Met het verwijderen van het strottenhoofd worden ook de stembanden verwijderd. Spreken zoals u voor de operatie deed is daardoor niet meer mogelijk. Wel zijn er andere mogelijkheden om geluid te kunnen maken en te spreken: stemprothese.
Praten zonder stembanden heet 'de tweede stem'. De meeste mensen kunnen na de laryngectomie opnieuw leren spreken. Met de tweede stem kunnen ze zich goed verstaanbaar maken.
Het strottenhoofd is een orgaan in de hals. Het speelt een rol bij de ademhaling, het maken van geluid en bescherming van de luchtpijp. De medische naam voor strottenhoofd is larynx.
De stemprothese zelf maakt geen geluid. Bij uitademen en het dichtmaken van het tracheostoma komt er lucht door de stemprothese. De lucht komt in het bovenste deel van de slokdarm en keelholte terecht.
Het strottenhoofd bevindt zich voor in de hals en vormt het begin van de luchtpijp. In de hals is heeft het strottenhoofd een stevig kraakbenig skelet waardoor het gemakkelijk is te voelen. Vooral bij mannen is de voorkant van het strottenhoofd (adamsappel) vaak duidelijk zichtbaar.
We doen deze operatie vooral bij grote tumoren als we verwachten dat bestraling niet goed werkt. Of als de tumor na bestraling is teruggekomen. Heel soms werkt het strottenhoofd niet meer na bestraling of chemoradiatie. Iemand kan dan niet meer ademen, praten en eten zoals voor de operatie.
Het is vaak al een opluchting wanneer de KNO-arts geen afwijkingen vindt. Door deze geruststelling verdwijnt de klacht vaak vanzelf. Dit vindt meestal geleidelijk plaats, met af en toe nog opspelen van het brokgevoel. Na enkele weken tot maanden is het definitief verdwenen.
De gemiddelde levensduur van de spraakprothese is slechts drie tot vier maanden, doordat zich op het materiaal een schadelijke biofilm vormt van bacteriën en gisten. Hierdoor gaat de prothese lekken of wordt het spreken moeilijker door een hogere weerstand.
Praten met een tracheostoma
De patiënt kan praten met behulp van een spreekklepje. Om te kunnen praten moet de cuff leeg zijn. In het spreekklepje zit een ventiel. Bij inademen kan er lucht naar binnen via het ventiel en bij uitademing zorgt het ventiel dat de lucht via de stembanden weer naar buiten gaat.
Zodra de canule met ballonnetje is gewisseld voor een canule zonder ballonnetje, kunt u praten door bij het uitademen de vinger op de canule te houden. Soms lukt praten ook als het ballonnetje leeg mag blijven.
Stress of angst kan ervoor zorgen dat je (onbewust) de spieren in de hals en keel aanspant. Dit kan een brokgevoel in de keel veroorzaken. Sommige mensen slikken heel bewust speeksel en slijm door dat gedurende de hele dag geproduceerd wordt. Door dit bewust slikken, de hele dag door, kan ook een brokgevoel ontstaan.
Normaal gezien is de klep naar boven gericht, maar bij het slikken wordt door het optrekken en naar voren verplaatsen van het strottenhoofd (waarbij zowel het tongbeen als de larynx iets omhoog gaan) het strotklepje in een passieve beweging als een deksel boven de stembanden naar beneden gevouwen, zodat voedsel en ...
Ook massage van de nek en keel spieren kan helpen om de spieren te ontspannen. Daarnaast is bewust en ontspannen gapen ook een ideale manier om de spieren in de keel los te laten. Je kunt dan voelen dat de keel zich opent waardoor er ruimte komt in het strottenhoofd.
Wat is een stemprothese? Om te kunnen spreken is er een verbinding gemaakt tussen de luchtpijp en de slokdarm. In de wand hiertussen bevindt zich de stemprothese. De stemprothese is een klein buisje (1 à 2 centimeter) van siliconenmateriaal met aan beide uiteinden een plaatje.
Door bij uitademing de canule af te sluiten met een spraakklepje of uw vinger gaat de luchtstroom weer omhoog via uw stembanden naar uw mond- keelholte, hierdoor is spraak weer mogelijk. Als u niet kunt praten adviseren wij u altijd pen en papier mee te nemen.
Een tracheotomie en een tracheostoma zijn beide manieren om buiten de normale weg van de neus, keel en het strottehoofd te ademen1. Bij een tracheotomie is dat via een snede in de hals, bij een tracheostoma via een opening in de hals waarin de luchtpijp is gehecht.
Beademing is geen behandeling op zich maar geeft de tijd om van de aandoening of verwonding te genezen. Het is nooit volledig te voorspellen hoe lang iemand kunstmatig beademd moet worden. Het kan enkele uren of dagen zijn maar er zijn ook patiënten die nooit volledig van de beademing af komen.
Er zijn verschillende redenen om een tracheostoma te plaatsen: Er wordt verwacht dat iemand langere tijd kunstmatig beademd moet gaan worden; Het ontwennen van de beademing verloopt moeizaam en duurt langer; Slijm wordt onvoldoende of niet opgehoest.
Sommige ziektes of aandoeningen zorgen ervoor dat iemand niet meer genoeg spierkracht heeft om zelfstandig te ademen. U kan dan beter ademen met behulp van een tracheacanule. Voor zorg en begeleiding bij een tracheacanule kan u naar een verpleeghuis of een revalidatiecentrum verhuizen.
Als het spreken lukt is het makkelijker om een zogenaamd spreekventiel op de buitencanule te plaatsen geplaatst, dat wil zeggen een ventiel waardoor kan worden ingeademd via de canule, maar uitgeademd langs de canule en door het venster van de canule via de larynx.
Verzorg de canule minimaal 4 keer per dag. Als u last heeft van taai slijm dan kunt u de canule vaker verzorgen. Wij adviseren u maximaal 6 keer per dag te druppelen met Nacl 0,9%. Vermijd bezigheden waarbij u in aanraking komt met grote hoeveelheden stof, extreme hitte of kou en prikkelende gassen of dampen.
Dysfagie betekent een stoornis in het slikproces. Hierbij geraakt het voedsel niet verder dan de mond of keelholte, of komt het vast te zitten in de slokdarm na het slikken. Het is niet hetzelfde als het gevoel hebben dat er een brok in de keel zit, zonder verband met voedsel of slikken.
Door een zwakke plek tussen de spieren van de slokdarmingang ontstaat een uitstulping van de slokdarmwand (divertikel) waardoor klachten kunnen ontstaan van moeilijk slikken, opgeven van doorgeslikt voedsel, borrelende geluiden aan de hals, slijm in de keel, vermagering, stinkende adem, verslikken en hoesten als u gaat ...
Bij vastzittend slijm in uw keel hebt u de neiging om het slijm weg te kuchen of uw keel te schrapen, maar dit zorgt juist voor irritatie van uw keel en uw stembanden. U krijgt daardoor opnieuw het gevoel dat er iets in uw keel zit en dat probeert u ook weer met kuchen en schrapen weg te krijgen.