Volgens voormalig huisarts Ted van Essen zoeken mensen graag een verklaring voor hun griep en grijpen dan terug op volkswijsheden. Maar verkoudheid en griep zijn niet het gevolg van blootstelling aan koude lucht.Het is het gevolg van een virus. Dat wordt bevestigd door de bekende viroloog Ab Osterhaus.
“Het is onzin dat je van kou of tocht op zichzelf ziek wordt” vertelt Jan Wilschut, viroloog aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Verkoudheid of griep krijg je door een virus dat je van andere mensen krijgt aangeproest.”
U kunt verkouden worden door tocht of kou.
Toch is het niet uitgesloten dat ook koude en luchtvochtigheid een rol spelen bij luchtweginfecties. Mogelijk maakt de koude onze slijmvliezen kwetsbaarder voor virussen, waardoor we sneller een infectie oppikken. Maar dan nog is er een virus nodig om verkouden te worden.
Verkoudheidsvirussen verspreiden zich gemakkelijk via vochtdruppeltjes in de uitgeademde lucht die door anderen weer worden ingeademd. Dit gebeurt vooral als mensen dicht op elkaar zitten in slecht geventileerde ruimtes (bijvoorbeeld in de bus, tram of trein, op kantoor, op school of in een kinderdagverblijf).
Tocht: niet zo onschuldig als het lijkt
Bekende gevolgen van langdurig op de tocht zitten, zijn stijve schouders of een stijve nek. Soms wordt dit toegeschreven aan een muisarm en komen mensen er later pas achter dat de werkelijke oorzaak de tochtstroom op kantoor is.
Iemand kan het virus ook via de handen doorgeven. Iemand die verkouden is, zit bijvoorbeeld aan zijn neus of doet zijn hand voor de mond om te niezen of te hoesten. Vervolgens geeft hij een ander de hand. Of hij raakt iets aan wat anderen daarna ook aanraken.
Langdurige verkoudheidsklachten worden vaak veroorzaakt door beschadigingen aan het neusslijmvlies of de luchtwegen, bijvoorbeeld door roken. Chronische verkoudheid wordt behandeld door de klachten bestrijden of door onderliggende oorzaak aan te pakken.
Een Cochrane literatuuroverzicht uit 2015 met 4 studies (758 deelnemers) besloot dat paracetamol kan helpen bij het verlichten van een verstopte neus en een loopneus, maar geen effect lijkt te hebben op andere symptomen, zoals niezen, een schorre keel, hoest en je slecht voelen.
Gelukkig zijn deze zorgen voor niks: uit onderzoek is namelijk gebleken dat je helemaal geen warme winterjas, mooie tussenjas of een zomerjas zoals een smart parka aan hoeft te hebben om wel of niet ziek te worden. Kou heeft namelijk in eerste instantie niets te maken met het feit dat je ziek wordt.
Mensen met griep zijn besmettelijk op de dag vóórdat de ziekteverschijnselen beginnen tot en met 5 dagen daarna. Mensen met verkoudheid zijn besmettelijk vanaf het moment dat de klachten ontstaan aan neus of keel. Na een paar dagen vermindert de besmettelijkheid.
Een verkoudheid duurt over het algemeen niet langer dan een week. Als de verschijnselen van verkoudheid niet na 10 dagen zijn verdwenen, is er iets anders aan de hand, bijvoorbeeld een kaakholteontsteking of een allergie.
Bij koud weer ben je vatbaarder voor een verkoudheid
Bij koud en droog weer ben je veel vatbaarder voor virussen. Tijdens het in de volksmond genoemde 'gezonde vriesweertje' drogen jouw slijmvliezen in neus en keel uit. Hierdoor kan het virus makkelijker binnendringen in jouw lichaam en klachten veroorzaken.
Door de plotselinge weersveranderingen kan er veel vocht in de lucht ontstaan. Vocht in combinatie met erg koud of warm weer kan hoofdpijn veroorzaken. Het is trouwens ook niet goed voor je gewrichten. Vooral voor mensen met reuma of artrose is vochtigheid geen pretje.
Tocht (of trek) is de benaming voor koude of frisse windstromen binnenshuis. Tocht kan ontstaan doordat ramen tegenover elkaar open staan. Het is dan feitelijk de wind die van buiten komend door het huis stroomt. Ook als de deur tussen een koud en een warm vertrek openstaat wordt tocht gevoeld.
Hoewel kou op zichzelf niet schadelijk is voor de afweer of gezondheid, bestaat in combinatie met natte kleren (door regen) het risico op onderkoeling. In plassen springen zorgt bijvoorbeeld voor natte sokken in koude laarzen, waardoor de lichaamstemperatuur kan dalen en zelfs onder de 35 graden kan komen.
Ziek worden komt niet door kou.
Om ziek worden te voorkomen kun je dus beter wat vaker je handen wassen. Ook een schone omgeving kan helpen om besmetting te voorkomen. Vraag bezoekers hun handen te wassen voor ze je baby aanraken of, wanneer ze echt grieperig zijn, een andere keer langs te komen.
Als het erg warm is, kun je de baby laten slapen in een bodysuit, zonder pyjama en in een ongecoupeerde zomerslaapzak. Zelfs in het midden van de zomer, vermijd het maken van baby-slaapshirtless, want hij kon kou vatten tijdens de nacht, omdat tijdens bepaalde fasen van de slaap de temperatuur van het lichaam daalt.
U kunt daarnaast wat doen om de klachten van griep te verlichten. Een paracetamol werkt koortsverlagend en tegen de (hoofd)pijn. U kunt ook een ontstekingsremmende pijnstiller zoals ibuprofen, diclofenac of naproxen nemen, deze werken pijnstillend, koortsverlagend en ontstekingsremmend.
Nee, zegt het RIVM: het is een momentopname. Nog steeds geldt: bij klachten blijf je thuis. Pas als je 24 uur klachtenvrij bent, mag je weer naar buiten. Hetzelfde geldt voor je huisgenoten als het gaat om benauwdheidsklachten of koorts.
's Nachts heb je weinig tot geen afleiding als bijvoorbeeld het kijken van je favoriete Netflix-serie; Liggen kan ervoor zorgen dat het slijm zich ophoopt in de achterkant van onze keel; 's Nachts drink je minder en kan snot kleveriger worden en je neus en luchtwegen verstoppen.
Heb je vaak een loopneus (alleen) in de ochtend? Dan is de kans groot dat je last hebt van huisstofmijtallergie. Zeker wanneer je loopneus gepaard gaat met andere symptomen: tranende, waterige en/of rode ogen.
Vitamine C
Vitamine C is de meest bekende weerstandsvitamine. Deze vitamine stimuleert de vorming van witte bloedcellen. Witte bloedcellen zijn een belangrijk onderdeel van ons immuunsysteem, oftewel de weerstand. Van vitamine c wordt vaak gedacht dat het een verkoudheid kan voorkomen.