“Het is onzin dat je van kou of tocht op zichzelf ziek wordt” vertelt Jan Wilschut, viroloog aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Verkoudheid of griep krijg je door een virus dat je van andere mensen krijgt aangeproest.”
Terug naar kou vatten. Koel je heel erg af (ja, door tocht of vooral nat worden in de kou) dan moet al het bloed naar de vitale organen en worden de slijmvliezen even minder doorbloed.
Ook temperatuurwisselingen, zoals bij koude wind of tocht, of het zitten in een verkeerde houding kunnen spierpijn of stijfheid tot gevolg hebben. Ook een verhoogde spanning in de nek en schouderspieren door stress kunnen leiden tot spierpijn. Spierpijn is vrij onschuldig en verdwijnt meestal na een paar dagen vanzelf.
Volgens voormalig huisarts Ted van Essen zoeken mensen graag een verklaring voor hun griep en grijpen dan terug op volkswijsheden. Maar verkoudheid en griep zijn niet het gevolg van blootstelling aan koude lucht. Het is het gevolg van een virus. Dat wordt bevestigd door de bekende viroloog Ab Osterhaus.
Koude en vochtige lucht kan de longen prikkelen. Je kunt je daar op kleden of, in overleg met je arts, je medicijnen meer of minder gebruiken.
Gelukkig zijn deze zorgen voor niks: uit onderzoek is namelijk gebleken dat je helemaal geen warme winterjas, mooie tussenjas of een zomerjas zoals een smart parka aan hoeft te hebben om wel of niet ziek te worden. Kou heeft namelijk in eerste instantie niets te maken met het feit dat je ziek wordt.
Kou kan – net zoals wind en tocht – zorgen voor stijfheid in de spieren. Door uw spieren intensief aan te spannen kan er schade optreden in de spieren. De kans op spierpijn is een stuk groter dan onder normale omstandigheden. Krachtvermindering kan ook een gevolg zijn van de frisse weersomstandigheden.
Bekende gevolgen van langdurig op de tocht zitten, zijn stijve schouders of een stijve nek.
De 'koude' periode van het jaar gaat ook vaak gepaard met stijve spieren. Dit komt enerzijds omdat mensen minder bewegen, maar ook kou heeft effect op uw spieren. Zo kunnen ook nek- en schouderklachten bij koud weer plotseling opspelen.
Een longontsteking krijgt u niet door wisselingen van het weer, kou vatten of door het in de tocht zitten. De veroorzakers zijn namelijk deeltjes die in de lucht zweven. Een airco die niet schoon is (en dus veel vieze bacteriën bevat) kan wél een reden zijn.
Meestal komt keelpijn door een verkoudheidsvirus. Soms komt keelpijn door een ander virus, bijvoorbeeld het Pfeiffervirus of het coronavirus. Heel soms is de oorzaak een bacterie.
Niet op de tocht
Het is voor ons soms lekker, even in de deuropening in de wind staan tijdens die hitte. Voor je baby is dit absoluut niet goed. Let dus goed op dat je baby niet op de tocht ligt in zijn of haar bedje. De kinderwagen verplaats je natuurlijk vaak, dus houd in de gaten of deze niet op de tocht staat.
Als het lichaam sterk afkoelt, vernauwen de bloedvaten in het slijmvlies van neus en keel zich, waardoor daar minder bloed naartoe stroomt. Door die verminderde doorbloeding gaat de weerstand ook achteruit. Hierdoor kunnen de slijmvliezen in neus en keel gevoeliger worden voor een infectie.
Als er luchtdruk verschillen zijn (veroorzaakt door bijvoorbeeld warmte of vochtigheid), dan zal de lucht zich gaan verplaatsen. In de open lucht heet dit wind, in huis heet dit tocht.
Werk de spanning weg door met uw vingertoppen de overgang tussen nek en schouders te masseren. Druk met de vingertoppen van uw linkerhand op de plek waar uw nek overgaat in uw schouder, aan de rechterkant van uw lichaam. Druk op de spieren daar en hou 5 seconden vast. Laat los zodra u uw spieren voelt ontspannen.
Ken je bijvoorbeeld tijgerbalsem of arnicazalf. De werkzame bestanddelen zouden zorgen voor een sneller herstel van de spieren. Ook een lichte massage helpt: dat is goed voor de doorbloeding, evenals een warm bad of douche.
Wonen in een te koud huis heeft ten eerste flinke negatieve gevolgen voor je ademhaling. Het verhoogt namelijk de kans op astma en andere ademhalingsziektes. Ook andere ziektes gedijen goed bij een lage temperatuur. Denk bijvoorbeeld aan griep, allergieën of hart- en vaatziekten.
Koude stimuleert de bloedcirculatie
Vriestemperaturen doen onze aderen inkrimpen en daarna weer uitzetten, wat onze bloedcirculatie een duwtje in de rug geeft. Op deze manier helpt de koude ons lichaam zuurstof en voedingstoffen beter te verspreiden.
Organen/spieren werken minder goed door de kou
Zolang uw lichaam tussen de 35,5 en 37,5 graden is, is er niets aan de hand. Wanneer dit onder de 35 graden komt, is er sprake van onderkoeling. Met name de nieren, het hart, de stofwisseling en de spieren krijgen het zwaar te verduren.
Hoewel kou op zichzelf niet schadelijk is voor de afweer of gezondheid, bestaat in combinatie met natte kleren (door regen) het risico op onderkoeling. In plassen springen zorgt bijvoorbeeld voor natte sokken in koude laarzen, waardoor de lichaamstemperatuur kan dalen en zelfs onder de 35 graden kan komen.
Verkoudheidsvirussen verspreiden zich gemakkelijk via vochtdruppeltjes in de uitgeademde lucht die door anderen weer worden ingeademd. Dit gebeurt vooral als mensen dicht op elkaar zitten in slecht geventileerde ruimtes (bijvoorbeeld in de bus, tram of trein, op kantoor, op school of in een kinderdagverblijf).
Griep wordt niet veroorzaakt door kou of regen, maar door het influenzavirus. In de winter is de luchtvochtigheid vooral bij koud weer veel lager dan in de zomer. Je slijmvliezen drogen uit en daardoor kan een virus makkelijker je lichaam binnendringen. Daarnaast blijven virussen langer in leven in droge lucht.