Net als veel bouwmaterialen is het minder goed bestand tegen vocht. Van nature vormt zich op mergel een zogenaamde sinterhuid. Die beschermt de steen tegen wateropname maar verdwijnt snel bij het reinigen of bewerken ervan.
Hoewel er verschillende definities bestaan, wordt in Nederland de regel gehanteerd dat mergel een gesteente is dat voor 25-75% uit kalk bestaat en voor het restant uit klei. Door het grote gehalte aan kleimineralen kan mergel niet zo goed cementeren als kalksteen, waardoor het gemakkelijker erodeert.
De Sint-Pietersberg is al eeuwenlang in gebruik als mergelgroeve. De mergel dient in de loop der tijd verschillende doelen: voor landbouw en als bouwmateriaal. De gangen in de groeve zijn ook multifunctioneel: als schildersdoek, als kluis en tegenwoordig als toeristische trekpleister.
Diep in de subtropische krijtzee
Tegenwoordig loop je zelfs over een oeroude zeebodem die voor een groot deel bestaat uit 'mergel', een bijzonder geel kalkgesteente dat tekenend is voor deze regio. Dit gele goud heeft Zuid-Limburg te danken aan de miljoenen achtergebleven kalkskeletjes van kleine zeediertjes.
Mergel is een gesteente dat bestaat uit 98% koolzure kalk en 2% zand.
Mergel is tussen 67 en 65 miljoen jaar geleden ontstaan in de periode van het Boven-Krijt. In dit tijdperk was Zuid-Limburg overspoeld door een ondiepe tropische zee, waarin ontelbare planten en dieren leefden.
Mergel die rijk is aan calciet (35-65%) wordt kalkmergel genoemd. Het grote verschil met kalksteen zit 'm in het veel hogere gehalte aan kleimineralen van kalkmergel, wat onder andere gunstig is voor de watervasthoudcapaciteit.
Mergel bevat geen zand. De Limburgse benaming "mergel" komt waarschijnlijk van het Latijnse "marga".
Mergelwit G0. 05.85 is een creme kleur die veel gebruikt wordt op kozijnen en gevelbetimmeringen, in combinatie met een donkere kleur bijvoorbeeld de Grachtengroen Q0.
De winning gebeurt: in dagbouw: de grond die zich boven de kalksteen bevindt wordt eerst weggegraven en vervolgens wordt de kalksteen afgegraven. ondergronds: de mergel wordt over het algemeen uitgezaagd (gebroken) of vroeger met springstof losgeschoten. Dat wat achterblijft is een gangenstelsel.
MergelRijk bestaat sinds 2014!
Het gangenstelsel van MergelRijk is wel al ruim 250 jaar oud. Hieronder volgen daarom 10 veelgestelde vragen over de MergelRijk en de Mergelgrotten van Valkenburg met natuurlijk de antwoorden.
Mergel is een zogeheten sedimentair gesteente. Dat is gesteente dat ontstaat wanneer mineralen en andere deeltjes die zijn opgelost in water, neerslaan op de bodem. Zulke sedimentaire gesteentes worden om die reden ook wel afzettingsgesteente genoemd.
Tijdens het Laat-Krijt, 70 tot 65,5 miljoen jaar geleden, waren Zuid-Limburg en een groot gebied eromheen bedekt door een ondiepe tropische zee. Wie een indruk wil krijgen van hoe het er toen uitzag, kan het beste een duik nemen in de Altlantische Oceaan rond de Bahama's.
Mergel is een natuursteen die in de laatste periode van het Krijt (bv. het Maastrichtien) in een ondiepe zee werd afgezet als een laag kalksteen. Mergel is een sedimentair gesteente (afzettingsgesteente). Afhankelijk van de locatie bevat de mergel een andere verhouding van kalk met klei, leem of zand.
De Vaalserberg is de belangrijkste toeristische trekpleister van de gemeente Vaals. Bovenop de Vaalserberg vindt u namelijk, op 322 meter boven NAP, het hoogste punt van Nederland.
De grotten van Maastricht zijn eigenlijk geen natuurlijk fenomeen. Zo'n 800 jaar geleden begon men in Limburg met het winnen van mergel (zand- en kalksteen). Zo ontstond er een gigantisch netwerk uit een een 250-tal gangen in Maastricht en Valkenburg. In totaal zijn de grotten honderden kilometers lang.
Grote stukken zandsteen worden voornamelijk in de Maasterrassen in Limburg gevonden vanwege de in de Ardennen goed ontsloten Carbonische en Devonische zandstenen en in Twente en de Achterhoek vanwege de grote voorkomens van Bentheimer en Gildehauser zandsteen net over de Duitse grens.
Ondergrondse mergelgroeve onder de Sibberberg, enkele tientallen meters onder het aardoppervlak.
In kalksteen zijn soms lagen of knollen (concreties) van vuursteen te vinden, een harde donkergrijze tot bruine steen met een typische schelpvormige manier van breken. Vuursteen is een secundair product dat bij de vorming van kalksteen ontstaat en bestaat uit cryptokristallijne kwarts (SiO2).
Kalksteen wordt veel gebruikt tijdens de productie van bouwmaterialen. Portlandklinker, de belangrijkste grondstof voor portlandcement, bestaat voor ongeveer 70% uit kalksteen. Kalksteen wordt ook gebruikt in de hoogovens bij de productie van staal, om onzuiverheden als silica te kunnen verwijderen.
Er zijn in Nederland verschillende grotten. Veel daarvan bevinden zich in Limburg. Daar vind je onder andere de volgende mergelgrotten: Maastricht Underground, Steenkolenmijn Valkenburg, Cauberg Cavern (Gemeentegrot Maastricht) en De Fluweelengrot Valkenburg.
De grotten in Limburg – overigens eigenlijk groeven in plaats van grotten – zijn ontstaan door toedoen van de mens. Het waren namelijk de mensen die kalksteenblokken (mergelblokken) uit de grond haalden. Dit werd blokbreken genoemd. Met de blokken kalksteen werden allerlei bouwwerken geconstrueerd.
De Zuid-Limburgse heuvels zijn ontstaan in de zogenoemde IJstijden, 1,5 miljoen tot 10.000 jaar geleden. Door de werking van het aanwezige ijs werd de bodem vanuit het binnenste van de aarde omhooggestuwd. Verder zijn vooral de rivieren en beken belangrijk geweest voor de vorming van de glooiingen in Zuid-Limburg.