Chronische stress (een langdurige stressreactie) is een bedreiging voor de gezondheid, en ook voor het gewicht. Het leidt tot een voortdurend verhoogde vrijstelling van stresshormonen. Deze stresshormonen, en dan hoofdzakelijk cortisol, kunnen een rol spelen bij overgewicht.
Gewichtsverlies door stress
Je stofwisseling versnelt. Door het cortisol en de verhoogde adrenaline in je lichaam word je stofwisseling versnelt en gaat je hartslag omhoog. Hierdoor kan je meer calorieën verbranden. Je hebt geen eetlust.
Gewichtstoename door stress
Gewichtstoename in stressvolle perioden komt meestal doordat er bewust en onbewust meer of ongezonder gegeten wordt als uiting om met stress om te gaan. Het stresshormoon cortisol zorgt ervoor dat suiker (glucose) in het lichaam vrijkomt en wordt afgegeven aan het bloed.
Bij acute stress maakt het lichaam een stofje aan waarbij de eetlust even wegvalt. Het cortisolniveau gaat omhoog en als het langdurig hoog blijft, geeft dat trek in suikerrijke en vette voeding met veel calorieën, zoals patat en een reep chocolade. Dat kan zorgen voor obesitas.
Niet-verbruikte energie die vrijgekomen is bij stress, wordt dus opgeslagen als vet. Ook wat je eet tijdens stressmomenten, wordt grotendeels opgeslagen als vet. Zo kun je door stress een buikje krijgen. Een klein beetje buikvet is niet erg, maar veel buikvet vergroot de kans op diabetes en hart- en vaatziekten.
Cortisol, het antistresshormoon, wordt geassocieerd met het vet op de buik. Als dit hormoon in hoge mate aanwezig in het lichaam, worden alle vetreserves verbrand voor die rond de buik wordt aangesproken. Dit hormoon kan ook beïnvloed worden door bepaalde voeding of veranderingen in levensstijl.
Het is aangetoond dat consumptie van voldoende omega 3 (EPA/DHA) vetzuren zorgt voor een verlaging van de hoeveelheid cortisol in je lichaam. Bij een hoog cortisol is gezonde voeding dus en dat je voeding voldoende omega 3 vetzuren bevat. Je kunt een visolie supplement nemen om hiervan voldoende binnen te krijgen.
Nee, je kunt niet zwaarder worden als je minder en gezonder eet. Als je minder energie via eten en drinken binnenkrijgt dan je verbruikt, val je altijd af.
Onbedoeld gewichtsverlies is een vermindering van ten minste 5 à 10% van het lichaamsgewicht in minder dan 6 maanden tijd. Dat kan verschillende oorzaken hebben, hoewel er bij een op vier geen verklaring wordt gevonden.
Loop je op een gemiddelde wandelsnelheid van vijf kilometer per uur – dat is stevig wandelen, dus niet rustig – dan verbrand je al snel vier calorieën per kilogram lichaamsgewicht. Iemand van 60 kilogram kan na een uur dus maar liefst 240 calorieën afstrepen. Dat staat gelijk aan een roze koek of een saucijzenbroodje.
Veel water drinken en verder hetzelfde blijven eten en drinken, helpt niets. Water is wel een goede keuze om frisdrank en vruchtendranken mee te vervangen. Dat scheelt calorieën en draagt daardoor bij aan afvallen.
Heb je het idee dat je cortisolwaarde (te) hoog ligt? Neem dan contact op met je huisarts, die kan je verder helpen bij het onderzoeken van je cortisolwaarde. Er bestaan ook thuistests, waarmee je zelf de waarde van je cortisol kunt meten.
In vele onderzoeken is geconcludeerd dat vitamine C leidt tot afname van de stressreacties in je lichaam. Vitamine C doet namelijk de hoeveelheid cortisol in je bloed na een stressreactie sneller dalen.
Te veel cafeïne (in koffie, cola en energiedranken) en andere stimulerende stoffen als theïne (in zwarte en groene thee) stimuleren de aanmaak van cortisol in de bijnieren.
Stress is meetbaar
Chronische stress kan biologisch gemeten en aangetoond worden. Via een bloedname kunnen bepaalde bloedmarkers (vb cortisol) opgespoord worden, Microscopisch onderzoek van hersenweefsel kan duidelijk schade aantonen aan de verbindingen tussen de hersencellen (dendritische schade).
Stress kan leiden tot psychische klachten zoals slaapproblemen en moeheid, somberheid en psychose. Ook kan je last krijgen van lichamelijke klachten, zoals hartkloppingen, een gejaagd gevoel, een hoge bloeddruk en veel zweten. Dit zijn signalen dat de stress te veel wordt of te lang duurt.
Tijdens een acute stresssituatie worden er door het lichaam stresshormonen aangemaakt. Ze stimuleren reflexen, ze verhogen de hartslag en de bloeddruk, en ze zorgen ervoor dat er extra energie vrijkomt in de spieren zodat je op de situatie kan reageren door te 'vluchten' of te 'vechten'.
Stress en de buik
Dit zorgt voor een verhoogde hartslag, meer adrenaline en een sneller reactievermogen. Dit heeft wel als gevolg dat er minder bloed naar de darmen gaat. De darmfuncties worden hierdoor vertraagd. Dit kan leiden tot verschillende darmklachten, zoals maagpijn, verstopping en een opgeblazen buik.
De kleinste taken zijn al te veel gevraagd en dat kan zorgen voor gevoelens van falen. Als je een burn-out hebt, dan heb je vaak ook veel klachten die voorkomen bij een depressie. Zo voel je je vaak somber, lusteloos en heb je last van schuldgevoelens. De ziektebeelden zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden.
Een opgezette buik kan gepaard gaan met buikpijn of andere maag- of darmklachten. Kenmerkend aan een opgezette buik is hetgeen waar dit symptoom zijn naam aan ontleent: je voelt en ziet daadwerkelijk dat je buik is opgezet. Hij is boller en staat strakker dan normaal. Bewegen, aanraken of zitten kan ongemakkelijk zijn.