De eerste tekenen van schizofrenie verschijnen meestal in de adolescentie of de jonge volwassenheid. Dit is voor veel mensen ook een stressvolle periode. Maar schizofrenie kan zich ook op latere leeftijd openbaren. Bij vrouwen komen de eerste verschijnselen gemiddeld op een hogere leeftijd dan bij mannen.
Het gebeurt heel weinig dat bij mensen op late leeftijd schizofrenie wordt geconstateerd. Ze hebben meestal al een lange periode achter de rug met terugkerende psychosen en functioneren niet zoals gezonde mensen van dezelfde leeftijd.
Als je geen familieleden met schizofrenie hebt is die kans maar 1%. Maar erfelijkheid is niet het enige. Wat er in je omgeving gebeurt speelt namelijk ook een rol. Als je aanleg voor schizofrenie hebt, wordt een psychose vaak uitgelokt door iets wat in de omgeving gebeurt.
Schizofrenie openbaart zich vaak voor het eerst in de leeftijd van 16-25 jaar, de adolescentenleeftijd. Bij schizofrenie spreekt men over positieve en negatieve symptomen. Bij de positieve symptomen gaat het om psychotische verschijnselen als hallucinaties, wanen en verward denken.
Als je een schizofrene stoornis hebt, maak je vaak een verwarde indruk. Je bent bijvoorbeeld angstig, je hoort stemmen of je hebt last van hallucinaties. Hierdoor zeg je of doe je dingen die voor buitenstaanders onbegrijpelijk zijn. De stoornis begint meestal tussen het 16e en 30e levensjaar.
Is schizofrenie zichtbaar in de hersenscan? 'Schizofrenie is een label, dat zegt nog niets over wat er in de hersenen gebeurt. De variatie onder patiënten met deze diagnose is groot en de oorzaak is niet in een bepaald hersengebied of gen* te vinden.
Ze kunnen schreeuwen of heel zachtjes praten. Ze kunnen een paar woorden zeggen of urenlang doorpraten. Sommige mensen hebben de ervaring dat ze met hun stemmen gesprekken kunnen hebben, anderen niet. Bij sommige mensen zeggen de stemmen fijne dingen, bij anderen juist nare.
Een psychose begint vaak met niet-specifieke klachten. Iemand verandert bijvoorbeeld in zijn gedrag, lijkt niet langer geïnteresseerd in sociale contacten en wordt minder actief. Vervolgens wordt hij bijvoorbeeld achterdochtig, hoort stemmen, hallucineert en kan niet meer helder denken.
Schizofrenie is een ziekte van de hersenen…die niet te genezen is…. er is sprake van een verstoring van de activiteit van bepaalde gebieden in de hersenen. Dit uit zich in een verstoord evenwicht tussen stoffen, die nodig zijn voor de werking van de zenuwcellen.
Positieve symptomen zijn wanen en hallucinaties. Negatieve symptomen zijn dingen die iemand mist zoals energie, initiatief en inspiratie. Cognitieve symptomen zijn problemen met denken, geheugen, plannen en het organiseren van werkzaamheden. Daarnaast kan ook sprake zijn van vervlakte of inadequate emoties.
Iedereen kan een psychose krijgen.
Ook met intelligentie of opleiding heeft een psychose niets te maken. De belangrijkste factoren die bepalen of iemand een psychose krijgt, zijn aanleg (in de genen) en stress.
Gemiddeld krijgt iets minder dan 1% van de bevolking de diagnose schizofrenie. In Nederland gaat het om circa 130.000 mensen. Het moge duidelijk zijn dat deze mensen niet allemaal gevaarlijk zijn. Integendeel, mensen met schizofrenie zijn vaker slachtoffer dan dader van moord en geweld.
Wat is het? Schizofrenie is een ernstige en chronische psychiatrische aandoening die wordt gekenmerkt door langdurige of terugkerende psychoses. Een psychose is een toestand waarbij een persoon het normale contact met de werkelijkheid verliest. Schizofrenie heeft vaak een veranderlijk verloop.
U kunt heel angstig of somber zijn van de belevingen die u ervaart en het feit dat anderen u niet begrijpen of zeggen dat uw belevingen niet kloppen. Hierdoor gaat u zich vaak isoleren en contacten mijden. Verder kan u zichzelf of uw woonomgeving verwaarlozen. Hulp weert u vaak af.
Volgens een internationale consensus (Howard et al., 2000) spreekt men bij ontstaan tussen het 40e en 60e levensjaar van late-onset-schizofrenie. Negatieve symptomen en cognitieve disfuncties lijken hier minder ernstig dan bij eerder ontstane vormen van schizofrenie.
Er zijn een aantal voortekenen die kunnen wijzen op een psychose: verwardheid, ander gedrag, hallucinaties en waanbeelden. Maar het kan dat er wat anders aan de hand is. Vroege symptomen en kunnen ook wijzen op een depressie of angst.
Je ziet dingen en/of personen die er in werkelijkheid niet zijn. Kleuren kunnen veranderen, vormen en voorwerpen nemen een andere vorm aan. In extreme gevallen ziet iemand beelden of schimmen die er helemaal niet zijn. Geuren ruiken.
Een psychose zonder medicatie kan binnen een week weg zijn of een jaar of langer aanhouden. Er is geen precies antwoord op te geven, behalve dat je ook zonder medicatie uit de psychose kan komen. Het is over het algemeen niet zinvol om iemand te proberen overtuigen dat anderen zijn ideeën niet hebben.
Stemmen horen kan voorkomen bij neurologische aandoeningen, zoals multiple sclerose, een tumor of ontstekingen van de hersenen, bepaalde vormen van dementie en bij de ziekte van Parkinson. Bij epilepsie kan stemmen horen soms een van de weinige symptomen zijn. Epilepsie is een soort kortsluiting in de hersenen.
Stemmen horen in je hoofd komt regelmatig voor. Voor de stemmenhoorder bestaan de stemmen echt maar anderen horen ze niet. Dit wordt hallucineren of auditieve hallucinatie genoemd. 'Stemmen horen' wordt ook vaak in één adem genoemd met schizofrenie.
Een psychose duurt meestal enkele dagen tot enkele maanden. Ongeveer 2 tot 3 van de 100 mensen heeft ooit in zijn leven een psychose. Een psychose komt vaker op jong-volwassen leeftijd voor. Sommige mensen krijgen één keer een psychose, anderen vaker.
Patiënten met schizofrenie kunnen een arbeidsongeschiktheidsuitkering bij het UWV aanvragen. Mensen zonder arbeidverleden kunnen een beroep doen op de Wajong als zij voor hun 17e levensjaar of tijdens hun studie arbeidsongeschikt zijn geworden.
Schizofrenie is een multifactoriële aandoening: zowel genetische als omgevingsfactoren spelen een rol bij het ontstaan. Schizofrenie is naar schatting voor 60-80% erfelijk bepaald. (zie ook de achtergrondinformatie over psychiatrische aandoeningen.)