Slijten. PTFE is wereldwijd uitgebreid onderzocht op zijn bestanddelen, en er zijn geen aanwijzingen dat er andere stoffen in zitten die schadelijk zijn voor de mens. Wel is bekend dat PTFE, oftewel teflon, heel zacht is en daardoor makkelijk slijt.
De stof PTFE is op zichzelf niet schadelijk. Ook niet als de pan verslijt en er deeltjes los komen die je vervolgens binnen krijgt. Het gevaar ligt in oververhitting. Bij te hoge temperaturen valt PTFE uiteen, waarbij onder andere de stof PFOA (perfluoroctaanzuur) vrijkomt.
Om zeker te zijn dat u geen giftige stoffen binnenkrijgt kunt u het beste een pan kopen zonder de teflonlaag. De alternatieven zijn onder andere ijzeren-, keramische-, gietijzeren- of koperen pannen. Al deze pannen hebben wel wat meer onderhoud nodig en zijn vaak niet geschikt voor de vaatwasser.
Ook gietijzeren pannen gaan bij goed gebruik levenslang mee. En ook gietijzeren pannen zijn goede en duurzame pannen zonder antiaanbaklaag. Gietijzeren pannen zijn met name bekend voor het stoven van vlees en stoofpotjes zoals de bekende pannen van Le Creuset. Maar er zijn ook gietijzeren koekenpannen of poffertjespan.
Een pan met een anti-aanbaklaag bevat vaak een coating gemaakt van een fluorpolymeer. Een fluorpolymeer is een kunststof (ook wel plastic genoemd). In de winkel zijn veel pannen te vinden waarop staat dat ze gemaakt zijn van Teflon.
De keramische pan is de uitkomst voor mensen die gezonder willen en van koken houden. De keramische pan heeft erg veel voordelen ten opzichte van de teflon pan. Los van het feit dat deze geen schadelijke stoffen bevat welke in het lichaam of het milieu komen, wordt het eten op een veel gezondere manier bereidt.
De makkelijkste oplossing; ga voor een pan met een keramische antiaanbaklaag. Zo'n keramische antiaanbaklaag is goed bestand tegen hoge temperaturen en er komen geen gifstoffen vrij tijdens het bakken.
Veilig koken: PFOA-vrije anti-aanbaklaag
Tefal-potten en -pannen bevatten geen oplosbare PFAS zoals PFOA, PFOS of PFHxA. Ze worden regelmatig gecontroleerd door externe en onafhankelijke laboratoria.
Fissler, Zwilling en Demeyere zijn drie top merken die hoogwaardige rvs koekenpannen ontwikkelen zonder teflon. Ze staan bekend om de hoge bouwkwaliteit en de gebruikte technieken maken de koekenpannen technisch erg vernuft. Voor gietijzeren pannen raden we vrijwel altijd Le Creuset aan.
Deze stof werd jaren geleden veel gebruikt in teflon, tot PFOA in 2012 officieel in verband werd gebracht met onder andere verschillende vormen van kanker. Daarom is het sinds 2015 verboden om PFOA in consumentenproducten te gebruiken.
Er bestaan zo'n 6000 verschillende PFAS, waarvan enkele bekende PFOA, PFOS, PTFE (Teflon) en GenX zijn. Deze stoffen komen van oorsprong niet in de natuur voor en worden chemisch gefabriceerd. Overheden verscherpen de regels omdat bekend is dat sommige PFAS risico's opleveren voor gezondheid en milieu.
Juist op de 'zwakke' punten van teflon scoort de keramische laag in de regel weer erg goed; de keramische antiaanbaklaag is bestand tegen hogere temperaturen en is veel harder dan teflon waardoor er minder kans is op krassen en bladderen.
Wil je het zekere voor het onzekere nemen? Dan kun je het beste voor een PTFE-vrije pan kiezen. Zo bestaan er pannen met een eco-bewuste anti-aanbaklaag. Ze zijn gemaakt van leisteen en andere mineralen.
Het RIVM adviseert de overheid ervoor te zorgen dat mensen minder in contact komen met PFAS. Zelf kun je weinig doen om PFAS via je eten en drinken te vermijden. Het is belangrijk om genoeg water te drinken en gevarieerd te eten, zelfs al krijg je er kleine hoeveelheden PFAS mee binnen.
Koekenpannen met een keramische laag
De keramische laag zorgt er nog beter voor dat je op een veilige manier je maaltijd kan bereiden. De keramische laag kan wel tot 450 graden Celsius aan en is dus een echte krachtpatser.
Ze zitten in verschillende producten. Bijvoorbeeld in smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen.
Een van de bekendste producten van antiaanbaklaag pannen is Tefal. Deze geeft op hun website aan dat Tefal pannen geen gevaarlijke stoffen bevatten zoals PFOA, PFOS of C8. Maar dat ze de veilige stof PTFE gebruiken. PTFE behoort wel tot de PFAS-groep, maar is door de EFSA, WHO en FDA goedgekeurd om veilig te gebruiken.
Demeyere Alu Pro Dura Glide
Deze twee pannen van het merk Demeyere zijn twee zeer kwalitatieve aluminium koekenpannen, van 24 en 28 cm doorsnede. Deze koekenpannenset is als beste uit de test gekomen bij o.a. de consumentenbond.
Een aantal producenten van tefal gebruikt de stof PFOA bij de productie. PFOA kan daarbij in het milieu terecht komen, en wordt zo nu en dan ook in meetbare concentraties aangetroffen in tefalpannen. Het is een giftige en waarschijnlijk kankerverwekkende stof.
Indien je vaker met Teflon pannen kookt, stapelt het PFOA niveau in je lichaam zich op. De effecten van PFOA op lange termijn zijn nog niet uitgebreid onderzocht bij mensen, maar het zou schade kunnen aanbrengen aan het spijsverteringsstelsel, cholesterol, de lever en schildklier.
De GreenPan Venice is toch echt de beste keuze voor een keramische koekenpan. De pan beschikt over een groot oppervlakte, zodat het eten zich in een enkele, dunne laag kan verdelen en gelijkmatig bruin wordt in plaats van samen te klonteren.
De koekenpannen van IKEA zijn vrij van het giftige PFOA, dús goed voor de natuur. Dat de pannen wel een andere zeer giftige stof bevatten, stond niet vermeld op de site.
PFAS kunnen in heel kleine hoeveelheden vrijkomen als de pan kapot gaat. Of als u een teflonpan met een antiaanbaklaag te heet laat worden. Is de antiaanbaklaag beschadigd? Dan is het verstandig de pan weg te gooien bij het restafval.
Als je pan nog bruikbaar is, kun je die naar de kringloopwinkel brengen. Een anti-aanbakpan met beschadigde beschermlaag is niet meer bruikbaar. Restafval wordt in de afvalenergiecentrale verbrand. Dit levert energie op die wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken of voor stadsverwarming.