Deze stof werd jaren geleden veel gebruikt in teflon, tot PFOA in 2012 officieel in verband werd gebracht met onder andere verschillende vormen van kanker. Daarom is het sinds 2015 verboden om PFOA in consumentenproducten te gebruiken.
De stof PTFE is op zichzelf niet schadelijk. Ook niet als de pan verslijt en er deeltjes los komen die je vervolgens binnen krijgt. Het gevaar ligt in oververhitting. Bij te hoge temperaturen valt PTFE uiteen, waarbij onder andere de stof PFOA (perfluoroctaanzuur) vrijkomt.
Een pan van plaatstaal is een superkrachtige pan die erg geschikt is voor hoge temperaturen. Deze gezonde pannen doen het erg goed op inductie. De duurzame plaatstaal koekenpan bijvoorbeeld bevat géén giftige en schadelijke stoffen.
Veilig koken: PFOA-vrije anti-aanbaklaag
Tefal-potten en -pannen bevatten geen oplosbare PFAS zoals PFOA, PFOS of PFHxA. Ze worden regelmatig gecontroleerd door externe en onafhankelijke laboratoria.
Een pan met een anti-aanbaklaag bevat vaak een coating gemaakt van een fluorpolymeer. Een fluorpolymeer is een kunststof (ook wel plastic genoemd). In de winkel zijn veel pannen te vinden waarop staat dat ze gemaakt zijn van Teflon.
Ook gietijzeren pannen gaan bij goed gebruik levenslang mee. En ook gietijzeren pannen zijn goede en duurzame pannen zonder antiaanbaklaag. Gietijzeren pannen zijn met name bekend voor het stoven van vlees en stoofpotjes zoals de bekende pannen van Le Creuset. Maar er zijn ook gietijzeren koekenpannen of poffertjespan.
Er bestaan zo'n 6000 verschillende PFAS, waarvan enkele bekende PFOA, PFOS, PTFE (Teflon) en GenX zijn. Deze stoffen komen van oorsprong niet in de natuur voor en worden chemisch gefabriceerd. Overheden verscherpen de regels omdat bekend is dat sommige PFAS risico's opleveren voor gezondheid en milieu.
Een aantal producenten van tefal gebruikt de stof PFOA bij de productie. PFOA kan daarbij in het milieu terecht komen, en wordt zo nu en dan ook in meetbare concentraties aangetroffen in tefalpannen. Het is een giftige en waarschijnlijk kankerverwekkende stof.
Dat onderdeel wordt gebruikt om teflon vast te hechten aan potten en pannen, onder andere bij het bekende merk Tefal. Door de teflon-laag wordt water, vuil en vet afgestoten, maar het onderdeel PFOA kan bij blootstelling onder meer lever-, teelbal- en pancreaskanker veroorzaken.
Wil je het zekere voor het onzekere nemen? Dan kun je het beste voor een PTFE-vrije pan kiezen. Zo bestaan er pannen met een eco-bewuste anti-aanbaklaag. Ze zijn gemaakt van leisteen en andere mineralen.
De makkelijkste oplossing; ga voor een pan met een keramische antiaanbaklaag. Zo'n keramische antiaanbaklaag is goed bestand tegen hoge temperaturen en er komen geen gifstoffen vrij tijdens het bakken.
De keramische pan is de uitkomst voor mensen die gezonder willen en van koken houden. De keramische pan heeft erg veel voordelen ten opzichte van de teflon pan. Los van het feit dat deze geen schadelijke stoffen bevat welke in het lichaam of het milieu komen, wordt het eten op een veel gezondere manier bereidt.
Juist op de 'zwakke' punten van teflon scoort de keramische laag in de regel weer erg goed; de keramische antiaanbaklaag is bestand tegen hogere temperaturen en is veel harder dan teflon waardoor er minder kans is op krassen en bladderen.
Koekenpannen met een keramische laag
De keramische laag zorgt er nog beter voor dat je op een veilige manier je maaltijd kan bereiden. De keramische laag kan wel tot 450 graden Celsius aan en is dus een echte krachtpatser.
Het RIVM adviseert de overheid ervoor te zorgen dat mensen minder in contact komen met PFAS. Zelf kun je weinig doen om PFAS via je eten en drinken te vermijden. Het is belangrijk om genoeg water te drinken en gevarieerd te eten, zelfs al krijg je er kleine hoeveelheden PFAS mee binnen.
In de antiaanbaklaag van sommige pannen zit PFAS. Dit zijn chemische stoffen die de pan vetafstotend maken. Bepaalde PFAS zijn schadelijk voor onze gezondheid en komen vrij wanneer je een lege pan boven de 260 graden Celsius verhit.
Een van de bekendste producten van antiaanbaklaag pannen is Tefal. Deze geeft op hun website aan dat Tefal pannen geen gevaarlijke stoffen bevatten zoals PFOA, PFOS of C8. Maar dat ze de veilige stof PTFE gebruiken. PTFE behoort wel tot de PFAS-groep, maar is door de EFSA, WHO en FDA goedgekeurd om veilig te gebruiken.
Indien je vaker met Teflon pannen kookt, stapelt het PFOA niveau in je lichaam zich op. De effecten van PFOA op lange termijn zijn nog niet uitgebreid onderzocht bij mensen, maar het zou schade kunnen aanbrengen aan het spijsverteringsstelsel, cholesterol, de lever en schildklier.
Wanneer je pannen in de vaatwasser wast, kunnen er bobbels in de laag ontstaan, kan de anti-aanbaklaag loslaten of de aluminium disc kan loslaten. Met afwassen met de hand breng je de minste schade toe aan de pan en gaan ze het langst mee.
Ze zitten in verschillende producten. Bijvoorbeeld in smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen.
De keramische koekenpan heeft een speciale keramische laag (ook wel Thermolon genaamd) die geen schadelijke stoffen bevat. Deze laag heeft vergelijkbare anti-aanbak eigenschappen als de oude pannen met anti-aanbaklaag van PTFE. Wilt u zorgeloos, gezond en veilig koken? Dan raden wij u een keramische koekenpan aan.
PFAS kunnen in heel kleine hoeveelheden vrijkomen als de pan kapot gaat. Of als u een teflonpan met een antiaanbaklaag te heet laat worden. Is de antiaanbaklaag beschadigd? Dan is het verstandig de pan weg te gooien bij het restafval.
Er zijn wel merken bakpapier die van teflon zijn, die zijn vooral te koop bij webwinkels zoals bol.com en Amazon. Er staat ook vaak bij dat het gemaakt is van teflon en soms staat er zelfs eerlijk bij dat er PFAS in zit. Het wordt vaak merkloos verkocht. Dit is zeker niet zomaar bij elke winkel verkrijgbaar.
Er bestaat namelijk geen verplichte etikettering. Het is niet duidelijk in welk product wel en in welk product geen Pfas zit. Ook is er geen onafhankelijk consumentendesk waar consumenten met vragen over chemische stoffen naar toe kunnen gaan. Toch kun je als consument wel zelf actie ondernemen.