Een ouder kan zijn kind in zijn testament onterven. Toch kan het kind dan een deel van de erfenis van zijn ouder opeisen. Dat deel is de legitieme portie waarop het kind altijd recht heeft. De legitieme portie bestaat alleen uit geld.
Legitieme portie
U kunt uw kind niet helemaal onterven. Uw kind houdt het recht op een deel van uw erfenis. Dit deel heet de legitieme portie. Het is de helft van wat uw kind zou hebben gekregen zonder testament.
Het is in principe onmogelijk om in uw testament de reserve van uw kinderen te ontnemen. De uitzondering op de regel is de “erfrechtelijke onwaardigheid”. Dit betekent dat uw kind, zoals het woord het zegt, onwaardig is om te erven. Een kind wordt niet zomaar onwaardig om te erven.
U kunt uw kind echter nooit voor 100% onterven. Dit komt omdat een kind altijd aanspraak kan maken op de legitieme portie. Dat is de helft van het deel waar uw kind normaal gesproken ontvangt. Een testament heeft geen invloed op de legitieme portie.
Kinderen zijn zogenaamde reservataire erfgenamen. Dit wil zeggen dat zij altijd recht hebben op een bepaald deel van de nalatenschap van hun ouders. Je kan ze dus niet onterven, maar het is wel mogelijk om het ene kind meer te geven dan het andere.
In Nederland is het niet mogelijk een kind compleet te onterven. De wet bepaalt dat een kind altijd recht blijft houden op een klein deel. Dat deel noemen we de wettelijke portie of legitieme portie. De wet bepaalt dat deze portie gelijk is aan de helft van wat het kind had geërfd zonder testament.
De wetgever gaat ervan uit dat ouders, in principe, niet de bedoeling hebben om één kind ten opzichte van de andere kinderen te bevoordelen. Daarom wordt een schenking aan een kind vermoed een “schenking op voorschot” van erfenis te zijn.
Een onterfd kind heeft geen recht op goederen, maar alleen op geld. Het onterfde kind heeft dus geen recht op het huis of de inboedel.
Wat je te veel hebt geschonken of via een testament hebt nagelaten aan je andere kinderen, wordt dan gekortwiekt zodat het benadeelde kind zijn minimum erfdeel kan krijgen. Met andere woorden: je kan een kind niet volledig onterven… tenzij hij of zij daar zelf geen graten in ziet.
Uit recent onderzoek in opdracht van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie blijkt dat een misdrijf van het kind tegen een ouder de belangrijkste reden voor onterving is. Ook verslaving en een verstoorde relatie kunnen voor ouders redenen zijn om een kind uit hun testament te schrappen.
Hoeveel ieder kind individueel krijgt, hangt af van het aantal kinderen: zijn er twee kinderen, dan krijgen ze elk minimaal 1/4de van de nalatenschap. Zijn er vier kinderen, dan krijgen ze 1/8ste.
Het kindsdeel is het deel van de erfenis dat volgens de wet naar het kind gaat als een van de ouders overlijdt en er geen testament is. Wanneer de andere ouder nog in leven is, krijgt hij of zij de hele erfenis.
Iedereen die belang heeft bij een erfenis kan een testament aanvechten. Het beste doet u dit met een advocaat die gespecialiseerd is in erfrecht. Hij of zij kan u helpen om het testament nietig te laten verklaren.
Als u als kind bent onterfd, hebt u geen recht op een kindsdeel. U hebt (mogelijk) wel recht op uw legitieme portie. Deze twee termen worden in de praktijk veelal op één lijn met elkaar gesteld, terwijl dit twee verschillende rechten betreft.
Als onterfde echtgenoot heeft u inderdaad geen rechten meer, ook niet op een legitieme portie. Als onterfd kind heeft u wel rechten: Recht op inzage in de financiën van de overledene. Recht op de legitieme portie.
Bij een handgift of bij een onrechtstreekse schenking zoals een bankgift (een overschrijving van geld) of een gift aan een goed doel moet de ontvanger van de schenking geen schenkingsrechten betalen. Maar pas op: als de schenker binnen drie jaar na de schenking overlijdt, wordt de schenking bij de nalatenschap geteld.
Het verwerpen van een erfenis gaat via de rechtbank. Je moet hiervoor een schriftelijke verklaring afleggen bij de rechtbank. Dat kost ongeveer 134 euro (2022).
Als je bent onterfd, heb je alleen recht op inzage van het onderdeel van het testament waarbij je een belang hebt. Dat is dus meestal alleen het onderdeel waaruit blijkt dat je bent onterfd.
U kunt uw echtgenoot en uw kinderen in een testament onterven. Uw kinderen hebben wel een speciale positie in het erfrecht. Zo hebben zij altijd recht op een bepaald deel van de erfenis van hun ouders.
Je kan je kindsdeel opeisen bij alle erfgenamen. Soms is er iemand aangewezen als executeur of gevolmachtigde. Dan moet je bij die persoon zijn. Maar dat moeten de andere erfgenamen je dan vertellen.
Over de nalatenschap moet je namelijk in de meeste gevallen belasting afdragen. Daarna moeten alle rekeningen betaald worden, bijvoorbeeld voor de notaris, de executeur en eventuele rechtbankkosten. Het geld dat overblijft, wordt vervolgens uitbetaald aan de erfgenamen.
Doordat u schenkt, wordt uw erfenis kleiner. En daardoor betalen uw erfgenamen na uw overlijden minder erfbelasting. Zorg wel dat de schenking onder de jaarlijkse vrijstelling blijft, anders moet de ontvanger schenkbelasting betalen.
8. Kan ik mijn woning aan mijn kind schenken? Ja, je kan de woning schenken aan jouw kind, of een deel daarvan. Er zijn forse vrijstellingen mogelijk als het kind zelf in de woning gaat wonen.