Zonnebloemolie wordt gemaakt door de zaden van de Helianthus annuus plant (zonnebloem) te persen. Deze zaden worden koud geperst met een hydraulische draaipers, of expeller. Een zonnebloempit bevat 39% – 49% olie. Eén persing door de draaipers levert koudgeperste zonnebloemolie op.
Voor een euro haal je al een liter zonnebloemolie in huis. Om een liter olie te maken heb je ongeveer 2,5 kilo aan zonnebloempitten nodig.
Helianthus annuus
Deze zonnebloem is speciaal gekweekt voor de professionele productie van zonnebloemolie, maar... als sierplant gooit deze soort ook hoge ogen!
Zonnebloemolie wordt gemaakt uit zonnebloempitten. Een fles zonnebloemolie van 1 liter bevat anderhalve kilo zonnebloempitten. Een zonnebloem kan honderden zonnebloempitten geven, maar die pitjes zijn natuurlijk nog geen anderhalve kilo!
Hoe weet ik of een product niet meer goed is? De olie is ranzig, ruikt en smaakt zuur of is donker verkleurd. Bederf herken je snel door goed te kijken, ruiken of proeven.
De houdbaarheid van de meeste oliën is zes tot twaalf maanden. Geopende flessen zijn iets minder lang houdbaar dan dichte. Laat, om kwaliteitsverlies te voorkomen, een oliefles niet te lang in het licht laten staan.
Dat het rookpunt van zonnebloemolie op 227 graden Celsius zit is een voordeel ten opzichte van olijfolie. Toch wordt olijfolie verhitten aangeraden. Dit komt vooral door het feit dat zonnebloemolie relatief veel meervoudige onverzadigde vetten kent wanneer je dit vergelijkt met olijfolie.
Zonnebloemolie bevat duidelijk meer vitamine E dan olijfolie, wat de cellen, celwand, bloedbaan en weefsels beschermt. Ook bevat zonnebloemolie meer vitamine K, wat nodig is voor een goede bloedstolling. Olijfolie bevat dan weer meer omega 3-vetzuren, die beschermen tegen hart- en vaatziekten.
Hoe haal je de olie eigenlijk uit oliehoudende planten? De zonnebloempitten worden fijngemalen in de vijzel. Vervolgens wordt ofwel de ethanol ofwel het n-hexaan als organisch oplosmiddel toegevoegd. De resulterende oplossing wordt afgefiltreerd.
Elk soort noot of zaad met een oliegehalte dat hoger is dan 25% kan met de bijgeleverde instelstop geperst worden. De olie wordt koud geperst. Na enige dagen wordt de olie helder zonder dat die moet worden gefilterd.
FrankrijkIn Zuid-Frankrijk worden zonnebloemen op grote schaal geteeld. De pitten van de bloemen worden er gebruikt om zonnebloemolie uit te persen. Mangnus heeft zijn inspiratie voor zijn - zoals hij zegt - 'liefhebberij' ook uit Frankrijk gehaald.
,,We noemen een olie gezond als die rijk is aan onverzadigde vetzuren. Oliesoorten met veel verzadigde vetten sorteren we in de categorie 'ongezond'”, legt hij uit. Hij raadt aan om vooral olijfolie, koolzaadolie en sojaboonolie te gebruiken.
Tot voor kort was zonnebloemolie een van de voordeligste oliesoorten, een stuk goedkoper dan bijvoorbeeld olijfolie. Maar bijna driekwart van de zonnebloemolie in winkels hier komt uit Oekraïne. Door de oorlog stijgen de prijzen en raken de winkelschappen met zonnebloemolie leeg.
Er wordt soms gezegd dat extra vergine olijfolie en zonnebloemolie ongeschikt zijn om in te bakken, braden en frituren. Deze oliën zijn namelijk rijk aan onverzadigde vetzuren die minder goed bestand zijn tegen hoge temperaturen.
Waarom sommige oliën niet geschikt zijn voor verhitting
De stoffen die hierbij vrijkomen worden PAK's genoemd: polycyclische aromatische koolwaterstoffen en kunnen erg ongezond zijn. Oliën die hieronder vallen zijn bijvoorbeeld: extra vierge olijfolie, lijnzaadolie en walnootolie.
Om gezond te bakken kun je dus het beste vloeibaar vet gebruiken. Je kunt hierbij denken aan verschillende soorten oliën, maar bijvoorbeeld ook aan vloeibare margarine of een vloeibaar bak- en braadproduct. Er zijn verschillende typen olie verkrijgbaar in de supermarkt, zoals olijfolie, zonnebloemolie en arachideolie.
Tips voor goudgele friet/patat:
Frituur op maximaal 175 °C en tot de friet een goudgele kleur heeft. Gebruik vloeibaar, plantaardig frituurvet. Geschikt om te frituren zijn: vloeibaar frituurvet, zonnebloemolie en olijfolie (geen extra vierge).
Restjes olie of vet kun je met een vel keukenpapier uit de pan vegen. Als je dat met ongekleurd en onbedrukt keukenpapier doet, mag het papier met vet en al in de gft-bak.
U kunt frituurvet of olie inleveren bij een stadsboerderij of afvalbrengstation. Door gebruikt frituurvet gescheiden in te leveren kan er bijvoorbeeld biobrandstof van worden gemaakt.
Gebruik olie niet vaker dan 5 tot 7 keer. Houd eerder 5 keer aan. Hoe vaker je het hergebruikt, hoe viezer de olie en hoe lager de temperatuur van de olie wordt. Je product wordt dan niet of minder gaar dan je zou willen.
Doordat zonnebloemolie voornamelijk uit meervoudig onverzadigde vetten bestaat, kunnen deze gemakkelijk oxideren. Er komen dan, volgens onderzoekers vooral bij zonnebloemolie, schadelijke aldehyden vrij. Deze aldehyden kunnen het DNA beschadigen en daarmee ziektes in de hand werken.
Is zonnebloemolie gezond? Zonnebloemolie bestaat voor ongeveer negentig procent uit gezonde onverzadigde vetten. Hierdoor is zonnebloemolie gezond in vergelijking met harde bak- of braadproducten die veel ongezonde verzadigde vetten bevatten. Het eten van veel verzadigd vet verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.
Het is aan te raden gebruikte frituurolie nooit aan te vullen met nieuwe olie. Oude olie kan met zuurstof reageren en ranzig worden. Bovendien ontstaan er sneller schadelijke stoffen zoals PAK's. Als de frituurolie 5 tot 7 keer is gebruikt, is het advies de olie te vervangen.