Na 15 jaar actievoeren door Greenpeace kwam er in 1993 een internationaal verdrag dat het dumpen van radioactief afval in zee verbiedt. De vaten die in zee zijn gedumpt, zijn echter nooit opgeruimd en liggen nog steeds op de zeebodem.
In Nederland wordt radioactief afval bovengronds opgeslagen voor een periode van ten minste 100 jaar. Dat gebeurt bij de Centrale Opslag voor Radioactief Afval (COVRA) in speciaal daarvoor ontworpen gebouwen. Na 100 jaar opslag is een deel van het afval nog radioactief.
Verwerking laag- en middelradioactief afval
Kadavers van dierexperimenten, organisch ziekenhuis afval en radioactieve vloeistoffen worden door middel van speciale processen verwerkt, bijvoorbeeld in een verbrandingsoven. Grotere vaste delen worden verkleind in de verschrottingsinstallatie en daarna in beton verpakt.
Eén van de grootste problemen van kernenergie is het kernafval dat in de kerncentrale ontstaat. Dit afval is levensgevaarlijk en raakt pas na 240.000 jaar zijn radioactiviteit kwijt. Al die tijd blijft het afval schadelijk voor mens en milieu en moet het weggeborgen worden en bewaakt blijven.
De exploitant van de kerncentrale Borssele (EPZ) laat deze stoffen terugwinnen (dit heet 'opwerken'). Daarvoor gaat de gebruikte splijtstof naar een opwerkingsfabriek (Cap La Hague in Frankrijk). Daar worden de bruikbare bestanddelen (95%) gescheiden van radioactief afval om te kunnen worden hergebruikt.
Dit radioactieve afval wordt verwerkt in een Franse nucleaire fabriek in La Hague in Normandië. Na verwerking komt het meest radioactieve deel weer terug naar Nederland. Dit deel wordt de komende 100 jaar bovengronds opgeslagen in een tijdelijke opslagbunker in Vlissingen.
Het land met de meeste kerncentrales in Europa is Frankrijk. Daar staan 58 van de in totaal 126 Europese werkende kerncentrales. Zo'n 70 procent van de elektriciteit in Frankrijk komt uit kernenergie (2018). Onze buurlanden Duitsland en België hebben allebei 7 kerncentrales.
het falen van een kernreactor met als direct gevolg een kernsmelting, een explosie of een brand, het weglekken van radioactief afvalmateriaal uit opslagtanks, het onbedoeld vrijkomen van radioactieve materialen door onoplettendheid.
Kernrampen. Kerncentrales kunnen beschadigd raken of, zoals in Fukushima gebeurde, zelfs exploderen. De gevolgen van vrijkomende radioactieve straling kunnen catastrofaal zijn – hele landstreken kunnen voor duizenden jaren onbewoonbaar worden.
De totale hoeveelheid radioactief afval die Nederland produceert is relatief klein: nog geen duizend kubieke meter per jaar. Het gaat met name om laag- en middelradioactief afval, zoals handschoenen, laboratoriumglaswerk, kleding en injectienaalden.
Voor het beheer op korte termijn (onder andere de verwerking en de tijdelijke opslag) wordt het radioactieve afval (geconditioneerd of niet) ingedeeld in drie grote categorieën: Laagactief afval. Middelactief afval. Hoogactief afval.
De voornaamste reden waarom we ons afval nog niet naar de ruimte sturen, is dat het enorm duur is. Niemand wil zo veel geld uitgeven aan het bouwen, testen en lanceren van raketten, gewoon om afval naar de ruimte te schieten. Zeker omdat er hier op aarde (voorlopig) nog veel goedkopere oplossingen zijn voor ons afval.
Hoe lang de halveringstijd is, hangt af van de samenstelling van het atoom. Sommige zijn zo instabiel dat ze binnen een seconde vervallen. Anderen hebben een halveringstijd van miljarden jaren, zelfs langer dan het bestaan van de aarde.
Kernenergie kan een eindeloze bron van schone energie zijn. Bij het atoomsplijtproces, waaruit kernenergie ontstaat, komt netto tien tot honderd keer minder CO2 vrij dan bij energieopwekking uit fossiele brandstoffen. Dat is ongeveer evenveel als bij elektriciteitsproductie uit wind, water en zon.
Volgens een rapport van 23 december 2020 van het Nucleair Energie Agentschap (NEA) in Parijs zijn de bewezen en geschatte voorraden uranium 3,8 miljoen ton. Daar komt nog eens 2,3 miljoen ton bij op grond van redelijk betrouwbare gegevens die nog nader getoetst moeten worden.
Een vrijwel onuitputtelijke bron van energie
In de strijd tegen klimaatverandering wordt regelmatig kernenergie geopperd als alternatief voor onze fossiele verslaving. Ga maar na: als energiebron is kernenergie zo goed als onuitputtelijk en de CO2-uitstoot is vrijwel nihil.
Studies laten zien dat jij en maximaal 100.000 stadgenoten gered kunnen worden, ten minste: als je je hoofd erbij houdt en de straling laag genoeg. Het allerbelangrijkst: probeer een fall-out, ofwel radioactieve neerslag, te ontwijken.
Veel mensen denken dat de straling direct fataal is: dat is niet zo. De hitte en de schokgolf zijn het ergste aan een atoombom. De radioactiviteit is een sluipmoordenaar, maar deze is met goede medische zorg wel te overleven. Het hangt uiteraard ook af van hoe dichtbij je bij de bom was.
mensen vragen te gaan schuilen. Dit houdt in: binnen blijven of naar binnen gaan en deuren, ramen en alles wat als ventilatie werkt, sluiten.
Zo'n nucleaire winter kan er bovendien voor zorgen dat er minder planten groeien. Dit kan leiden tot voedselschaarste bij zowel mens als dier. En van al deze gevolgen zijn we niet zo gemakkelijk af. De onderzoekers voorspellen dat een nucleaire oorlog het leven op aarde voor tientallen jaren zal teisteren.
Na de klap ging de seismische schok driemaal de aarde rond. De hitte van de explosie had tot 100 kilometer verderop derdegraads brandwonden kunnen veroorzaken. Afgeworpen boven de Randstad zou dit betekend hebben dat Den Haag en Rotterdam verwoest waren.
De aarde kan een nucleaire winter tegemoet zien. Waar het dan nog het veiligst is? Op Antarctica. Niet alleen is dit continent overal mijlenver vandaan, het is ook de locatie van 's werelds eerste nucleaire wapenovereenkomst in 1959.
Rusland beschikt over 35 functionerende kernreactoren, samen goed voor een capaciteit van 27 900 MW. Ter herinnering, het Belgische nucleaire park bestaat uit 7 reactoren, goed voor een capaciteit van bijna 6 000 MW. De Russische kernreactoren zijn verdeeld over 10 sites.
Verschillende (Europese) landen doen het zonder kernenergie. Onder andere Denemarken, Oostenrijk, Ierland, Portugal en Griekenland hebben besloten om af te zien van nucleaire energie. Dat deden zij vooral onder druk van de maatschappij, maar ook omdat kernenergie voor hen geen noodzaak is.
Wetenschappers hebben bij natuurlijke concentraties uranium geen schadelijke effecten gevonden. Er kunnen bij de opname van zeer grote hoeveelheden uranium echter wel chemische effecten optreden en deze kunnen bijvoorbeeld nierziektes veroorzaken.