In de grote waterkringloop verdampt het water in zeeën en rivieren door de warmte van de zon. De waterdamp komt in de lucht en vormt een wolk. Als er genoeg damp in een wolk zit, gaat het regenen en valt het water weer terug op de aarde. Om drinkwater te maken, 'lenen' wij het water uit de kringloop even.
Verdamping is een natuurkundig proces waarbij een stof overgaat van de vloeibare naar de gasvormige fase. In de meteorologie bedoelen we met verdamping uitsluitend de overgang van water naar waterdamp. Op land spelen planten een belangrijke rol in dit proces. De term evapotranspiratie is daar een betere benaming.
De meeste steden voeren regenwater in aparte buizen af en op sommige plekken gaat het nog via het riool. Als het regenwater apart wordt afgevoerd, stroomt het terug naar de rivieren. Via het riool wordt het water eerst gefilterd, waarna het ook terugstroomt in de rivieren.
Ongeveer 70% van het aardoppervlak is bedekt met water. Maar water bevindt zich ook in de lucht als damp en onder de grond in watervoerende lagen als grondwater. De totale watervoorraad op aarde is 1400 miljoen km3 ( 1 m3 water is gelijk aan 1.000 liter water.)
Als beheerder van grote rivieren en meren houdt Rijkswaterstaat het waterpeil en de wateraanvoer altijd in de gaten. Bij droogte verdelen we het weinige zoete water uit de grote rivieren en meren zo goed mogelijk onder alle watergebruikers. Dit doen we via stuwen, pompgemalen en sluizen.
Kan hier het water ook opraken? Gelukkig hoeven wij ons in Nederland, ook bij een tijdelijk watertekort op tropische dagen, geen zorgen te maken over de drinkwatervoorraad. Het water dat vandaag uit de kraan komt is honderden, soms wel duizenden jaren geleden gevallen als regen.
Ook als de droogte lang duurt, is er in het algemeen geen probleem met de drinkwatervoorziening. Er zijn grote voorraden en die worden continu aangevuld. De natuur en landbouw hebben veel water nodig. Vergeleken daarmee is wat we nodig hebben voor drinkwater maar erg weinig.
Hoewel water zelf de aarde niet kan verlaten, concludeerden onderzoekers dat hydrogen (waterstof) dat wel kan en doet. Even om op te frissen: water bestaat uit waterstofmoleculen en zuurstofmoleculen, oftewel H20.
Het grondwater dat mensen gebruiken kan op veel plekken aarde opraken, zo blijkt uit een nieuwe studie. Minder dan zes procent van alle grondwatervoorraden in de bovenste twee kilometer van de aardlaag kan binnen een mensenleven weer worden aangevuld door de natuur.
Slecht 0.26% van al het water op aarde is beschikbaar voor mensen en andere organismen. Dit komt neer op ongeveer 93.000 kubieke kilometer.
Het afvoeren van hemelwater via het vuilwaterriool heeft een negatieve invloed op de goede werking van de rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi). Hemelwater, zoals regen, moet bij voorkeur lokaal in het milieu terechtkomen.
De hele periode van rijzend water, dus meteen vanaf het moment van laagwater, heet vloed. Het tijdsverschil tussen het begin van de ene vloed en het begin van de daaropvolgende vloed is gemiddeld 12 uur en 25 minuten.
Ons grondwater is van nature schoon. Het wordt opgepompt en belucht door sproeiers. Zuurstof en opgelost ijzer vormen vlokken die uit het water worden gefilterd door een zandfilter waarna het zuivere drinkwater het net in wordt gepompt.
Er is een temperatuur, waarbij heel veel moleculen tegelijkertijd de vloeistof verlaten. Deze temperatuur noemen we het kookpunt. Zo kookt water bij 100 °C. Het water verdampt.
Waarom verdampt water sneller als je het verhit? Hoe droger de lucht, hoe beter het water verdampt. Bij hogere temperatuur is er ook meer energie beschikbaar om de verdampingsenergie te leveren, mede daarom gaat dat bij hogere temperaturen sneller.
De waarde van de kubieke uitzettingscoëfficiënt gamma is niet constant op het traject van 20 tot 100 graden Celsius. Het informatieboek Binas geeft gamma=0,00021 per kelvin, maar dat geldt alleen in de buurt van 20 graden Celsius. Water is een "onregelmatig stofje". m/rho(100)=99,823/0,95810=104,20 liter.
Regenwater is relatief zuiver, maar het bevat toch veel meer bacteriën en verontreinigingen dan kraantjeswater. Daarom is ook elke vaste of tijdelijke verbinding tussen regenwater en het leidingnet voor kraantjeswater, bijvoorbeeld een kantelkraantje tussen de twee stelsels, verboden.
Grondwater stroomt heel langzaam, vaak maar enkele meters per jaar, in de richting waar het waterniveau lager is. Er zitten allerlei stoffen in die ook in de bodem voorkomen.
De eenvoudigste en goedkoopste manier om de grondwaterstand te meten is met behulp van een plopper/dompelklokje. De plopper is een hol buisje dat een “plopgeluid” maakt wanneer deze het grondwater raakt. De plopper hangt aan een meetlint, en kan bij verschillende firma's worden aangeschaft.
Ons drinkwater bestaat uit een mix van water van verschillende leeftijden. Diep onder de Veluwe bevindt zich grondwater met een ouderdom tot maar liefst 20.000 jaar. Bij Hoenderloo wordt dit door waterbedrijf Vitens opgepompt. Ook in Noord-Brabant is in de diepere aardlagen oeroud water aanwezig.
Volgens naturalisten is het eerste leven, in de vorm van eencellige bacteriën, in water ontstaan. Diep onder de grond is water gevonden dat 2 miljard jaar oud zou zijn, met sporen van organische stoffen.
Het einde van de zon
Dat gebeurt over ongeveer 5 miljard jaar, als de zon is opgebrand. Een ster die geen waterstof en helium meer heeft om aan fusie-energie te komen zal in intensiteit afnemen maar heel erg opzwellen. De zon zal naar schatting zo groot opgeblazen worden dat de aarde erdoor wordt verzwolgen.
Dus, in 2040 kunnen we nog steeds lekker, gezond en voldoende drinkwater leveren. Maar dat vraagt van ons allemaal wel goede zorg voor natuur en milieu. Van de 47 miljard liter drinkwater winnen we zeven miljard uit oppervlaktewater van de Drentsche Aa. Ruim 200.000 Groningers ontvangen dit elke dag uit de kraan.
In de zomer heeft Nederland vaker te maken met droge periodes, doordat er dan meer water verdampt dan dat er neerslag valt. Maar momenteel staat 2022 volgens het KNMI wel in de top-5 van droogste jaren sinds het begin van de metingen in 1901.
Absolute waterschaarste: jaarlijks wateraanbod per persoon minder dan 500 kubieke meter. Dat is 1.370 liter per dag. Waterschaarste: jaarlijks aanbod per persoon minder dan 1.000 kubieke meter (1 miljoen liter). Dat is 2.740 liter per dag.