Viltig kruiskruid staat op de Nederlandse Rode Lijst van 2012 als algemeen voorkomend, maar matig afgenomen. Net zoals alle andere in Nederland voorkomende kruiskruiden bevatten alle delen van de plant giftige pyrrolizidine-alkaloïden.
Alle delen van de plant zijn giftig voor mensen en de meeste zoogdieren. In de bloemen komt twee keer zoveel gif voor als in de bladeren. Bij het eten van de plant wordt de lever aangetast. Voor vergiftiging door jacobskruiskruid is geen geneesmiddel.
Jacobs kruiskruid is giftig voor alle zoogdieren en bevat de uiterst giftige glycosiden die ongeneeslijke leverschade kan veroorzaken. Het is met name giftig voor paarden, pony's, ezels, koeien, schapen, geiten en varkens.
De giftigheid van jakobskruiskruid wordt veroorzaakt door pyrrolizidine alkaloïden (PA's) die in alle kruiskruiden voorkomt. Dit stofje zit in de hele plant, maar er wordt gesuggereerd dat in de bloemen en stelen de meeste gifstoffen aanwezig zijn. Zelfs de zaden zijn giftig.
Jacobskruiskruid is 30-90 cm hoog en heeft gele bloemetjes. De stengel is alleen boven het midden vertakt en is meestal rood/paars maar soms ook groen. Aan de bovenkant is de stengel donkergroen en glad, de onderkant van de stengel heeft viltachtige haartjes.
Het handmatig verwijderen van Jacobskruiskruid is een vrij effectieve methode, voornamelijk op plekken waar Jacobskruiskruid in geringe bedekkingen voorkomt. Belangrijk is dat de planten met de hele wortel worden uitgestoken, het liefst voordat Jacobskruiskruid in bloei staat in mei/juni.
Vezelvlas (kortademig, opgewonden, stuiptrekkingen) Vast lupine (stuiptrekkingen) Jacobskruiskruid (aantasting van de lever) Gelderse roos (spijsverteringsproblemen)
Op internet meldt het zogenoemde kruiskruidforum dat de plant een bedreiging vormt voor paarden, pony's, koeien, ezels, knaagdieren, schapen, geiten en pluimvee. Schaapherder Hans Abbink uit Eibergen laat zijn schapen en geiten echter met een gerust hart hooi eten dat ook Jacobskruiskruid bevat.
Schapen zijn veel beter bestand tegen de giftige stoffen van het jacobskruiskruid. Ze hebben enzymen in hun maagdarmkanaal die de alkaloiden gedeeltelijk onschadelijk maken. Daarom kunnen zij er wel van eten zonder ziek te worden.
Jacobskruiskruid (Senecio jacobaea) is een bekende giftige plant in Nederland. Dit is een plant die in de zomer opvallende gele bloemen heeft.
Naast rauwe kip, voedsel dat op de grond gevallen is en andere dingen die je achter uit het keuken kastje vist, kunnen deze voedingsmiddelen meer dan alleen wat buikkrampen veroorzaken. Niet de vruchten zelf maar de pitten van kersen, abrikozen nectarines en perziken bevatten veel van de giftige stof cyanide.
Alle delen van de plant zijn giftig voor de mens en de meeste zoogdieren. Bij het eten van de plant wordt het gif opgeslagen in de lever en tast dus uiteindelijk de lever aan. De bloemen zijn twee maal zo giftig als de bladeren.
Jacobskruiskruid en Sint-Janskruid hebben beiden een straal van gele bloempjes, Boerenwormkruid lijkt op Jacobskruiskruid maar heeft geen stralenkrans maar bolvormige bloemen.
Een van de meest opvallende overdag actieve nachtvlinders is wel sint-jacobsvlinder en deze komt inmiddels overal in Nederland voor. Dat is vooral iets van de laatste tientallen jaren, want vroeger was het toch voornamelijk een duinvlinder. Nog steeds is de soort in de duinen het meest talrijk.
Hoewel Jakobskruiskruid een serieus probleem voor paardenhouders kan zijn, is dit Kruiskruid veel meer dan een ongewenste plant. Jakobskruiskruid is namelijk een belangrijke bron van nectar en stuifmeel. Zo'n 150 insectensoorten maken er gebruik van, waaronder veel bijen, zweefvliegen en vlinders.
De plant wordt her en der als een groente gezien en is veilig voor menselijke consumptie. De jonge bladeren kunnen als salade gegeten worden, gekookt als groente of zelfs als een soort zuurkool worden ingemaakt.
Jacobskruiskruid is een giftige plant welke veel schade aan kan richten bij paarden en overig vee. Bij het eten van een grote hoeveelheid kan het dier zelfs sterven. Paarden zullen de plant in de wei niet snel eten, maar herkennen de plant niet meer wanneer deze gedroogd in het hooi voorkomt.
Sint-Janskruid
Bij vergiftiging kan zonnebrand worden waargenomen. Dit wordt veroorzaakt doordat de gifstof (hypericine) zich opstapelt in de huid en deze zeer gevoelig maakt voor zonnebrand (fotosensibilisatie). Voor paarden is 2 kg vers blad voldoende om symptomen te veroorzaken.
De buddleja is niet giftig en daardoor ook geschikt voor tuinen, waarin kinderen spelen. Het afsnijden van de uitgebloeide bloemen bevordert een verdere bloeiperiode. Bij goede groei- en weersgesteldheid kan de buddleja een hoogte tussen de 2 en 3 meter bereiken.
Kortom: lavendel uit de tuin kun je gerust eten. Het verhaal dat lavendel giftig is komt mogelijk doordat de planten in tuincentra bespoten zijn. Op deze planten (zelfs op kruiden zoals peterselie die je in tuincentra kunt kopen) staat dan aangegeven dat de planten niet eetbaar zijn.
Wat veel mensen niet weten is dat een hortensia giftig is. Het zijn geen planten waar een hond of kat zomaar aan gaat knabbelen, vandaar dat het vaak niet bekend is dat ze giftig zijn. Ook voor mensen kan de hortensia reacties oproepen als: braken, diarree en kan het effect hebben op de bloedsomloop.
Er komen veel verschillende planten voor die giftig zijn voor paarden. Beruchte giftige planten zijn jacobskruiskruid, taxus, buxus, hulst, heermoes, adelaarsvaren, waterscheerling en klaver. Ook de minder bekende acacia en esdoorn kunnen voor grote problemen zorgen.
Boerenwormkruid (Tanacetum vulgare) is licht giftig, gedroogd niet meer. Dit kruid heeft een geneeskrachtige werking in zeer lage dosering. Zo nu en dan een hapje kan geen kwaad. Let wel op bij drachtige merries: boerenwormkruid kan abortus veroorzaken.