Rond het tweede levensjaar worden de pigmentvlekken meestal donkerder en dus beter zichtbaar. Vaak groeien ze bij het groter worden mee. Heb je een donkere huid? Dan is de kans op café-au-lait vlekken groter.
Hoe herken ik een kwaadaardige moedervlek ? De moedervlek mag niet a-symmetrisch groeien; d.w.z de ene helft ziet er anders uit dan de andere helft van de vlek. Een moedervlek mag niet van kleur of kleursamenstelling veranderen. Bij een melanoom zien we vaak verschillende tinten, bruin, zwart, wit, blauw of rood.
Kwaadaardige pigmentvlekken
Naast de goedaardige vlekjes bestaat er ook het maligne melanoom. Deze vlekken zijn een ernstige vorm van huidkanker die in een vroeg stadium gemakkelijk behandeld kunnen worden. In een later stadium kan de kwaadaardige vlek echter uitzaaien naar andere organen.
In principe zijn pigmentvlekken niet gevaarlijk. Denk bijvoorbeeld aan 'ouderdomsvlekken', een zwangerschapsmasker of pigmentvlekken die door beschadigingen van de huid zijn ontstaan. Houd ze wel goed in de gaten.
Het woord lentigo betekent pigmentvek, in het meervoud lentigines (pigmentvlekken). Lentigo senilis/solaris zijn pigmentvlekken in de opperhuid, die ontstaan door blootstelling aan zonlicht. Ze lijken soms op sproeten, maar kunnen ook groter zijn. In tegenstelling tot sproeten verdwijnen deze vlekken niet.
De plekjes kunnen enkele millimeters tot enkele centimeters groot zijn. Soms kunt u de plekjes beter voelen dan zien. De huid voelt wat ruw of rasperig aan en er ontstaan steeds harde schilfers. Soms ontstaat er een klein wondje, vooral als u eraan krabt.
Denk aan plekjes die binnen korte tijd ontstaan, bloeden, jeuken, een korstje hebben, of veranderen van vorm of kleur. Onderzoek je lichaam regelmatig op vreemde plekjes, bultjes of veranderende moedervlekken.
Color, kleur: verschillende kleuren door elkaar (licht en donkerbruin, rood, blauw, zwart, wit). Diameter: huidvlekken met een diameter die groter wordt dan een halve centimeter (meer dan 5 millimeter). Evolutie: het letsel verandert van uitzicht, grootte, dikte, kleur.
Bij de vroegdiagnostiek van melanomen inspecteert de huisarts de huidafwijking op kenmerken die op maligniteit kunnen wijzen. Hierbij komen veel kenmerken uit de klinische diagnostiek van AN aan bod, die men echter anders moet wegen: Asymmetrie: grilligheid van vorm pleit voor een melanoom.
Een oppervlakkig spreidend melanoom groeit meestal niet diep in de huid. Het kan best groot worden. Meestal heeft het melanoom een bruine kleur. Soms is het wit-roze van kleur.
Dit soort kanker ontstaat uit de melanocyten of pigmentcellen. Normale melanocyten zijn verspreid over de hele huid. Zij komen ook wel in groepjes voor en vormen dan pigmentvlekken, zoals een moedervlek. Er is sprake van huidkanker als op één plaats in de huid pigmentcellen zijn veranderd in kankercellen.
Via de lymfevaten komen de kankercellen in de lymfeklieren. Van een uitzaaiing in een lymfeklier merkt u in het begin niets. Het duurt maanden tot jaren voordat de lymfeklier zo groot is dat u deze kunt voelen. U voelt dan een stevig bolletje onder de huid van ongeveer 1 tot 2 centimeter groot.
Je wordt onderzocht op uitzaaiingen: Als het melanoom dikker is dan 0.8 millimeter, of als de tumor dunner is dan 0.8 millimeter, maar zweervorming heeft. Je kunt dan een schildwachtklierprocedure krijgen. Als je vergrote lymfeklieren hebt in de buurt van het melanoom.
Symptomen. De meest voorkomende aanwijzing voor huidkanker is een verandering op uw huid, zoals een ruw plekje dat niet weggaat, een wondje dat niet geneest of een verandering in de kleur of grootte van een al bestaande huidafwijking, zoals een moedervlek. Niet alle vormen van huidkanker zien er hetzelfde uit.
Ouderdomsvlekken behoren tot de groep van pigmentvlekken met uitzondering van de seniele angiomen die immers rood of paars zijn. Andersom geldt echter niet: Pigmentvlekken zijn niet altijd ouderdomsvlekken. Denk hierbij aan witte pigmentvlekken zoals te zien bij vitiligo.
Dit is de meest voorkomende vorm van het melanoom. In ongeveer 75% van alle gevallen van melanoom betreft het de superficieel spreidende vorm. Zoals de naam al zegt groeit deze vorm eerst in horizontale richting voordat het de diepte in gaat. Dit groeiproces kan maanden tot enkele jaren duren.
Wat is de overleving van melanoom? Gemiddeld zijn 10 jaar na de diagnose nog 90 van de 100 mensen in leven. Let op: dit zijn gemiddelde cijfers voor alle mensen met deze soort kanker. Jouw vooruitzichten kunnen anders zijn dan het gemiddelde.
Een melanoom kan ontstaan uit een bestaande moedervlek of plotseling uit pigmentcellen in een voorheen 'gave' huid. Een melanoom komt steeds vaker voor, vooral bij mensen met een blanke huid. In Nederland worden per jaar bijna 3000 nieuwe melanomen (ongeveer 10% van alle gevallen van huidkanker) ontdekt.
ABCDE-regel voor melanoom
Border/rand: de vlek of moedervlek heeft een onregelmatige grillige rand. Color/kleur: de vlek of moedervlek verandert van kleur of heeft verschillende kleuren. Diameter: de vlek of moedervlek is groter dan 5 millimeter. Evolving/evolutie: de vlek of moedervlek jeukt, bloedt of verandert.
Melanomen kunnen overal op de huid voorkomen, maar zij ontstaan het vaakst op delen van de huid die aan zonlicht worden blootgesteld. Bij vrouwen komen melanomen vaker voor op de benen; bij mannen vooral op de rug.
Oorzaken en symptomen basaalcelcarcinoom
Het begint vaak als een glad, glazig knobbeltje waar soms kleine bloedvaatjes in te zien zijn. Het knobbeltje kan ook bruin van kleur zijn. Na verloop van tijd kan dit knobbeltje open gaan en bloeden waarna zich een zweertje vormt.
Het plaveiselcelcarcinoom ziet eruit als een kleine bult die de kleur van de huid heeft of lichtrood is. Het voelt ruw aan. De bult wordt langzaam groter en kan een grote bult worden. Soms doet de bult pijn, maar meestal niet.
Voor de puberteit komt het melanoom uiterst zelden voor. Daarna kan het op elke leeftijd ontstaan, maar meestal bij mensen die tussen de 30 en 60 jaar oud zijn. Het aantal patiënten met een melanoom is de laatste vijftien jaar sterk toegenomen, mogelijk vanwege een toegenomen blootstelling aan ultraviolette straling.
Een melanoom zaait sneller uit dan andere vormen van huidkanker. Dat komt omdat het een agressievere vorm van huidkanker is. Meestal zaait melanoom als eerste uit naar de lymfeklieren in de buurt van het melanoom. Soms zaait het melanoom uit naar andere organen.
Vaak verdwijnen ze na een tot drie weken weer vanzelf, volgens het Huidfonds.