De telefoon van een verdachte is vaak een belangrijk bewijsmiddel in het strafproces. Als een verdachte wordt aangehouden is de politie bevoegd om alle voorwerpen 'die kunnen dienen om de waarheid aan de dag te brengen' in beslag te nemen. De mobiele telefoon valt hier in principe ook onder.
In Nederland kan de officier van justitie voor het onderzoek van een ernstig misdrijf in bepaalde gevallen de politie de opdracht geven je telefoon af te tappen of ander elektronisch verkeer te onderscheppen, gedurende maximaal vier weken.
Inmiddels beschikt de politie, ook in Nederland, al over software om de toegangscodes van smart phones te hacken. Inmiddels zijn er op de markt al vele mogelijkheden om kwetsbaarheden van mobiele telefoons uit te buiten.
Op basis van de wet Computercriminaliteit III heeft de politie in 2019 nieuwe bevoegdheden gekregen. De politie mag heimelijk en op afstand binnendringen in de computersystemen en devices van verdachten. Legaal hacken dus.
De officier van justitie kan voor het onderzoek naar een misdrijf in bepaalde gevallen de politie opdracht geven om telefoongesprekken af te luisteren en op te nemen of ander elektronisch verkeer te onderscheppen (denk aan e-mail, sms, WhatsApp en Facebook Messenger).
Telefoongesprekken kunnen afgetapt worden door politie, het Openbaar Ministerie en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Bij de meeste chatdiensten zoals WhatsApp en Signal kan dat niet. Er is geen wettelijke aftapbaarheidsverplichting voor de apps, bovendien is er praktisch gezien niet eens een ingang.
De meest bekende zijn het aftappen van iemands telefoon of observeren. Daarnaast wordt er ook direct afgeluisterd. Dat kan door richtmicrofoons of afluisterapparatuur in alledaagse voorwerpen te verstoppen. Verder kan de politie ook gegevens verkrijgen van een telecomaanbieder of bank.
Grote hoeveelheid informatie. Nadat een smartphone (rechtmatig) is ontgrendeld heeft de politie in beginsel toegang tot alle informatie op het apparaat. De gemiddelde smartphone bevat informatie over locaties en bezigheden van een verdachte. Op die manier kan er een enorme hoeveelheid privégegevens worden uitgelezen.
De telefoon wordt door de politie meestal in beslag genomen om onderzoek te doen. Op basis hiervan wil de politie bewijs proberen te verzamelen in de strafzaak, bijv. Voor getapte gesprekken of zendmastgegevens hoeft de telefoon niet in beslag genomen te worden.
De politie mag alleen persoonsgegevens verwerken voor een bepaald doel. Bijvoorbeeld de opsporing van daders van strafbare feiten. De gegevens die de politie verwerkt, moeten noodzakelijk zijn om dat doel te bereiken. Alleen in uitzonderlijke gevallen mag de politie bijzondere persoonsgegevens vastleggen.
Hij mag -gelet op het zogenaamde nemo teneturbeginsel- niet worden gedwongen om bewijs tegen zichzelf te leveren en heeft daarom het recht om te zwijgen. Dat betekent dat de politie de telefoon op een andere manier moet (laten) kraken en vaak lukt de politie dat ook.
De zogeheten Blastdoor-beveiliging van iPhones valt te omzeilen. Meerdere mensenrechtenactivisten werden namelijk in de gaten gehouden door de beruchte Pegasus-spyware.
Op Telegram kun je eenvoudig lid worden van groepen waarin zich criminele zaken afspelen. Daarnaast kunnen op Telegram grote groepen worden aangemaakt met 200.000 deelnemers. De versleutelde berichten die via de geheime chat worden verstuurd kunnen bovendien niet afgeluisterd worden door bijvoorbeeld te politie.
Het antwoord is ja, maar alleen als jij (of iemand anders) daar toestemming voor geeft. Zo zit het. Standaard zijn WhatsApp-berichten beveiligd met end-to-end-encryptie. Deze versleuteltechniek zorgt ervoor dat niemand de inhoud van berichten kan lezen, behalve de verzender en ontvanger.
Ben je verplicht de agenten binnen te laten? Neen. Je mag bijvoorbeeld voorstellen jouw medewerking aan het onderzoek te verlenen door naar het politiebureau te komen. De politieagent mag wél jouw woning binnen als hij een huiszoekingsbevel op zak heeft van de onderzoeksrechter.
112 locatie: Meldkamer ziet direct waar je bent
De techniek wordt automatisch ingeschakeld als je naar het 112-noodnummer belt: je hoeft dus niet zelf je instellingen in te duiken. Tijdens het bellen wordt je precieze locatie berekend aan de hand van het wifi-netwerk, gps-signaal en andere sensoren.
Als de politie iets in beslag genomen heeft, krijgt u een bewijs van ontvangst. Uw spullen worden tijdelijk opgeslagen in een bewaarruimte op het politiebureau. Daarna gaan ze naar het beslaghuis. Elke eenheid van de politie (behalve de Landelijke Eenheid) heeft een eigen beslaghuis.
Het teruggeven van in beslag genomen goederen gaat via het Openbaar Ministerie. Dit kan enkele weken duren. Van belang hiervoor is dat de zaak onherroepelijk moet zijn. Dit houdt in dat de termijn waarin in hoger beroep kan worden gegaan, te weten twee weken na de uitspraak, moet zijn verstreken.
Het imei-nummer (international mobile equipment identity) is het vijtiencijferige serienummer van uw telefoon. Met dit nummer kan de politie uw telefoon opnemen in de landelijke database van gestolen mobieltjes. Ook is met behulp van het imei-nummer een sms-bombardement mogelijk.
Het vasthouden van een mobiel is het strafbare feit waarvoor een bekeuring uitgeschreven kan worden, niet het daadwerkelijke bellen. De observatie van de agent is voldoende bewijslast, daarvoor worden geen providergegevens of zendmastgegevens opgevraagd.
Bevel tot huiszoeking
Enkel de onderzoeksrechter of de gedelegeerde officier van de gerechtelijke politie kan de huiszoeking uitvoeren. Een huiszoeking met bevel van de onderzoeksrechter kan enkel tussen 05.00 uur 's morgens en 21.00 uur 's avonds.
Conclusie. De kans dat jouw mobieltje effectief afgeluisterd wordt, is behoorlijk klein – en zo niet onbestaande. Heel wat van de zaken die we hierboven beschreven hebben, kunnen ook andere oorzaken hebben – zoals interferentie of te veel bellen (batterij die snel leeg is / je batterij die warm aanvoelt, …).
Afluisteren van de politie was sindsdien niet meer mogelijk. Het P2000-systeem (onderdeel van C2000) is een digitaal systeem dat door de politie, brandweer, ambulance, traumahelikopters en de KNRM wordt gebruikt om mensen via hun semafoon op te roepen.
Telefoons aftappen of gesprekken afluisteren mag alleen als er sprake is van (verdenking van) een ernstig misdrijf en als de rechtsorde gevaar loopt. De periode mag niet langer dan vier weken duren en de rechter-commissaris moet er toestemming voor gegeven hebben.