZC zijn gemiddeld ongeveer € 27.900 per persoon per jaar.
Er zijn op dit moment bijna 12 miljoen Oekraïners gevlucht voor de Russische invasie, aldus VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. 5,6 miljoen vluchtelingen zijn geregistreerd in andere Europese landen, waaronder Rusland. Het aantal intern ontheemden is eind juni gepeild op 6,2 miljoen.
Krijgen vluchtelingen voorrang voor een sociale huurwoning? Er is al jaren een tekort aan sociale huurwoningen in Nederland. Daarom hebben gemeenten aparte regels voor groepen die met spoed een woning nodig hebben. Vluchtelingen die het asielzoekerscentrum moeten verlaten kunnen daar ook onder vallen.
Heeft een statushouder recht op een uitkering? Ja, wanneer statushouders worden gehuisvest in een gemeente, komen ze in aanmerking voor een bijstandsuitkering. Voordat ze de 'vluchtelingenstatus' verleend krijgen, verblijven ze meestal de eerste tijd in de asielopvang.
Volwassenen ontvangen € 215 per maand extra en kinderen € 55 per maand. Vluchtelingen kunnen dit geld gebruiken voor bijvoorbeeld openbaar vervoer, familiebezoek of sport.
Afgewezen asielzoekers mogen nog maximaal 28 dagen in een regulier azc wonen om hun vertrek uit Nederland voor te bereiden. Daarna kunnen zij nog maximaal 12 weken onderdak krijgen in de vrijheidsbeperkende locatie, maar alleen als er zicht is op vertrek.
Verblijf in Nederland met ongewenstverklaring is een misdrijf. Daarop staat een gevangenisstraf van maximaal 6 maanden of een boete van maximaal € 7.600,-. Dat komt bovenop eventuele vreemdelingendetentie. Iemand met een ongewenstverklaring kan niet legaal worden.
Of heeft iemand al bescherming in een ander land? Dan wordt de asielaanvraag afgewezen. Dit gebeurt ook als iemand al een asielaanvraag in een ander EU-land heeft lopen. Als de asielaanvraag door kan gaan, dan krijgt de aanvrager een periode van rust en voorbereiding, COA zorgt voor huisvesting.
Mensen met een asielstatus krijgen eerst een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd (5 jaar). Deze vergunning wordt na 5 jaar meestal omgezet in een vergunning voor onbepaalde tijd. Behalve als er belangrijke redenen zijn om de vergunning in te trekken.
Asielzoeker in huis
Het is niet mogelijk om een asielzoeker (iemand zonder verblijfsvergunning) in huis te nemen, tenzij de asielzoeker afziet van de centrale opvang bij het COA en de bijbehorende verstrekkingen. De asielzoeker is dan zelf verantwoordelijk voor zijn basisbehoeften en verzekeringen.
De meeste landen die vluchtelingen opvangen zijn lage- en midden inkomenslanden. 83% van alle vluchtelingen wordt opgevangen in lage en midden inkomenslanden. De minst ontwikkelde landen ter wereld verleenden in 2021 asiel aan 27 procent van het totaal aantal vluchtelingen.
Werkzaamheden in asielzoekerscentrum (azc)
Dat kan maximaal 25 uur per week. Hiervoor is geen tewerkstellingsvergunning nodig. De asielzoeker ontvangt hiervoor een kleine vergoeding: € 0,56 tot € 1,10 per uur met een maximum van € 14 per week.
Asielzoekers die een verblijfsvergunning krijgen horen sinds 1 juli 2017 niet meer automatisch bij de groep die voorrang krijgt als een gemeente een huisvestingsverordening heeft.
Iedere vluchteling (volwassen/kind) ontvangt € 59,92 per week per persoon: € 46,97 euro voor voeding en € 12,95 euro voor kleding en andere persoonlijke uitgaven.
Wat de groep statushouders extra kwetsbaar maakt, is dat het overgrote deel een tijdelijk contract heeft. Uit CBS-onderzoek blijkt dat 88 procent van de statushouders die sinds 2014 in Nederland zijn gekomen een tijdelijk contract heeft.
Veel statushouders verblijven de eerste maanden nog in de asielopvang, waar zij geen uitkering ontvangen, maar leefgeld. Pas wanneer statushouders worden gehuisvest in een gemeente, komen ze in aanmerking voor een bijstandsuitkering.
Gemeenten hebben 10 weken de tijd om woonruimte te vinden. Gemiddeld duurt het momenteel langer voor ze een woning aangeboden krijgen, omdat er te weinig woningen zijn. Als de gemeente een woning heeft gevonden, hebben vergunninghouders 2 weken de tijd om te verhuizen.
Veel Oekraïners hebben wel een Oekraïense bankrekening, maar daar kunnen ze dat ook niet mee. En vaak kunnen ze daarmee ook niet betalen in onze winkels. Ook kunnen veel Oekraïners überhaupt niet bij het geld dat daarop staat, omdat er limieten op zijn gezet vanwege de oorlog.
De Marokkaans-Nederlandse gemeenschap is qua omvang, na de gemeenschap van Nederlanders zonder een migratieachtergrond en de Turks-Nederlandse gemeenschap, de grootste gemeenschap van Nederland. Volgens het CBS wonen er in 2022 in Nederland ongeveer 420.000 Marokkanen, waarvan ongeveer 60% in Nederland geboren is.