Melk is een dierlijk product verkregen door het melken van koeien waar niets aan wordt toegevoegd of uit wordt gehaald. Dit staat zelfs vastgelegd in de Nederlandse Warenwet. Melk mag dus niet gezoet zijn of aangelengd worden met water. Er mogen ook geen hulpstoffen zoals kleurstoffen of aroma's in zitten.
Dierlijke producten
Volgens de Europese rechter komt de benaming 'melk' uitsluitend toe aan melk van dierlijke oorsprong. Dat geldt ook voor room, slagroom, boter, kaas en yoghurt. Volgens de Europese regels zijn die benamingen voorbehouden aan zuivelproducten die uit melk worden verkregen.
Officieel mag de term 'melk' alleen gebruikt worden voor zuivelproducten van dierlijke afkomst. Plantaardige melkvarianten hebben een andere samenstelling dan hun dierlijke tegenhanger en zijn daarom niet 1-op-1 te vergelijken met gewone (halfvolle) melk.
Veganisten gebruiken geen zuivel, omdat hier dieren voor gebruikt en (uiteindelijk) gedood worden. Dit past niet binnen het veganisme, omdat hierbij juist gestreefd wordt naar zo min mogelijk bijdragen aan exploitatie van en wreedheid naar dieren. Gelukkig kunnen we prima zonder zuivel leven.
Hoewel zowel eieren als melk dierlijke bijproducten zijn, spreken we alleen van zuivel wanneer een product uit (rauwe) melk bereid is. Mensen gebruiken vooral de melk van koeien, geiten en schapen; maar ook kamelenmelk, paardenmelk, melk van waterbuffels en melk van de yak gelden als zuivel.
Dierlijke eiwitten vind je in vlees, vis, eieren en melkproducten. Bronnen van plantaardig eiwit zijn graanproducten (brood, rijst, deegwaren,…), peulvruchten, noten en in mindere mate groenten en aardappelen.
Yoghurt (dierlijke) wordt gemaakt door bepaalde yoghurtculturen (in dit geval melkzuurbacteriën) aan melk toe te voegen. Dit proces wordt ook wel fermentatie genoemd, en de bacteriën zetten het stofje lactose (melksuiker) om in lactaat (melkzuur). Als je het mengsel even laat staan, dan krijg je vanzelf yoghurt!
Toegestaan is al het voedsel dat niet nadrukkelijk verboden is. Een aantal producten worden speciaal aanbevolen: honing (vanwege de genezende kracht), dadels, zoetigheid, zeedieren (behalve ongeschubde en aasetende dieren zoals krabben en zee-egels), melk, vlees en plantaardige olie zoals olijfolie.
Lactose is een suiker dat van nature voorkomt in moedermelk en in de meeste dierlijke melksoorten, zoals koemelk, schapenmelk, geitenmelk en paardenmelk. Lactose wordt ook wel melksuiker genoemd. Om lactose te kunnen verteren is lactase nodig, een enzym dat in de wand van de dunne darm wordt gemaakt (zie afbeelding 1).
Leven zonder zuivel, zoals veganisten doen, is voor je gezondheid niet slecht, zeker als je je calcium ergens anders vandaan haalt. De meeste melkvervangers hebben calcium toegevoegd. En wie voldoende groene bladgroenten, noten en bijvoorbeeld gedroogde vruchten zoals abrikozen eet, leeft gezond zonder zuivel.
Kies je voor biomelk, dan kies je voor diervriendelijke melk. Van koeien, geiten of schapen die op hun gemak vrij in de wei mogen grazen, biologisch voeder eten en voldoende ruimte in de stal krijgen.
Plantaardige melk is veel lichter verteerbaar. Het is rijk aan vitaminen en bevat geen lactose of caseïne, het eiwit in koemelk dat zorgt voor een soort slijmlaag in de maag en darmen, waardoor belangrijke voedingsstoffen zoals vitaminen en mineralen niet goed kunnen opgenomen worden.
