In het slechtste geval kan het koude water zelfs leiden tot een hartstilstand, een beroerte of bewusteloosheid doordat de hersenen minder doorbloed worden.
Als het koud is, reageert ons lichaam daarop door de bloedvaten die net onder het oppervlak van de huid liggen, samen te laten trekken. Hierdoor neemt de bloeddruk toe. Ook kunnen mensen gaan huiveren en kan het hart sneller gaan kloppen, waardoor de stofwisseling sneller gaat en de lichaamstemperatuur stijgt.
In principe is koud douchen niet gevaarlijk, tenzij je hartproblemen hebt. Overleg dan altijd eerst even met je (huis)arts voordat je gaat experimenteren met koud douchen. Wanneer je hartproblemen hebt, kan de 'klap' die de koude douche je geeft, gevaarlijk zijn.
Het lichaam van iemand die in koud water valt reageert op de plotselinge temperatuurdaling. Intense kou zorgt voor een schokeffect op bloedsomloop, hart, longen en darmen. Snelle toename van de ademhaling kan op haar beurt aanleiding geven tot een paniekreactie en tot inname van water.
Verschillende studies geven aan dat het nemen van een koud bad het herstel kan bevorderen. De onderdompeling in water van 10 – 15 graden Celsius voor 5-15 minuten blijkt hierbij het meest effectief [1]. Een meer recente meta-analyse concludeert ook dat er een mogelijk positief effect is op de te ervaren spierpijn [3].
Douche alleen 's ochtends koud, 's avonds verhindert koud douchen de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. De meesten zullen er de voorkeur aangeven om te beginnen met een warme douche. Gooi vervolgens in één keer de temperatuur naar (ijs)koud. Zo is het (positieve) effect het grootst.
Voor je gezondheid is het het beste om zo'n 1 à 2 keer per week te douchen. “De meeste mensen douchen veel te vaak. Jouw lichaam is van nature een goed geoliede machine”, zegt universitair docent dermatologie Brandon Mitchell. “Een dagelijkse douche is echt niet nodig.”
Controleer de temperatuur van het water. Ga niet zwemmen bij een watertemperatuur onder de 15 graden en gebruik tot en met 18 graden altijd een wetsuit en badmuts. Zwem samen met een andere persoon en gebruik een saferswimmer zwemboei.
Het kan weleens gebeuren dat het water zo koud is dat je lichaam te maken krijgt met een cold shock. Kortom: een enorme kou zorgt voor een schokeffect op je bloedsomloop, hart, longen en darmen. Je lichaam schrikt zich rot van het extreme temperatuurverschil en wil dit zo snel mogelijk herstellen.
"Cold shock" en spierkramp
Het plotse koude water veroorzaakt dan een "shock effect" en daardoor ga je ongecontroleerd inademen. Als je dan vervolgens onder water bent, kun je veel water binnenkrijgen. Je lichaam kan door de koude ook in een kramp schieten, waardoor het onmogelijk wordt om te bewegen.
De gezondheidseffecten gebeuren al in de eerste 30 tot 60 seconden. Als je meer ervaren bent kan je het opbouwen tot 1, maximaal 2 minuten . Kou kan namelijk ook energie kosten. Bij te lang onder de koude douche staan warm je erna niet goed op.
Het koude water zorgt ervoor dat de bloedvaten vernauwen. Dit betekent dat er in dezelfde tijd meer bloed door de aderen wordt gepompt en hierdoor het bloed efficiënter wordt gebruikt. De bloedcirculatie verbetert daardoor. De bloeddruk wordt wel iets hoger, maar je aderen worden hierdoor wel sterker.
Zwemmers in koud water hebben een aanzienlijk kleinere kans op ziektes én zijn veel beter bestand tegen stress. Rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes vermeerderen bovendien direct na een korte blootstelling aan koud water.
Als de lucht koud en droog is, haal je meer en dieper adem en verliest je lichaam meer warmte en dus energie. Daarnaast wordt je hartslag lager in de kou. Dit komt omdat het minder bloed richting de huid en ledematen pompt.
Met een wetsuit aan in koud water hoeft je lichaam minder hard te werken tegen de kou en zal ook je hersteltijd korter zijn. Voor zwemsessies in écht koud water zou je ook nog speciale neopreen accessoires kunnen dragen. Denk aan sokken en handschoenen zodat ook je handen en voeten warm worden gehouden.
Je bloeddruk verandert per seizoen: als het koud is wordt je bloeddruk hoger, als het warm is wordt hij lager. Als het warm is verwijden onze bloedvaten om ons af te koelen, wat een lagere bloeddruk veroorzaakt, terwijl ze bij koud weer juist samentrekken om ons warm te houden en zo je bloeddruk omhoog werken.
In het algemeen geldt dat je 1 minuut per graad Celsius watertemperatuur in het water kan blijven. Als het water twee graden is, kun je volgens die regel maximaal 2 minuten zwemmen. Niet iedereen is hetzelfde, dus luister vooral ook naar je lichaam en verlaat het water eerder als dat nodig is.
Je immuunsysteem versterkt
De mensen die koud douchten meldden zich minder vaak ziek voor hun werk en als ze dat wel deden, waren ze sneller weer beter. De onderzoekers concludeerden dat koude douches het immuunsysteem versterkt, waardoor je minder vatbaar bent voor virussen.
Het zorgt voor een glowing skin en glanzend haar
Warm water kan je huid uitdrogen. Koud douchen is daarom de beste manier om je huid gezond te houden. Je krijgt er ook een frisse blos van op je gezicht. Koud afdouchen zorgt er ook voor dat je haarschubben sluiten na het wassen.
Ziek word je van virussen
Een griepje, een verkoudheid: ziek worden we van een virus of een bacterie. Niet omdat we in een badpak in de regen aan de waterkant staan. Sterker: als je regelmatig in koud water gaat zwemmen, ben je minder vatbaar voor griepjes en verkoudheid.
Bouw dan langzaam op totdat je langer in het water kan blijven. De stelregel die vaak wordt gehanteerd is 1 minuut dippen per graden Celsius.
Omkleedponcho, ideaal om warm te blijven na openwater zwemmen. Maar ook kramp of onderkoeling zijn risico's van nu. Dus ondanks dat het super verleidelijk is, kunnen zwembadzwemmers toch echt beter nog even wachten tot het water minimaal 12 of 15 graden is. Ook met wetsuit.
Was daarom 2 of 3 keer per week je oksels met een beetje zeep en gebruik daarna deodorant. Zweet je veel? Dan is het beter om je oksels wat vaker te wassen, dan om steeds opnieuw deodorant te gebruiken. Deo werkt namelijk beter op een schone huid.
Als je je handen niet wast, gaan ze er vies uit zien en krijgen ze een vieze lucht. Dat is niet direct gevaarlijk. Al kun je met vieze handen wel ziekteverwekkers verspreiden.
De gemiddelde douchetijd is 9 minuten. Een gemiddeld huishouden dat altijd 5 minuten doucht bespaart op jaarbasis meer dan 15.000 liter warm water en 60 m3 gas.