Het staat in het schap bij de houdbare melk, maar er zijn ook gekoelde varianten. Het voordeel van kiezen voor plantaardige melk is dat je een ruime keuze hebt: sojamelk, havermelk, rijstmelk, amandelmelk, cashewmelk en melk op basis van kokos: genoeg opties om melk te blijven drinken.
Voor vegetariërs is melk (naast eieren) een belangrijke bron van vitamine B12, een vitamine die alleen in dierlijke producten voorkomt. Zonder zuivelgebruik wordt het voor een vegetariër erg moeilijk om via de voeding aan deze vitamine te komen.
Kaas wordt namelijk niet alleen gemaakt van het dierlijke product melk, maar ook met een stukje van het dier zelf. Dat maakt de meeste kaas niet-vegetarisch. Kaas wordt gemaakt van melk - meestal koemelk, geitenmelk of schapenmelk. Voor boerenkaas wordt rauwe melk gebruikt en voor fabriekskaas gepasteuriseerde melk.
Sojamelk, de klassieke melkvervanger
Van alle plantaardige melkvervangers lijkt sojamelk qua samenstelling het meest op koemelk. Het is dan ook het meest populaire plantaardige alternatief voor melk. Sojamelk scoort gemiddeld wat calorieën betreft en vormt een goede bron van eiwitten en calcium.
Als de lactose uit de voeding niet of onvoldoende verteerd wordt, komt de lactose onveranderd in de dikke darm terecht en trekt daar vocht aan. De ontlasting kan daardoor dunner worden en (ernstige) diarree veroorzaken. Daarnaast kan de lactose in de dikke darm worden afgebroken door darmbacteriën (darmflora).
Sommige mensen kunnen lactose (melksuiker) niet of niet volledig verteren. Als dat bij het gebruik van de aanbevolen hoeveelheden melk(producten) klachten geeft, is er sprake van lactose-intolerantie. Een lactosebeperkte voeding is meestal voldoende om klachten te voorkomen.
In alle soorten brood, beschuit, toast, crackers, pannenkoeken, poffertjes zit melk of kan er melk in zitten. Het is verstandig om bij de bakker/fabrikant na te vragen of aan het brood broodverbetermiddelen zijn toegevoegd waar koemelk in zit. In de meeste broodverbetermiddelen is melk verwerkt.
Roken is verboden te nuttigen en te verkopen. Haram. Roken is een zonde. Stop ermee en vraag vergeving aan Allah.
Maar is alle chocolade halal? Het antwoord is nee. Ook al is de meeste chocolade halal of halal gecertificeerd, er zijn sommige soorten chocolade die haram zijn. Ze kunnen bijvoorbeeld alcohol bevatten of andere verboden ingrediënten zoals dierlijke vetten.
Varkensvlees is expliciet verboden, net als vlees van zogende jongen of zogende moederdieren. Ook varkensachtigen zoals everzwijn. Paardenvlees is niet verboden, doch zeer ongebruikelijk in de islamitische keuken. Anderen zoals tamme ezel, olifant, aap, schildpad...
Gelatine is afkomstig van beendermeel en per definitie van dierlijke oorsprong. Het is in geen geval geschikt voor veganisten. Gelatine wordt gebruikt in veel voedingsmiddelen, zoals snoep, banket, pudding, drop en kokosbrood.
Die enzymen worden alleen aangemaakt in de maag van pasgeboren kalfjes. Om die enzymen uit de lebmaag van een kalfje te halen, moet het dier geslacht worden. Aangezien de meeste vegetariërs geen producten eten waarvoor dieren gedood zijn, is kwark daarom dus niet vegetarisch.
5. Geraffineerde witte suiker. Je zou het niet verwachten, maar zelfs suiker is niet helemaal vrij van dierlijke producten. In geraffineerde witte suiker worden nogal eens de resten van dierlijke botten verwerkt.